Vertel ons
Ken jy bossietaal... en ken jy jenewer? En as die twee ontmoet?
Ry jy deur die Karoo asof dit ’n “noodsaaklike pyniging” is om by jou bestemming uit te kom, of praat jy bossietaal?
’n Vriendin vra onlangs: “Wat is hierdie bossies waaroor jy altyd so tekere gaan? Bossies is mos iets wat die tuinier moet uittrek en verbrand, dan nie?” (Sy praat duidelik nié bossietaal nie.)
Op Vaaljasfontein, ons familieplaas buite Venterstad waar ek al my skoolvakansies deurgebring het, staan jy vroegmôre op net om in die veld te gaan stap en ’n paar karoobossies plat te trap. Dié bossies kraak mos anders onder jou stapskoene en gee as ’t ware tekstuur en dimensie aan veldstap. Daai trapslag stel ook malse geure vry wat herinner aan doerie jare se vroegoggendkoffie op die stoep, die roomafskeier se ritmiese tjieng-tjieng en die melkkoeie se sagte moeee...
Ankerbossie, gwarriebos, voëljie-kan-nie-sit-nie – so ryk en digterlik soos wat die volksname is, so is die geure van dié onontdekte skatte.
’n Landboukundige van Middelburg vertel my die aroma van die Karoo se bossies wissel na gelang van die reën, die seisoen, die streek en die bossie se eie “lus”. Selfs die beroemde karoolammers wat hulle unieke smaak aan karoobossies te danke het, vreet nie altyd dieselfde bossies nie en sekere tye van die jaar smaak selfs die melk van koeie wat op bossieveld gewei het, só “wild” dat dit bossie-analfabete laat steier. Ook die mossies, verneem ek, is kieskeurig wanneer hulle geurige bossieboumateriaal vir hulle neste uitsoek. Dink net: permanente kamerverfrisser wat sommer die vlooie en luise ook weghou.
Dit is hierdie tipiese Karooeiewilligheid waaraan ek en my mededirekteur, Ian GossRoss, wou erkenning gee toe ons die onderneming Great Karoo Spirit begin het. Ek is ’n apteker en het ’n jaar of wat gelede ’n weekkursus gedoen in distillering met die gedagte om vlugtige olies te maak, maar uiteindelik vasgehaak by jenewer, whisky en rum. Ons eerste produkte waarin my geliefde bossies verewig is, Bossieveld Gin in die variante Mystique en Inspiration, is uiteindelik te koop!
Vele van die Karoo se aromatiese plante, byvoorbeeld kankerbos, sewedaegeneesbossie, gansogies, kougoed, wildeals en kriebos, het boonop genesende eienskappe en bevat magiese bestanddele met slimklinkende name soos terpenoïede en seskwiterpeen waarvan sommige slegs in karoobossies voorkom. Die Khoi het weer kooigoed vir matrasse gebruik wat hulle teen katelgoggas beskerm het, en vandag is vlugtige kooigoedolie ’n gesogte uitvoerproduk met dieselfde eienskappe as teeboomolie.
Riëtte Griesel van die gasteplaas Garingboom ( garingboom.co.za) naby Bethulie is ’n bossietaalkenner en het ’n staproete met naambordjies vir al die bossies op hulle skaapplaas, Cyferfontein, uitgelê. As jy ’n bossietaalleek is, is dié wandelpad ’n uitstekende begin.
Bossietaal weet ook van skoene uitskop en ontspan. Op verskeie Karooplase het ek afgekom op bossies wat boesmantee genoem word en heerlike tee getrek, terwyl Marene van der Walt van Morning Glory Cottages ( morningglorycottages. co.za) op die plaas Gelykfontein in die Venterstaddistrik weer ’n heel ander bossie gebruik het om vir my boesmantee te maak.
Op Cradock het ek gehoor van ’n bossie wat destyds gebruik is om “boesmanbier” te brou, maar niemand kon my help met die naam van dié plant nie. Sue MiltonDean van Renu-karoo op Prins Albert het my wel
vertel van ’n vetplantjie (ek dink dit staan bekend as gansmis) wat die trekboere vroeër gebruik het om gis te produseer vir die bak van brood. Dalk is dit ook die einste plantjie waarvan hulle boesmanbier gemaak het.
Hier op my erf in Pretoria lê ’n hoop bossies waaruit geure gedistilleer en onttrek is. Hulle het hulle deel bygedra tot die gin craze wat Suid-afrika en die wêreld in sy greep het, maar hulle praat steeds hulle moedertaal. As dit reën in Pretoria, ruik my hele erf na Karoo. Soet somerreën-karoo. Die bossies wat ’n jaar gelede gedroog is, word groen en begin gesels.
Hierdie bossies met houding is die helde van Bossieveld Gin. Is dit gemaak van die eerste groen spriete ná ’n lang droogte of van die takkies ná dae van aanhou- dende reën? Kom dit van Gelykfontein of Jakkalsfontein of Vaaljasfontein? Het dit gulsige skaapkake ontglip of welig gegroei waar beeste hulle neus daarvoor optrek? Hierdie jenewer verouder ook nie in eikehoutvate nie, maar op sy eie essensie. Dit versag en vermeng in die bottel, en as jy dit kan regkry om Bossieveld Gin vir ’n paar jaar te laat staan, sal jy beloon word met ’n karakter wat uniek is aan elke bossie, elke plek, elke jaar.
Karoo deur en deur.
Bel Ian by 083 677 1222 of Louise by 082 443 0523, of besoek die webwerf great karoospirit.com (nog in wording) vir meer inligting. Lees ook die artikel oor drie broers se eg Vrystaatse jenewer met kakiebos en kosmos op bl. 80. – Reds.