Groen orrelpype
Party lekkerbekke meen murgpampoentjies is vaal en vervelig, maar min ander groentesoorte kan op soveel maniere en in soveel groeistadiums – van blom tot klein vingertjies tot groot groen monsters – gaargemaak word.
Suid-afrikaanse vleisliefhebbers wat nie weet hoe om murgpampoentjies rég gaar te maak nie, skryf dié arme groente dikwels af as die saai, smaaklose Sannies van die pampoenskorsie-en-komkommerfamilie. Anders as hulle hardeskilneefs wat in die winter volop is, kan jy dié groen, kanariegeel, byna wit of gestreepte somervariëteite net so eet, mét skil en sade.
In vergelyking met die wintersoorte wat ryk is aan betakaroteen, bevat murgpampoentjies bra min voedingstowwe. Ook hulle geur is nie iets om oor huis toe te skryf nie, maar boeta, laat hulle nou net hande vat met hulle beste maters – knoffel, suurlemoen, tamatie, ment of dille – en jy sing gougou ’n ander deuntjie!
Een van die hoofredes waarom jy gerus jou eie murgpampoentjies kan kweek, is dat jy dan ook toegang het tot hulle manjifieke blomme, wat ongelooflik smaak as jy dit vul met vleis of kaas (vernaam ricotta) en kruie – en dan diepbraai of bak. Dié seisoenale lekkerny met ’n soet stuifmeelagtige smaak is in Suid-afrika omtrent skaarser as hoendertande.
Jane Griffiths se boek het ons herinner dat die plante manlike en vroulike blomme dra: Die manlike blomme met hulle reguit steel en enkele meeldraad verskyn eerste. Die vroulike blomme – die enigstes wat vrugte dra – volg omtrent ’n week later en kan uitgeken word aan ’n kenmerkende bult (die vrugbeginsel) net onder die blom met ’n ingewikkelde stamper aan die binnekant. >
Die regte plek en grond
Die pampoen-en-skorsiefamilie is vrate wat floreer op ryk, klam grond en hope sonskyn. Plante wat te veel skaduwee kry, is geneig om meer blare as vrugte te vorm. Werk hope goedverrotte kraalmis en kompos by die grond in omtrent ’n week of twee voor jy gaan saai of die saailinge uitplant – of maak dit nóg makliker en plant dit sommer op ’n komposhoop wat jy onlangs omgekeer het!
Die regte tyd
Hulle haat ryp en is mal oor warm grond. Wag dus minstens twee weke ná die laaste ryp voor jy dit saai of uitplant.
Plant só
Draai die saad op hulle sy en saai twee saadjies per gaatjie met 60-90 cm tussen die gaatjies en 1,5 m tussen die rye. Strooi ’n dik deklaag om onkruidgroei te onderdruk en die grond klam te hou.
Versorging en water
Vanweë die vlak wortelstelsel moet die plante gereeld en genoeg water kry. Vermy water op die blare om swamsiektes te keer.
Goeie en slegte metgeselle
Basilie, grasuie, fenegriek, kappertjies, origanum, uie en radyse sal dolgelukkig saam met murgpampoentjies groei, maar hou die aartappels ver weg.
Peste en probleme
Slakke en naakslakke sal hulle voortande gee vir die sagte steeltjie van ’n murgpampoentjieplant.
Beskerm die saailinge en plante met ’n kraag: Sny die bo- en onderkant van plastiekkoshouers af en druk dit in die grond om elke plant. Sprinkel sand, houtskaafsels of enige ander materiaal wat slakke verdryf, aan die binne- én buitekant van die kraag. Murgpampoentjies is ook vatbaar vir poeierskimmel (spuit ’n seewierblaarbemesting een keer per week om dit te keer) en pampoenvlieg, vernaam as jy te laat gesaai het.
Murgpampoentjies smaak op hulle beste as hulle 8-15 cm lank is, gewoonlik net voor die blom begin verwelk (omtrent 8 weke nadat jy gesaai het). Hoe meer jy pluk, hoe meer vrugte sal die plant vorm – van die lente regdeur tot vroeg herfs. Jane Griffiths waarsku: Hoe groter die vrugte, hoe wateriger en smaakloser die vleis. As jy ’n enorme vrug misgekyk het, oes hom dadelik om vrugvorming aan te moedig.