1968ko maiatzaren aztarnak eta eraginak (III)
ORAIN DELA 50 URTE PARISEN GERTATUTAKOAREN EKINTZAILE IZAN ZIRENEN OINARRIAK AZALDUKO DITUGU
Aurreko hilabeteetan, orain dela berrogeita hamar urte Parisen gertutako pasadizo historikoak azaldu ditugu, eta gaurkoan ekintzaile haien oinarri teorikoak eta ondorioak azpimarratzen saiatuko gara.
MATXINADAREN GURASOAK Ezkerraren matxinada bat izan zen hura, ikaslego eta langileria une batean uztartu zituena. Baina Mao eta Ho Chi Minen irudiak agertzen ziren bitartean, Sobietar Sistema zur eta lur zebilen ez zuelako ulertzen alderdi komunistaren jokoz kanpo geratu izana hasieratik. Programa zehatzik ez, helburu “zientifikoaren” fitsik ere ez. Engels, Marxen lagunak bestalde, lehenengo gizarte zauria, emakumea eta gizonaren artekoa zela zioen. Bere intuizioa 68an aterako da indartsu orduko ekintzaileengan.
Freuden arabera, komunismoa, morala eta erlijioaren antzera, ilusio bat besterik ez dela zioen. Eta zibilizazioak beharrezkoa zuela errepresioa gizartearen antolakuntza egoki bat lortzeko. Erich Frommek jarraituko du intuizio hori bertute eta espiritualtasunari aukera bat emanez.
Baina pentsaera horien gainetik, Nietzschek gaina hartuko du. Giza bizitzak ez du inolako oinarrien beharrik justifikatua izateko. Gizakiaren metamorfosia berak azken muturrera bultzatuko du. Gameluak zama astuna eramatera egina badago, eta lehoiak askatasuna eta boterea indartsu defendatzen dituen bitartean, Nietzscheren autua umea da. Inuzente hutsa, jokoaren bitartez ematen dio zentzu betea munduari. Bizitza ludikoa da, ez du berez zen-tzurik. Gizabanakoa da kontua, ez nortasuna, aurrez erabakitako norantzarik gabea. Botere borondatea, formarik gabea, muga oro modu gordinean onartu dituen banakoa da bere eredua.
Sartrek Nietzscheren eskutik bizitza, itxaropen guztiak ukatuta bizitzera deitzen du. Jainkoa izatekotan, giza askatasunaren kaltetan da beti. Jainkoa, benetako katea du gizakiak, norbera izateko. Jainkoaren ukazioak, giza askatasuna bermatzen du, zeren horrela gure bidea ez baitago
HAINBAT KRITIKA Zientifikoa ez denari kritika. Edozein beste pentsamolde erlijioso edo filosofiko, gainditu beharra dago.
Egiari kritika: Estrukturalisten arabera, arrazoia, subjektua, zentzua eta egiak, nortasun traketsak garatzen dituzte. Debekuek eta egia absolutuek, esklusio guztien errua dute.
Kapitalismoari kritika: Marcusek “gizarte iraultza” defendatzen du. Moral tradizionala kritikatzen du, harreman tinkoak, erotismoaz aldatu behar dira, gozamen hutsezko harremanak dira eredu berria.
Botere totalitarioen kritika: Kapitalismoa eta hedabideen elkartzeak ondorio arriskutsua dakar. Aldous Huxleyk askatasunik gabeko gizarte izugarria profetizatu zuen, non burokraziak, telebistak eta teknologia berriek, espektakuluaren eta postegiaren gizarte beltza ekarriko zuten.
Alderdi politikoei kritika: Aldaketa sozialaren gakoa, hegemonia kulturala da Gramsciren iritziz. Menpetasun politikoa, norabide intelektual nola morala uztartuz lortzen da. Politikaren helburua egunerokotasuna da, bizitza pribatua, sexualitatea.
Gorputzaren kristau ikuspegiari kritika: Gizarte tradizionala errepresiboa dela dio eta erantzun egokitzat iraultza sexuala bultzatzen du. Fourierren anarkismo sexuala, eta Reichen apustua: sexualitate natu- rala aska-tzen bada, biolentzia oro eta perbertsio guztiak gaindituak izanen dira.
Gizarte patriarkal eta matxistari kritika: Feministek hartzen dute protagonismoa hirurogeigarren hamarkadan, eta hiru bolada antzeman daitezke:
Hemeretzigarren mendean, sufragistek emakumeen eskubide politikoen alde borrokatu zuten, gizartean berdintasuna lortzeko; androtzentrismoa gainditzea zen helburua. Ezberdintasunaren feminismoa, Simone de Beauvoiren arabera, gizonak ez dira beharrezkoak. Emakumeen “enpoderamendua” lortu behar da. Sexualitatea, gizartearen, kulturaren produktu bat da. Maitasuna, emakumearen opioa (Keith Millet). Transfobia, aniztasuna, performatibitatea, ez da nortasunik, genero identitatea norberak sortu, ekoiztu behar du. Prostituzioa eta pornografia ez dira berez emakumearen aurkako.
ONDORIOAK Mende erdi bat iragan ondoren, garbia da Parisekoa ez zela iraultza klasiko bat izan, matxinada bat bai, nahiko potentea une batzuetan (hamar miloi langile greban, Frantzia ia erabat itoa). Epe luzera egundoko arrakasta izan dute aste haietako esloganek. Matxinadak sistemaren aurka altxatuko dira aurrerantzean eta gauza da ea sistemak berak onartu eta babestuko dituen giza mugimendu horiek, oraindik gizartearen antolamendua itxiago izan dadin.
Duinak izanen dira “amorratuen” arrazoiak borrokarako: grina terapeutikoa, konpontzailea, solidarioa, itxurakeriaren aurkakoak inspiratuko dituzte. Eta galdera izanen da beti, zein den egungo alienazioa, zerk kateatzen duen gaur pertsona. Neokapitalismoa ez da jada sistema ekonomiko bat, globalizatu ditu bere helburu eta eragina: ekonomia, politika, kultura eta erlijio berriek gizaki berria sortu nahi du.
Neokapitalismoaren menpekotasun-esplotazio estrategiak, gailu berria txertatu du, genero ideologia. Honek giza natura heriotzaz zauritzen du. ●