La Voz de Galicia (Santiago) - El Comarcal Santiago
Más de 40 mámoas para poner en valor
Quieren hacer excavaciones, aunque parte de este patrimonio xalleiro fue arrasado
Forman en total 43 mámoas o medoñas conservadas y unos 25 yacimientos arqueológicos. Es el riguroso trabajo realizado por los arqueólogos xalleiros Lino Gorgoso y Fátima Sánchez, quienes insisten en que la situación «é calamitosa», con prácticamente la mitad «arrasadas», aunque, en el lado positivo, señalan que muchas «poden ser escavadas» y solo falta un empujón del Concello de Santa Comba, con quien se reunieron para establecer los primeros pasos, gracias al esfuerzo que también están poniendo los integrantes de O Son da Curuxa. El proyecto de excavación arqueológica tendría el beneplácito de la Dirección Xeral de Patrimonio.
El fenómeno megalítico se explica en este trabajo, junto a la catalogación de los yacimientos, aunque muchos acabaron desapareciendo. Las ganas de ponerlos en valor y la lucha por su protección llevó a Lino y Fátima a realizar este interesante trabajo, y tienen pendiente el análisis de los numerosos castros esparcidos por Santa Comba. El estudio corrobora la gran cantidad de restos, prácticamente una mámoa por cada 4,7 kilómetros cuadrados de territorio, pero también su riqueza y variedad, con sus fases constructivas y cronológicas.
La recuperación de los nombres originales de las mámoas es una parte fundamental del estudio: Mámoa de Pedra Branca (Santa Sabiña); As medoñas dos Cotóns (As Travesas, Santa Sabiña); A Medorra / As Casas dos Mouros (Rebordelos, Cícere); a Cista do Tesouro de Cícere (O Mato, Cícere); mámoa do Rego do Mouro (Grixoa); Mámoa do Castro de Atrás (Armán, Grixoa); Alto do Outeiro / Coto da Mámoa (Boaña de Arriba, Castriz); Tras do Bustelo (Grixoa de Esternande); Moa do Zapateiro (Grixoa de Esternande; o Cista das Fariñas (O Covelo), forman parte de este rico patrimonio etnográfico xalleiro.
Lino Gorgoso y Fátima Sánchez están convencidos de que con un esfuerzo inversor «en poucos anos o catálogo patrimonial, e especificamente o de mámoas e medoñas do noso municipio, acadará cifras similares aos dos concellos lindeiros, ocupando o lugar que merece na investigación da historia de Galicia. Depende de nós», concluyen el informe.