La Voz de Galicia (Santiago) - El Comarcal Santiago
«Melide coñece toda a súa historia»
Xosé Manuel Broz reivindica a integración comarcal con Toques e santiso
[NATALIA NOGUEROL] Di ser alumno de Antonio Taboada Roca, e o seu libro de cabeceira é, segundo conta, o Terra de Melide, no que ese intelectual melidense se implicou xunto con autores como Otero Pedrayo e Vicente Risco, deixando para a comarca un manual etnográfico de referencia que saíu do prelo de Seminario de Estudos Galegos no 1933. A esa obra colectiva recorreu Xosé Manuel Broz para os cinco libros que leva publicado sobre a capital da comarca, e os seus concellos máis próximos. «Sempre vexo Melide como cabeza moi integrada e totalmente relacionada con Toques e Santiso, por vínculos históricos, familiares, e de traballo», afirma o historiador melidense, que se amosa defensor dunha «mancomunidade entre os tres concellos».
Pero ademais dese recurso bibliográfico e de constantes visitas aos arquivos de Galicia, Broz ten recorrido «polo miúdo, con mapa na man, todas as aldeas e recunchos» para os seus traballos, que non se cinguen a eses cinco libros, e a un sexto que está en camiño «con moitas xenealoxías, e un estudo máis humano dos personaxes de Melide», avanza. Xosé Manuel Broz é un observador do seu concello natal «dende mozo, aínda que oficialmente dende que, no 1978, se abriu o museo, motor de procurar a documentación histórica», conta. Non foi ata catro anos despois, no 1982, cando a galería, da que é director, empezou a editar os boletíns anuais que lle dan soporte aos traballos e ás crónicas de, entre outro autores, Broz, en palabras de quen «podemos dicir que hoxe Melide coñece toda a súa historia, documentada nos arquivos, e toda publicada nos trinta e catro boletíns do museo».
Esa mirada sobre Melide é retrospectiva. «Aquí hai xente dende hai 3.000 anos; fomos castro, castelo, e, logo , vila medieval, que é o casco vello, e urbana», afirma E nesa evolución, explica, «a desamortización do convento, no 1835, marcou o inicio dunha gran transformación, que tivo continuidade coa construción, en 1861, da estrada Lugo-Santiago, e, no 1867, da de Betanzos a Agolada». Coas dúas vías, que vertebran a localidade, «nace o Melide urbano», di Broz. Ao seu xuízo, «o mellor tempo é hoxe, coa esperanza de realizar bos proxectos no futuro». Un deles é, propón, «un plan especial do burgo vello que inclúa unha limpeza de cara, e unha sinalización dos lugares de interese que permita visualizar o seu pasado medieval». Nese eido, o historiador melidao tamén defende «a constitución dun consorcio patrimonial, integrado pola Igrexa, o Concello e o Museo», aínda que para avanzar nesa dirección bota en falta «unha maior conciencia histórica e patrimonial».