Schotse eerste minister Sturgeon waarschuwt voor tegenhouden referendum

SCHOTLAND - De Schotste eerste minister Nicola Sturgeon heeft de Britse regering gewaarschuwd dat het tegenhouden van een tweede Schots onafhankelijkheidsreferendum ‘rampzalig’ zou zijn voor de Conservatieve Partij. Zo’n referendum hangt in de lucht sinds de Brexit. De keuze van Theresa May om ook uit de Europese gemeenschappelijke markt en de douane-unie te stappen heeft de drang bij de nationalisten slechts vergroot. In het Lagerhuis stemden de Schotse nationalisten gisteren unaniem tegen het in werking laten treden van artikel-50, het begin van het Brexit-proces. “De Tories slaan elkaar op de rug,” had de Schotse Joanna Cherry na de artikel-50 stemming getweet, “de dommeriken beseffen niet dat ze vanavond twee unies hebben opgeblazen.” Ze verwoordde daarmee de stemming binnen het nationalistische kamp. Tweederde van de Schotten hadden tegen Brexit gestemd. Het ideaal van de Scottish National Party (SNP) is onafhankelijkheid binnen het kader van de Europese Unie. Afgelopen weken leken ze zich min of meer bij Brexit te hebben neergelegd, mits het Verenigd Koninkrijk zich aansluit bij de Europese Economische Ruimte, een zachte variant.

“Het belang van Schotlands Europese banden gaat duizend jaar terug,” oreerde ex-eerste minister Alex Salmond tijdens het debat, “en we gaan het niet toestaan dat de non-visie van de regering - de krankzinnige daad van dit Lagerhuis - ertoe leidt dat deze banden worden doorgesneden.” Hij wees erop dat de Schotse volksheld William Wallace na zijn onwaarschijnlijke overwinning op de Engelsen bij de Slag om Sterling Bridge (1297) meteen banden aan had geknoopt met de Hanze. Salmond waarschuwde dat een ‘Full English Brexit’ er toe zal leiden dat zijn opvolgster het zwaard oppakt. Het uitroepen van een nieuwe referendum is evenwel een gok, omdat niet vaststaat of de Schotten nu wel willen breken met Engeland. Twee jaar geleden stemde 55 procent tegen dit voornemen en de laatste peilingen wijzen erop dat het aantal voorstanders weliswaar is gestegen, maar niet genoeg voor een zege. Sinds het referendum van 2014 is de olieprijs, de pijler onder de economische plannen, flink gedaald en het beleid van de alleen regerende SNP is niet alom geliefd. Volgens critici van onafhankelijkheid is de roep om een herkansing een manier om de aandacht af te leiden. De Britse regering moet instemmen met zo’n referendum. Aanvankelijk wezen bewindslieden het categorisch af, maar tijdens een radio-interview weigerde minister van Defensie, Michael Fallon, deze afwijzing te herhalen. Sturgeon interpreteerde dit als bewijs dat Londen aan het bewegen is en dat de Conservatieven het niet kunnen maken om de democratische rechten van de Schotse burgers te negeren. Het Supreme Court had vorige week bepaald dat het Schotse parlement geen formele stem heeft bij het uitroepen van artikel-50. Mogelijk komt er toch een vrijblijvend debat.

(de Volkskrant)