Chimpansees vermoorden en kannibaliseren voormalig groepslid

Maar liefst vier uur lang waren chimpansees bezig om het dode lichaam van een chimpansee die ze goed kenden, enorm toe te takelen. “Het was heel moeilijk en wreed om te zien gebeuren”, vertelt onderzoeker Jill Pruetz. Ze heeft het over de gebeurtenissen die in 2013 plaatsvonden na de moord op chimpansee Foudouko en nu beschreven zijn in het blad International Journal of Primatology. Pruetz was er getuige van dat een aantal chimpansees het dode lichaam van Foudouko enorm toetakelden. Bijna vier uur waren ze bezig om het lichaam te mishandelen en er was zelfs sprake van kannibalisme. “In eerste instantie begreep ik niet wat er gebeurde en ik verwachtte ook zeker niet dat ze zo agressief om zouden gaan met het lichaam.” leider van de groep chimpansees waartoe ook de mishandelende individuen behoren. Zo een vijf jaar eerder was Foudouko afgezet en verbannen. Tijdens zijn ballingschap bleef Foudouko de groep echter op gepaste afstand volgen. Bovendien had de chimpansee zo af en toe nog contact met enkele van zijn vertrouwelingen uit de groep. Dat Foudouko zo lang in isolatie wist te overleven, is opmerkelijk. “Chimpansees zijn heel sociaal, dus dit moet enorm veel stres op hebben geleverd. En het lijkt erop dat Foudouko terug wilde keren in de groep.”

Pruetz vermoedt dat de chimpansees die het lichaam van Foudouko mishandelden ook de chimpansees zijn die de aap om het leven brachten. En ook dat is uitzonderlijk. Het komt namelijk maar weinig voor dat chimpansees een (voormalig) lid van hun eigen groep vermoorden. Als chimpansees agressief zijn, is dat vaak naar leden van andere groepen toe.

Het werd hem waarschijnlijk fataal. Pruetz wijst erop dat Foudouko als leider heel dominant was en gevreesd werd door de andere chimpansees. Mogelijk waren de jonge mannetjes in de groep bang dat Foudouko een poging zou doen om aan de macht te komen en vielen ze hem daarom aan. Foudouko en zijn vertrouwelingen waren daarbij in de minderheid. Er zijn, buiten mensen om maar, weinig dieren die zo agressief uit de hoek kunnen komen. Waarom chimpansees zo agressief kunnen zijn, is nog onduidelijk. Pruetz acht het niet onmogelijk dat chimpansees agressiever worden doordat hun leefgebied verstoord wordt door menselijk ingrijpen. Of dat ook de agressie omtrent Foudouko kan verklaren, is niet met zekerheid te zeggen. Wat waarschijnlijk wel heeft bijgedragen aan de agressie rondom Foudouko is het feit dat de groep veel meer mannetjes telt dan vrouwtjes. Hierdoor is de concurrentie tussen mannetjes groot. Het leidt tot meer machtsvertoon (met name onder de jongere mannetjes). Overigens is het feit dat de groep relatief weinig vrouwtjes telt mogelijk weer wel te herleiden naar de mens. Pruetz wijst erop dat er aanwijzingen zijn dat er op de vrouwelijke chimpansees gejaagd wordt, zodat stropers hun jongen als huisdieren door kunnen verkopen. Pruetz hoopt dat er snel meer duidelijkheid komt over het agressieve gedrag van de chimpansee. Dit is namelijk belangrijk, omdat de chimpansee, zoals zoveel primaten, met uitsterven bedreigd wordt. Elke dode chimpansee is er dan ook één te veel. (Scientias/ Foto: San Diego Zoo Animals)