“Vergeten crisis” in Kameroen is slechts één van de vele

Kameroen voert de lijst aan met vergeten crises in de wereld, volgens de Noorse Vluchtelingenraad (NRC). In een nieuw rapport zet de raad de ergste, vergeten ontheemdingscrisis in de wereld op een rij. De top 10 bestaat grotendeels uit Afrikaanse landen. Miljoenen mensen raken door geweld dakloos “in het verkeerde land” als het gaat om politieke interesse, geld en media-aandacht, constateert Jan Egeland, secretaris-generaal van de NRC. Landen die vorig jaar te maken kregen met ontheemdingscrisis, liggen vooral in Afrika. Kameroen wordt op de lijst gevolgd door de Democratische Republiek Congo (DRC), de Centraal-Afrikaanse Republiek, Burundi, Mali, Libië en Ethiopië. De overige landen in de top 10 zijn Oekraïne, Venezuela en Palestina.

“Deze deprimerende lijst moet een wake-up call voor ons zijn. Alleen als er aandacht komt voor deze crises en ze op de internationale agenda komen, kunnen we iets veranderen”, zegt Egeland, voormalige VN-ondersecretaris-generaal voor Humanitaire Zaken en Noodhulpcoördinator.

Marin Scott, hoofdauteur van het recent verschenen rapport The State of Humanitarian Journalism en verbonden aan de University of East Anglia (Verenigd Koninkrijk), zegt dat dit soort rapporten belangrijk zijn om meer aandacht te trekken. Maar klagen over het gebrek aan media-aandacht lost het probleem niet op, zegt hij. “Wat nodig is, is nagaan waarom deze crises zo weinig aandacht krijgen. Deels is dat een reflectie van het moeizame businessmodel van een groot deel van de internationale journalistiek. Dat brengt met zich mee dat het voor nieuwsmedia vaak erg moeilijk is om consistent waardevolle verslaggeving te brengen.” Maar het is ook een reflectie van politieke prioriteiten van machtige landen. Nieuwsmedia volgen vaak die politieke prioriteiten en baseren hun berichtgeving daarop, voegt Scott eraan toe, enkele uitzonderingen daargelaten. “Dit soort rapporten laten zien wat niet werkt in de internationale journalistiek.”

Egeland zegt dat de internationale gemeenschap in slaap gesukkeld is als het om Kameroen gaat. Moorden, verwoesting van dorpen en massale ontheemding gaan samen met een oorverdovende stilte. In de regio’s Zuidwest en Noordwest raakten een half miljoen mensen ontheemd. Honderden dorpen werden verwoest. Ziekenhuizen werden aangevallen en gezondheidswerkers ontvoerd of vermoord.

Meer dan 780.000 kinderen zagen hun scholen sluiten en duizenden mensen verbergen zich momenteel in het bos. Zij krijgen geen humanitaire hulp. Substantiële bemiddelingspogingen blijven uit; er zijn geen grootschalige hulpprogramma’s, er is minimale media-aandacht en weinig druk op partijen om de aanvallen op burgers te stoppen. “Aan deze cultuur van verlamming in de internationale gemeenschap moet een einde komen. Elke dag dat dit conflict doorgaat, bouwt de bitterheid zich op en komt een totale oorlog dichterbij”, zegt Egeland, die het land onlangs bezocht. “We vinden dat de internationale gemeenschap onvoldoende doet om deze crises op te lossen”, zegt Tiril Skarstein van de NRC. “Het gebrek aan politieke wil om oplossingen te vinden, is vaak een gevolg van een gebrek aan geopolitieke belangen in de regio.” Er staan echter ook landen op de lijst waar verschillende wereldmachten wel conflicterende belangen hebben, wat leidt tot een impasse en gebrek aan oplossingen voor de mensen die daar wonen. Landen waarvoor dat geldt, zijn bijvoorbeeld Palestina en Oekraïne.

Op de vraag of het gebrek aan geld een gevolg is van desinteresse van westerse donoren of binnenlandse economische en financiële beperkingen in donorlanden, zegt hij dat de enige maatstaf voor humanitaire hulp de behoefte van de bevolking moet zijn. Toch is het bij de ene crisis eenvoudiger om fondsen te werven dan bij de andere. “Vaak is er een nauwe relatie tussen de hoeveelheid mediaaandacht die een crisis krijgt en fondsen die beschikbaar komen. Sommige crises op de lijst ontvingen vorig jaar slechts 40 procent van het benodigde geld.”

Er heerst in het algemeen geldgebrek, zegt Skarstein. Vorig jaar kwam op 40 procent van de totale humanitaire hulpvraag van de Verenigde Naties en partnerorganisaties geen antwoord. Dat Afrikaanse landen het hardst getroffen worden, vergeleken met Aziatische en Latijns-Amerikaanse landen, komt doordat “de crises op het Afrikaanse continent zelden de krantenkoppen halen of buitenlandse politieke agenda’s bereiken voordat het te laat is”, zegt hij.

Dat heeft verwoestende gevolgen voor burgers, die geen bescherming tegen aanvallen krijgen en ook de benodigde hulp moeten ontberen als ze hun huizen ontvluchten. Deze mensen vluchten vaak naar buurlanden of raken ontheemd in eigen land. “Het feit dat het merendeel van deze mensen zich niet vertoont aan de grenzen van Europa, betekent niet dat wij geen verantwoordelijkheid hoeven te nemen.” Volgens de NRC heeft de crisis in Kameroen wortels in het moeizame koloniale verleden. Na de Eerste Wereldoorlog werd de voormalige Duitse kolonie verdeeld in een Frans en Brits mandaatgebied. Het Engels en Frans zijn nu officiele talen, maar de mensen in de Engelssprekende delen voelen zich steeds meer achtergesteld, zegt de NRC. In 2016 gingen burgers de straat op. Een gewelddadige reactie door de veiligheidstroepen leidde tot wijdverbreid geweld en de formatie van gewapende oppositiegroepen.

(dewereldmorgen)