Maagzweer: Zweer in slijmvlies van maag met branderige pijn

Ongeveer 10 procent van de bevolking krijgt ooit in het leven te maken met een maagzweer. Bij een maagzweer is een zweer in het slijmvlies van de maag of het duodenum (twaalfvingerige darm: eerste deel van de dunne darm) aanwezig. De maagzweer komt vooral tot stand door een bacteriële infectie of anders door medicatiegebruik. Brandend maagzuur, misselijkheid en knagende pijn in de streek boven de maag zijn kenmerkende symptomen van maagzweren, al zijn ook andere klachten mogelijk. De behandeling van een maagzweer bestaat voornamelijk uit het hanteren van een andere levensstijl en/of het nemen van geneesmiddelen. Helpt dit niet, dan is een chirurgische ingreep noodzakelijk. Onbehandeld treden echter mogelijk ernstige complicaties op als gevolg van maagzweren.

De verzamelnaam voor een maagzweer (ulcus ventriculi) en duodenumzweer (ulcus duodeni) is gekend als ‘ulcus pepticum’. Eigenlijk gebruiken artsen de term ulcus pepticum voornamelijk om een duodenumzweer (ter hoogte van de bulbus) aan te duiden. Een bulbus is namelijk het eerste deel van de duodenum; dit ligt links naast de pylorus (maaguitgang: verbinding van de maag met het duodenum).

Bij een maagzweer werkt het beschermende maagslijmvlies niet meer goed als gevolg van een infectie of medicatiegebruik. Door het verdwenen of beschadigde maagslijmvlies beschadigt het zuur het maagweefsel, wat resulteert in de symptomen van een maagzweer.

Bij ongeveer 90 procent van de patiënten is een infectie van de mucosa (slijmvlies) met de bacterie Helicobacter pylori de oorzaak van een maagzweer. De bacterie dringt de mucuslaag van de maagwand binnen en veroorzaakt daar een chronische gastritis (maagslijmvliesontsteking) en ulcusvorming (vorming van een zweer). Ook het gebruik van corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers), niet-steroïdale antiinflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), antibiotica, anticoagulantia (antistollingsmedicijnen) en selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) gebruikt voor de behandeling van een depressie en stemmingsstoornissen (antidepressiva) gedurende een lange tijd of in hoge doses resulteert soms in een maagzweer. Voorbeelden van NSAID’s zijn ibuprofen, naproxen, diclofenac of aspirine.

Niet altijd heeft een patiënt met een maagulcus pijn en vooral ouderen of patiënten die NSAID’s gebruiken, zijn asymptomatisch. De patiënt heeft branderige of knagende pijn in het epigastrium (streek boven de maag) die enkele minuten tot uren aanhoudt. Wanneer de patiënt eet, dan verbetert deze pijn die periodisch opkomt. De pijn treedt bij een maagulcus één tot drie uur na de maaltijd weer op en is mogelijk vanaf het midden van de buik tot aan de nek, tot aan de navel of verder door naar de rug. Soms is de pijn dermate vervelend dat de patiënt hiervan ’s nachts wakker wordt. Het nemen van maagzuurremmers vermindert tijdelijk de symptomen, maar zonder behandeling van de maagzweer, keert de pijn weer terug. Misselijkheid en overgeven, pyrosis (zure oprispringen, brandend maagzuur), een opgeblazen gevoel en vermoeidheid zijn andere symptomen die gepaard gaan met maagzweren.

De arts neemt een röntgenfoto van de maag alsook van het duodenum via een bariumklysma. Daarnaast voert hij een gastroscopie (inwendig kijkonderzoek van de maag) uit. Dankzij een gastroscopie is de arts in staat om een weefselstukje (biopt) uit het maagslijmvlies te nemen wat nodig is voor het opsporen van de HPinfectie en tevens is dit nuttig om maagkanker uit te sluiten. Een ontlastingsonderzoek is nuttig omdat de arts hiermee de aanwezigheid van de H. pyloribacterie alsook bloed in de ontlasting opspoort. Af en toe voert de arts nog een bloedonderzoek uit om antilichamen tegen de bacterie te identificeren en dit toont soms ook tekenen van anemie (bloedarmoede). Tot slot krijgt de patiënt soms een ureumademtest, wat inhoudt dat hij een speciaal drankje moet drinken waarin een chemische stof zit die de bacterie H. pylori afbreekt. Daarna analyseert de arts de adem om te kijken of de patiënt lijdt aan een H. pyloriinfectie. (Mens en gezondheid /Foto: Marktapotheek)