Adamsappel: functie, taken, ziekten en letsel

De adamsappel is een verdikking van het schildkraakbeen (cartilago thyreoides) en is vooral zichtbaar bij mannen. Bij vrouwen is de adamsappel minder uitgesproken en alleen voelbaar. De naam adamsappel is afgeleid van het Bijbelse verhaal van de zondeval en verwijst naar de vrucht, alhoewel het woord ‘appel’ niet genoemd wordt in het verhaal. Toen Adam in de hof van Eden aan de verboden vrucht at, bleef volgens de overlevering de hap in zijn keel steken om hem aan zijn zonde te herinneren. Als vloek kreeg iedere mannelijke nakomeling van Adam een bobbel in de vorm van een adamsappel in zijn keel. De adamsappel is een deel van het strottenhoofd en zit in het midden van de hals. Het is een verdikking van het schildkraakbeen (cartilago thyreoides). Dit is het grootste kraakbeen in de hals. Vrouwen hebben ook zo’n verdikking, maar deze is minder uitgesproken dan bij mannen. De reden voor het verschil tussen de twee geslachten ligt in de puberteit en de hormonen die op dat moment bijzonder actief zijn. De mannelijke geslachtshormonen zorgen voor de sterke expressie van de adamsappel bij mannen. De adamsappel zit aan de bovenkant van de schildklier en wordt daarom ook wel schildkraakbeen genoemd. En de hoogte of diepte van de stem hangt af van hoeveel het kraakbeen groeit tijdens de puberteit. Deze groei van het schildkraakbeen betekent dat de stemplooien ook groeien en deze groei van de stemplooien veroorzaakt een grotere lengte, en langere stemplooien trillen langzamer en produceren daarom diepere tonen. Omdat de adamsappel meer uitgesproken is bij mannen, geeft het de diepere stem van mannen. Aan het begin van de puberteit is de lengte van de stembanden ongeveer 15 millimeter ofwel 1,5 cm. Deze zijn verbonden met het strottenhoofd. Wanneer de mannelijke hormonen tijdens de puberteit worden aangemaakt, groeit ook de adamsappel en worden de stembanden tot 2,2 centimeter langer. Deze groei zorgt ervoor dat er een verschil is tussen de toonhoogte van de stem bij kinderen en de toonhoogte van de stem bij volwassen mannen. Jongens in de puberteit krijgen de baard in de keel. Onder invloed van testosteron verandert de stem van een jongen in de puberteit: aangezien de groei grillig kan verlopen, treden er stemveranderingen op. verlopen, treden er stemveranderingen op. De stem van een puberjongen kan overslaan.

Ook bij meisjes kan de adamsappel tijdens de puberteit groter worden, bijvoorbeeld door een te hoge aanmaak van testosteron. In dit geval is het een aandoening die kan worden veroorzaakt door het PCOS (polycysteus ovarium syndroom). De vergrote adamsappel wordt vaak als een cosmetisch storend ervaren. De adamsappel is één van de secundaire geslachtskenmerken. Mannen krijgen een groter en puntiger strottenhoofd dan vrouwen. Deze eigenschappen ontwikkelen zich tijdens de puberteit en duiden op seksuele volwassenheid. De adamsappel beschermt je luchtwegen en het is bovendien een verbindend element voor de spieren die stemcontrole mogelijk maken, dus de stemspieren. Deze spieren moeten stevig zijn. Als deze zacht waren, kun je de stembanden bijvoorbeeld niet zo goed bewegen als nodig is voor spraak. En dat ontbreekt bij andere creaturen, waaronder zoogdieren. De adamsappel maakt deel uit van het strottenhoofd en bestaat uit kraakbeenweefsel. Het strottenhoofd scheidt de luchtwegen van de slokdarm en zorgt er zo voor dat er geen voedseldeeltjes in de longen kunnen komen. Bovendien worden de stembanden beschermd door het strottenhoofd. De epiglottis of strotklepje sluit de slokdarm bij het slikken en zo wordt het voedsel naar de maag geleid en niet naar de luchtwegen. Het begin van de stembanden loopt langs de voorkant van het strottenhoofd, het schildkraakbeen. De luchtstromen zorgen voor trillingen die ervoor zorgen dat mensen verschillende geluiden kunnen maken. Tijdens de puberteit groeit het strottenhoofd en komt het meer naar voren. Door de groei van het schildkraakbeen wordt de adamsappel gevormd, wat een van de secundaire geslachtskenmerken is bij mannen. Seksuele volwassenheid wordt zichtbaar door het verschijnen van de adamsappel. De adamsappel is meer uitgesproken bij mannen dan bij vrouwen. Hoewel het in de meeste gevallen bij vrouwen alleen kan worden gevoeld, is het duidelijk zichtbaar bij mannen. De adamsappel wordt gebruikt om onderscheid te maken tussen de twee geslachten.

Ziekten die het strottenhoofd kunnen aantasten, zijn bijvoorbeeld misvormingen of tumoren, zoals strottenhoofdkanker. Ook kan het strottenhoofd ontstoken zijn, vooral als de luchtwegen zijn geïnfecteerd. Dit staat bekend als laryngitis. Het belangrijkste symptoom van een ziekte van het strottenhoofd is heesheid. Slikproblemen en kortademigheid kunnen ook op een dergelijke ziekte duiden en moeten worden opgehelderd door een KNO-arts. Bij kinderen moet ook rekening worden gehouden met een virale ontsteking van het strottenhoofd, zogenaamde pseudokroep. Het belangrijkste symptoom van kroep is een blafhoest die vooral ’s avonds optreedt en bij inademing ernstige kortademigheid veroorzaakt. De adamsappel zelf wordt uiterst zelden door een ziekte aangetast.

Als er een grote zwelling in de nek onder de adamsappel is, moet altijd rekening worden gehouden met de mogelijkheid van een schildklieraandoening. Een vergrote schildklier (struma) groeit bijvoorbeeld erg langzaam en is pijnloos, daarom wordt het vaak laat ontdekt.

Lichtere verwondingen aan de adamsappel of luchtpijp hebben meestal geen behandeling nodig, omdat ze vanzelf genezen. Ernstig letsel kan worden veroorzaakt door extern trauma (bijvoorbeeld een slag met de rand van de hand) of een verkeersongeval aan het strottenhoofd of de luchtpijp. Dit kan leiden tot een mogelijk levensbedreigende vernauwing van de luchtwegen. Bij een dergelijk letsel is de belangrijkste therapeutische maatregel om te zorgen voor een goede ademhaling, bijvoorbeeld door een beademingsslang. Het letsel kan dan operatief worden behandeld. Gelukkig zijn dergelijke ernstige verwondingen zeldzaam.

(Mens en gezondheid/

Foto: Dokter.nl)