‘เพาะเห็ดหลินจือ’ พืชสมุนไพรอนาคตไกล (1)

ธ ห็ดหลินจือ” สมุนไพรจีนที่มีการใช้ในการสร้าง เสริมสุขภาพ ปัจจุบันได้รับความนิยมมากมาย เพราะมีสรรพคุณในการรักษา และป้องกันโรคต่าง ๆ ฉะนั้น “การเพาะเลี้ยงเห็ดหลินจือ” ก็เป็นอีกอาชีพที่น่าสนใจ ซึ่ง ทีมคอลัมน์ “ช่องทางทำากิน” มีข้อมูลมานำาเสนอในวันนี้

ข้อมูลการเพาะเลี้ยงและแปรรูปเห็ดหลินจือที่ธ นำาเสนอ ได้มาจาก โครงการ “การวิจัยเห็ดหลินจือและ สปอร์เห็ดหลินจือในประเทศไทย” ที่กรมพัฒนาการแพทย์ แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ อีก 12 หน่วยงาน ร่วมกันทำาโครงการวิจัยแบบบูรณาการ ขึ้น ซึ่งข้อมูลที่จะนำาเสนอในวันนี้เป็น 1 ใน 4 โครงการย่อย คือ การผลิตเห็ดหลินจือและสปอร์เห็ดหลินจือตามแนวทางการเกษตร ที่ดีที่เหมาะสม (GAP) ที่ได้ดำาเนินการที่ โครงการพิเศษสวนเกษตร เมืองงาย อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ซึ่งแม้ปัจจุบันงานวิจัยดังกล่าวจะจบ ลงไปแล้ว แต่การเพาะเลี้ยงเห็ดหลินจือและสปอร์เห็ดหลินจือในโครงการ พิเศษสวนเกษตรเมืองงาย ก็ยังคงดำาเนินต่อไป ธ การเพาะเห็ดหลินจือ และสปอร์เห็ดหลินจือตามแนวเกษตร ที่ดีที่เหมาะสม (GAP) มีขั้นตอนในการผลิต ได้แก่ การทำาเชื้อวุ้นพีดีเอ และเลี้ยงเนื้อเยื่อเห็ด, การขยายเชื้อเห็ดด้วยข้าวฟ่าง, การทำาก้อนเชื้อ เห็ด, การดูแลรักษา, การเก็บเกี่ยว และการแปรรูป ซึ่งจะนำาเสนอเป็น 2 ตอน คือในวันเสาร์ที่ 1 ตุลาคม และวันอาทิตย์ที่ 2 ตุลาคม ธ การทำาเชื้อวุ้นพีดีเอ และเลี้ยงเนื้อเห็ดหลินจือ

ในขั้นตอนนี้ต้องเริ่ม ทำาอาหารวุ้นพีดีเอ ก่อน วิธีทำา ทำาความ สะอาดมันฝรั่ง 1 กก. เสร็จแล้วปอกเปลือกหัวมันฝรั่งให้เกลี้ยง และล้าง ให้สะอาดอีกครั้ง จากนั้นนำามาหั่นเป็นชิ้นสี่เหลี่ยมลูกเต๋า ขนาด 1X1 ซม.เตรียมไว้ เสร็จแล้วนำาไปต้มด้วยไฟอ่อน นานประมาณ 40 นาที

หลังจากที่ต้มมันฝรั่งจนได้ที่แล้ว ให้นำามันฝรั่งมากรองเอาแต่ธ นำ้าออกมา เแล้วนำานำ้าที่ต้มมันฝรั่งที่ได้มาต้มด้วยไฟอ่อน ๆ อีกประมาณ 15 นาที

ละลายผงวุ้น 75 กรัม กับนำ้าเย็นพอประมาณ เสร็จแล้วรีบเทผง วุ้นที่ละลายแล้วลงในหม้อที่ต้มนำ้ามันฝรั่ง คนให้เข้ากันราว 15 นาที ใส่ นำ้าตาลกลูโคส จำานวน 35 กรัม ลงไป คนให้เข้ากันอีก 5 นาที จะได้อาหารวุ้นเพื่อจะได้กรอกใส่ขวดต่อไป

ขั้นตอนต่อไป ให้เตรียมขวดแบนที่ใช้เลี้ยงอาหารวุ้น ล้าง ง ให้สะอาด และตากให้แห้งก่อนนำามาใช้งาน ใช้ตะบวยตักอาหารวุ้น้ น กรอกใส่ขวดแก้วพอประมาณ ระหว่างการกรอกอย่าให้อาหารวุ้น วุ้น เลอะปากขวด เพราะจะปิดสำาลีที่ปากขวดยาก และเชื้อโรคเข้าไปใน ปใน ปากขวดได้ง่าย เสร็จแล้ว ปิดปากขวดด้วยพลาสติกหุ้มสำาลี ล็อก ด้วยคอขวดพลาสติกอีกครั้ง

นึ่งขวดอาหารวุ้นที่บรรจุเสร็จแล้วในหม้อนึ่งความดัน ทำาการนึ่ง การนึ่ง ด้วยอุณหภูมิ 121 องศาเซลเซียส นาน 15 นาที เสร็จแล้วนำาเข้าห้อง ข้าห้อง ปฏิบัติการ โดยวางขวดเอียงกับพื้น 15 องศา ทิ้งไว้ให้เย็น เมื่อวุ้นแข็งตัว ว้นแข็งตัว ก็นำาไปใช้งานได้

หลังจากนั้น เข้าขั้นตอน การตัดเนื้อเยื่อเห็ดในอาหารวุ้น วิธีทำา เตรียมดอกเห็ดที่ใช้เป็นแม่เชื้อ (ใช้พันธุ์เห็ดที่ได้รับการส่งเสริม คือ เมือง งาย 1 และ เมืองงาย 2) เลือกใช้ดอกเห็ดที่มีอายุประมาณ 70 วัน นอกจาก นี้ ยังต้องเตรียมเข็มเขี่ยเชื้อ, ใบมีดคัตเตอร์, ตะเกียงแอลกอฮอล์ และ แอลกอฮอล์ 70% และอาหารวุ้นพีดีเอ ธ วิธีทำา ฆ่าเชื้ออุปกรณ์ทั้งหมดด้วยการนำาเข้าห้องตู้เขี่ยเชื้อ นาน 15 นาที ระหว่างการปฏิบัติ เกษตรกรควรสวมชุดปฏิบัติการ ใส่ถุงมือ ผ้าคลุม ผม และผ้าปิดปากให้เรียบร้อย เพื่อป้องกันการปนเปื้อน

ทำาความสะอาดใบมีดคัตเตอร์ด้วยสำาลีชุบแอลกอฮอล์ แล้วลนไฟ ที่ตะเกียงแอลกอฮอล์อีกครั้ง ใช้มีดคัตเตอร์ตัดเนื้อเยื่อบริเวณตรงกลางของ ดอกเห็ดเป็นรูปสี่เหลี่ยมลูกเต๋าขนาด 1X1 ซม. ลนไฟเข็มเขี่ยเชื้อ ใช้ปลาย เข็มจิกลงบนเนื้อเยื่อเห็ดที่ตัดไว้ ลนไฟจากปากขวดวุ้นพีดีเอ และใส่เนื้อเยื่อ เห็ดเข้าไปในตรงกลางขวดวุ้นอาหารพีดีเอ ทิ้งไว้ 13 วัน เส้นใยจะเจริญเต็ม ขวด สามารถนำาไปขยายเชื้อได้ จากนั้น จะไปที่ขั้นตอน การขยายเชื้อเห็ดด้วยข้าวฟ่าง ก่อนอื่น เตรียม เมล็ดข้าวฟ่าง, ขวดแบน หรือขวดโซดา, แผ่นพลาสติก และคอขวดพลาสติก

วิธีทำา เริ่มจากแช่เมล็ดข้าวฟ่างในนำ้าสะอาดทิ้งไว้ 12 ชั่วโมง ตัก เมล็ดข้าวฟ่างที่ลีบออก เทนำ้าทิ้ง แล้วล้างเมล็ดข้าวฟ่างให้สะอาดอีกครั้ง ก็ สำาลี, ตั้งกระทะใบ ใ ใหญ่ ใช้ไฟร้อนปาน ก กลาง ต้มเมล็ดข้าว ฟ่างนาน 20 นาที เมล็ดข้าวฟ่างที่ต้ม สุกจะแตกออก 1 ใน 3 ของเมล็ดทั้งหมด เ เสร็จแล้วผึ่งเมล็ดข้าว ฟ่างให้แห้ ฟ่างให้แห้ง แล้วกรอกใส่ขวดแบน หรือ ขวด ขวดโซดา ที่ทำาความสะอาด และ ผึ่ ผึ่งให้แห้ง แล้วกรอกข้าวฟ่างลง ปร ประมาณ 3 ใน 4 ส่วน ปิดฝา ด้ว ด้วยแผ่นพลาสติกห่อสำาลี แล้ว ล็อ ล็อกด้วยคอขวดพลาสติกให้แน่น นำาไ นำาไปนึ่งด้วยอุณหภูมิ 121 องศา เซล เซลเซียส นาน 45 นาที เสร็จแล้ว นำาไป นำาไปไว้ในห้องปฏิบัติการ ทิ้งไว้ให้ เย็น แล้วนำาไปขยายต่อไป ธ การนำาเชื้อเห็ดหลินจือใน วุ้นพีดีเอมาขยายในเมล็ดข้าวฟ่างวุ้นพีดี นำาขวดเมล็ดข้าวฟ่าง, เข็ม เขี่ยเชื้อ,เขี่ยเชื้อ ตะเกียงแอลกอฮอล์ และ แอลกอฮอล์แอ ลกอ 70% ไปฆ่าเชื้อโรคในตู้ เขี่ยเชื้อนาน 15-20 นาที ธ วิธีขยายเชื้อเห็ดหลินจือในวุ้นพีดีเอในเมล็ดข้าวฟ่าง ลนไฟเข็ม เขี่ยเชื้อ และปากขวดอาหารวุ้นพีดีเอ แล้วใช้เข็มเขี่ยเชื้อจิกเนื้อเยื่อเห็ด หลินจือ ขนาด 1X1 ซม.ออกมา ลนไฟที่ปากขวดเมล็ดข้าวฟ่าง ใส่เนื้อเยื่อ เห็ดเข้าไปในขวดเมล็ดข้าวฟ่างตรงกลาง เสร็จแล้ว ลนไฟที่ปากขวดเมล็ด ข้าวฟ่างอีกครั้ง แล้วใส่จุกสำาลีสำาหรับเพาะเห็ดปิดปากขวดไว้ ทิ้งไว้ 13-15 วัน เส้นใยจะเจริญเต็มขวด ซึ่งสามารถนำาไปขยายในก้อนเชื้อเห็ดได้ ธ วิธีเพาะเห็ดหลินจือ และสปอร์เห็ดหลินจือตามแนวเกษตรที่ดี ที่เหมาะสม (GAP) ยังเหลือการทำาอีก 4 ขั้นตอน ซึ่งจะนำาเสนอในวัน อาทิตย์ที่ 2 ตุลาคม .