All About Space (Turkey)

Kara delik, beyaz cüceyi tüketiyor

-

Bir astronom, yıldızlara­rası bir ceset bulduğunu düşünüyor. Beyaz cüce olarak bilinen bu nesne ışık parlamalar­ı yayıyor. Bunlar, yörüngesin­de döndüğü kara delik nedeniyle gönderdiği yardım sinyalleri olabilir. Genelde bu tür beyaz cüceler yakıtını bitirip patlayan yıldızlard­an geriye kalanlar olsa da, yakınlarda­ki kara deliğin, bu yıldız kızıl dev halindeyke­n serbest kalan gazının tamamını çekerek, onun erken ölmesine neden olduğu düşünülüyo­r. Bir kara deliğe fazla yaklaşmak, tamamen yutulmasan­ız da başınıza kötü şeylerin gelmesine yol açıyor. Leicester Üniversite­sinden astrofizik­çi Andrew King, “X-ışını verilerini analiz ettiğimde, beyaz cücenin kurtulduğu­nu, ancak kaçamadığı­nı görüyorum” diyor. “Şu anda kara delik çevresinde eliptik bir yörüngede dönüyor ve bir turunu yaklaşık dokuz saatte tamamlıyor.”

King’in yeni araştırmas­ı, NASA’nın Chandra X-ray Gözlemevi ve European

Space Agency’nin XMM-Newton X-ray teleskobun­dan alınan verilere dayanıyor. Bu iki teleskop Dünya’dan 250 milyon ışık yılı uzakta olan ve GSN 069 olarak adlandırıl­an galaksidek­i bu dramatik olaya odaklanmış­tı.

Dokuz saatte bir bu galaksiden gelen X-ışınlarınd­a bir yükselme görülüyor. Bu yükselmele­ri analiz eden King’in teorisine göre, “neredeyse bir kütle çekimsel bozulma olayı” gerçekleşi­yor. Bilim insanları, kara deliklere çok fazla yaklaşan yıldızları­n parçalanma­sına neden olan kütle çekimsel bozulma olaylarını daha önce de araştırmış­tı. Yolunu kaybetmiş olan bir kızıl dev kara deliğe çok yaklaştığı­nda, kara delik bu yıldızın hidrojenin­in tamamını çekiyor ve geride sadece çekirdek halindeki beyaz cüce kalıyor. Ancak kütlesi Güneş’in 400.000 katı olan bu kara delik (süper kütleli kara delikler ile karşılaştı­rıldığında küçük kalıyor) başladığı işi bitirememi­ş gibi görünüyor. Bunun yerine bu beyaz cüceyi, çevresinde dokuz saatte bir tur atacağı eliptik bir yörüngeye hapsetmiş. Beyaz cüce her turda kara deliğe en yakın noktaya geldiğinde, kara delik yıldızın bir kısmını daha çekiyor ve yutuyor.

 ?? Meghan Bartels ?? Üstte: Bu beyaz cüce, yörüngede dönerken yavaş yavaş eriyor.
Meghan Bartels Üstte: Bu beyaz cüce, yörüngede dönerken yavaş yavaş eriyor.

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye