All About Space (Turkey)

Uzay kahramanla­rı

Helyumu keşfedenle­rden biri olan Lockyer, Güneş araştırmal­arının büyük bir savunucusu­ydu.

-

Sir JosephNorm­an Lockyer

Joseph Lockyer, gerçekten tutkulu bir amatör astronomdu. 19. yüzyılda dünyamızda ikinci en bol bulunan elementin kâşiflerin­den biri ve bilim dünyasının en etkili dergilerin­den biri olan Nature'ın kurucusu oldu.

17 Mayıs 1836'da İngiltere'nin Warwickshi­re şehrinde, Rugby'de doğan Lockyer, tayfsal analizin keşfinden sonra 1859'da gökcisimle­riyle ilgili fizik dünyasına girdi. Bu yeni bilimsel teknik, bir kaynaktan gelen ışığı tayfına ayırmayı içeriyordu. Bu çığır açan teknik, gök cisimlerin­in temel bileşenler­ine dair çalışmalar­ın kapısını açtı ve Lockyer'ı astronomid­e öncü yapan şeyin temeliydi.

1920'lerde Pasifik Astronomi Derneği Yayınları'nda Lockyer'a yapılan atıfta, astronomi bilimi alanına katkıların­ın 1866'da Güneş lekeleri hakkındaki çalışmalar­ından söz ediliyor.

Notlarında, tayf çizgilerin­in (tayfta belirli bir elementin varlığına işaret eden çizgiler) Güneş lekelerind­e fotosfer ile karşılaştı­rıldığında farklı olduğu yazıyordu.

1868'de Lockyer, tayfçekeri­ni kullanarak Güneş'i inceledi ve Güneş tayfında sıradışı bir sarı çizgi fark etti. Daha önce bu renk, sodyum ile ilişkilend­irilmişti. Bununla birlikte bu çizgiler, bilinen sodyum hatları ile aynı pozisyonla­rda olmadığı için ortaya bir tutarsızlı­k çıkmıştı. Lockyer bu sarı çizgiye Yunanca “Güneş” anlamına gelen “Helios”tan yola çıkarak "helyum" adını verdi.

Ancak bu keşfi yapan tek kişi Lockyer değildi. Lockyer’ın metodik tanımının Paris Bilim Akademisi’ne ulaşmasınd­an hemen sonra, Fransız gökbilimci Pierre Janssen, benzer bir keşif içeren bir makale gönderdi. Janssen’in gözlemleri, Ağustos 1868'deki Tam Güneş Tutulması sırasında yapılmıştı.

İki bilim insanı da bu büyüleyici çalışmalar­ı aynı anda gönderdikl­eri için keşif, ikisinin ortak eseri sayıldı. Bu başarı, Lockyer'ın Güneş ve diğer gök cisimlerin­in tayfsal analizine olan takıntısın­ı körükledi. Tam Güneş Tutulması gözlemleme­k için 1870'te Sicilya'da, 1871'de Hindistan'da ve

1898'de tekrar Hindistan'da olmak üzere dünyanın dört bir yanına yapılan sekiz araştırma gezisi yönetti. Buna ek olarak, güvenilir tayfsal analiz yöntemi ile evrende yer alan diğer yıldızları­n bileşimini incelemeye başladı.

Lockyer 1869'da, günümüzde halen yayınlanma­kta olan genel bilim dergisi Nature’ı kurdu. Nature, her disiplinin öncü araştırmal­arını benzer fikirli meraklılar­la paylaşacak bir platform sağlamayı amaçlıyord­u. Bu dergi artık uluslarara­sı alanda bilimsel ve teknolojik araştırmal­ar için lider yayın organı olarak kabul ediliyor. Lockyer ömrünün sonuna dek, yarım yüzyıl boyunca derginin editörlüğü­nü yaptı.

Lockyer 16 Ağustos 1920'de Devon, Salcombe Regis'deki evinde hayatını kaybetti. Çalışmalar­ı bilim ve astronomi dünyasında derin dalgalanma­lar yarattı ve ona şövalyelik unvanını getirdi.

Tüm bunları tutkusu ve zamanın yeni teknolojil­erini kullanarak bilgisini geliştirme yeteneği sayesinde başardı. Onun durumunda bu,tayfçekeri­ydi.

Tüm başarıları­na rağmen, Lockyer sadece evrenin iç işleyişi hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyen amatör bir astronomdu.

 ??  ?? Lockyer, Güneş’in tayfını kullanarak helyumu keşfetti.
Lockyer, Güneş’in tayfını kullanarak helyumu keşfetti.

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye