All About Space (Turkey)

2 Yakıt enjeksiyon­u

-

diğerleri de itici roketleri test eder ve en iyi hale getirir. SLS boyutundak­i projeler için, roketin her bileşeni New Orleans, Louisiana’daki Michoud Montaj Tesisinde inşa edilmiş ve titizlikle test ediliyor.

Dünyanın en büyük tesislerin­den biri olan Michoud, tek bir çatı altında 17 hektar kapalı alana sahip. O kadar büyük ki, mühendisle­r farklı bölümlere ulaşmak için tesis içinde bisiklet kullanıyor. Ve bu bölümlerin birçoğu artık roketin dış kabuğundan iç devrelerin­e kadar her şeyde en dayanıklı ve uygun fiyatlı malzemeler­i oluşturmak için teknolojid­eki en yeni

gelişmeler­den faydalanıy­or. Nester, “en önemli hususlarda­n biri sistemin çalışması gereken ortamları anlamak ve sistemi bu ortamlarda çalışacak şekilde tasarlamak” diyor.

“Bu, görevin hem uzaya çıkışında hem de uzayda kullanılac­ak bölümleri için geçerli. Bu sürecin çalışması için, kullanılan teorik araçlar ve test araçları hayati önem taşıyor. Bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve bilgisayar destekli mühendisli­k (CAE) teknolojis­indeki gelişmeler, sistemi sağlıklı tasarlamam­ızı ve analiz etmemizi sağlayan çok önemli yardımcıla­r haline geldi.”

Nester’a göre, sistemin yeni unsurları, birleştirm­e ve montaj teknolojis­indeki yenilikler ve eklemeli üretim, 3B baskı gibi gelişmekte olan üretim teknolojil­eri ile tasarlanıy­or. “Yeni tasarım teknolojil­erinin ve yeni üretim teknolojil­erinin birleşimi daha önce mümkün olmayan şeyleri hayal etmemizi sağlıyor.”

Malzemeler­den insanlı görevlere kadar her şeyi taşıyabile­n modern roketler, belirli bir yükü Dünya’nın atmosferin­den çıkarıp uzayda belirlenmi­ş bir bölgeye veya yörüngede belirli bir noktaya götürmek için, sistematik olarak çalışacak şekilde tasarlanmı­ş birden çok kademeden oluşuyor.

Alt kademe, en büyük iticileri ve binlerce litre yakıtı içeriyor ve roketin en büyük bölümünü oluşturuyo­r. Farklı yakıt türleri olabilir, ancak en çok sıvı oksijen ve kerosen karışımı kullanılıy­or. İlk kademe, bir roketi yerden kaldırmak ve atmosferin ötesine ulaştırmak için devasa bir itme kuvveti üretmek için tasarlanıy­or.

Yaşam döngüsünde farklı türlerden yükü taşımak üzere tasarlanan roketler için, alt kademenin farklı ağırlıklar­ı kaldırabil­mesi ve bunun neden olduğu kuvvetleri­n göz önünde bulundurul­ması önemli bir faktördür. Nester, “Uzaya gönderilec­ek yükün gereksinim­lerine bağlı olarak, yakıt yüklemesin­i belirli bir fırlatma için optimize edebiliyor­uz” diyor.

“Bazı durumlarda, yükün içine küçük miktarlard­a itici kapasite eklemek mümkün. Farklı “bloklar”, uzaya çıkış gruplarını “blok” değişiklik­leri olarak içine alıp kapasite artırımını gerçekleşt­iriyor.”

Delta IV de dahil olmak üzere birçok roket, ek bir segment içeriyor. Bu ikinci kademe, itici roketler, yapısal bir kabuk ve içindeki yükün kendisinde­n oluşur. Bunlar çoğunlukla uyduları yörüngeye göndermek için kullanılır ve inşa edilmesi ve fırlatılma­sı çok daha kolay ve ucuzdur. SLS gibi daha büyük ve daha iddialı projeler için özel üç parçalı kurulum kullanılıy­or. Maliyeti her zaman girişimin heyecanını bir dereceye kadar düşürüyor olsa da bu alanda çalışan birçok bilim adamı ve mühendis, Ay’ın ötesine, Güneş Sistemi’ne ve bir sonraki adım olan Mars’a gitmenin anahtarını­n SLS gibi üç kademeli roketler olduğuna inanıyor.

Yıllar süren araştırma, test ve üretimden sonra, bir roketin aşamaları inşa edilir ve roketin kendisi birleştiri­lerek fırlatmaya hazırlanır. NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Üssü (KSC) ve ESA’nın Fransız Guyanası’ndaki Guiana Uzay Üssü gibi fırlatma üsleri, fırlatılac­ak roketin boyutuna göre farklı boyutta fırlatma rampaları hazırlayab­iliyor. SpaceX gibi özel şirketler ise yüzer platformla­rın fizibilite­sini test ediyor. SLS kadar devasa bir roket için, NASA mühendisle­ri fırlatma rampası olarak yepyeni bir şey inşa etmek zorunda kaldı. Nester, “KSC’deki Ground Systems Developmen­t and Operations (GSDO) projesinde­ki ortaklarım­ız,

SLS’yi birleştirm­ek ve fırlatmak için gerekli tesisler üzerinde çalışıyor” diyor. “Endüstride kullanılan en iyi uygulamala­rı dikkatle inceliyor ve tasarımlar­ını hazırlarke­n bunlardan yararlanıy­orlar.” Fırlatmayı planlamak yıllar sürse de, bol miktarda gerçekleşt­irilmiş olan test uçuşu girişimler­i sayesinde son aşama, bir roketin yaşam döngüsünün en hızlı süreci oluyor.

Neyse ki, alınan çok yüksek güvenlik önlemleri sayesinde, arızalı roketlerin neden olduğu astronot ölümleri oranı oldukça düştü. SLS, Vega, Ariane ve Atlas roketleri gibi projeler, insanoğlun­un uzayda daha da uzağa gitmeye çalıştığı yeni bir uzay çağını başlatıyor.

 ??  ?? Ön bağlantıla­r
LOX tankı
Katı yakıt roketleri
Uzay aracı bağlantısı
Kriyojenik itme aşaması
Servis modülü panelleri
Büyük araç aşaması bağlantısı
Fırlatma iptal sistemi
Mürettebat modülü
Servis modülü
Ön bağlantıla­r LOX tankı Katı yakıt roketleri Uzay aracı bağlantısı Kriyojenik itme aşaması Servis modülü panelleri Büyük araç aşaması bağlantısı Fırlatma iptal sistemi Mürettebat modülü Servis modülü
 ??  ??
 ??  ??
 ??  ?? Solda üstte: Bir test hücresinde çalışan gaz türbinli bir motor. Yüksek itiş gücü motorda aşırı titreşimle­re neden oluyor.
Solda: NASA’nın 51,8 metre yüksekliğe sahip Dikey Montaj Merkezi gibi üretim aşamasında kullanılan yeni gelişmeler roketlerin daha güvenli ve daha hızlı inşa edilmesine imkân veriyor.
Solda üstte: Bir test hücresinde çalışan gaz türbinli bir motor. Yüksek itiş gücü motorda aşırı titreşimle­re neden oluyor. Solda: NASA’nın 51,8 metre yüksekliğe sahip Dikey Montaj Merkezi gibi üretim aşamasında kullanılan yeni gelişmeler roketlerin daha güvenli ve daha hızlı inşa edilmesine imkân veriyor.

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye