Soru&Cevap
Meraklı zihinlere şaşırtıcı cevaplar.
Süper kütleli kara deliklerin (Supermassive black hole SMBH), evrendeki galaksilerin merkezlerinde bulunduğu düşünülüyor. Bunlar, bir yığılma diski üzerinden gaz ve toz emen ve çekirdeklerinden X-ışını yayan devasa gök cisimleri. Yaydıkları ışınım o kadar güçlü ki, milyarlarca ışık yılı öteden fark edilebiliyor.
Bu gök cisimlerinin bulunduğu bölge, gezegen barındırabilecek bir ortam gibi görünmüyor, ancak Japonya’daki Kagoshima Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Dr. Keiichi Wada tarafından yürütülen son araştırmalar bunun mümkün olabileceğini öne sürüyor.
Wada ve araştırma ekibi, Samanyolu’nun kalbinde on binlerce kara delik gezegeni olabileceğine inanıyor. Bir gezegenin oluşumu, küçük enkaz yığınlarından devasa kaya, gaz ve sıvı kürelerine karmaşık bir geçiştir. Bir SMBH etrafında gerçekleştiğinde ise daha da karmaşık bir süreçtir çünkü bazı toplanma diskleri gezegen oluşumuna izin vermez. Bu bölgeler genç yıldızların çevresinde bulunandan çok daha az yoğundur ve bir kara deliğin olay ufkunun yakınındaki salınımlar, gaz ve buzun etkili bir şekilde birikmesini önleyebilir.
Buz, bu oluşum sürecinin önemli bir parçasıdır; enkazın, kütlenin yapışkan donmuş yüzeyde birikmeden önce birleşmesini sağlar. Bazı SMBH’lerin etrafında, merkezlerinden belirli bir mesafede, ortamın yeterince soğuk olduğu bir bölgede sadece buz dolanıyor ve bu bölgeye “kar çizgisi” adı veriliyor.
Wada, karadelik gezegenlerin kar çizgisinin ötesinde oluşabileceğini ve bunların Dünya gibi (ancak 10 kat daha büyük) kayaç gezegenler ve Neptün gibi gaz gezegenler öngörüyor. Bu kayaç gezegenlerin tam anlamıyla oluşması 10 milyon yıl sürecektir ve koşullar uygunsa, daha da fazla enkaz biriktirerek gaz devlerine dönüşebilirler.
Bu gezegenlerin oluşumu ancak süper kütleli kara deliklerin belirli bir yüzdesi civarında gerçekleşebilir. Eğer bir kara delik son derece güçlü ve aktifse, buzu eritecek ve önemli miktarda birikmeyi imkânsız kılacak kadar ışınım yayacaktır. Bunu, iki kartopunu havada çarptırıp birleşmelerini beklemek yerine, iki taşı ırlatıp onları birbirine yapıştırmaya çalışmak gibi düşünebilirsiniz.
Samanyolu’nun merkezindeki kara delik, Sagittarius A* çevresindeki nükleer diskte buz oluşumuna izin verecek kadar soğuk. Wada’nın hesaplamalarına göre, Sagittarius A* etrafında bu tür binlerce gezegen doğmuş olabilir. Ancak, gözlerden gizlenecekleri kalın bir madde yığınına gömülü olacaklarından dolayı onları gözlemlememiz son derece düşük bir ihtimal.
“Wada teorisinde kar çizgisinin ötesinde kayaç gezegenlerin oluşmuş olabileceğini öne sürüyor”