YAMYAM YILDIZIN GIZEMI ÇÖZÜLDÜ

Hızlı dönen bir nötron yıldızı, ortak yörüngede dolandığı yoldaşını parçalara ayırıyor

Gökyüzündeki açıklanamayan bir parlak gama ışını kaynağının gizemi çözüldü: Yoldaş yıldızını parçalara ayıran ve bu süreçte hızlı gama ışın patlamaları gönderen ölümcül bir örümcek yıldız bulunuyor!

“Kara Dullar” veya “Kızıl Sırtlar” olarak adlandırılan yıldızlar, patlamış devasa yıldızların ultra yoğun çekirdeklerinin oluşturduğu nötron yıldızları. Pulsar adı verilen bazı nötron yıldızları düzenli periyotlarda dönüyor ve uzaya deniz feneri gibi ışık gönderiyorlar. Bunların arasında en hızlı dönenlerine milisaniye pulsarları adı veriliyor. Bir milisaniye pulsarı daha hafif bir yıldızla yörünge bağı kurduğunda, her turda bu yıldızdan parçalar koparıyor. Bu yamyam yıldızlara birer örümcek türü olan kara dul (black widow) veya kızıl sırt (redback) adı veriliyor. Yakın zamanda bir araştırma ekibi, amatör bilim insanlarının yardımı ile PSR J2039-5617 olarak bilinen bir sistemin kalbinde bir kızıl sırt keşfetti.

Araştırmacılar, 2014’teki keşiften bu yana, PSR J2039-5617’nin bir milisaniye pulsarı ve ikinci bir yıldız içerdiğinden şüpheleniyorlardı. Parlak X-ışınları, gama ışınları ve görünür ışık kaynağı, böyle bir sistemin beklenen özellikleriyle yakından eşleşiyordu. Ancak bunu kanıtlamak için çok sayıda teleskop verisi ve tipik bir masaüstü bilgisayarın bir yüzyılda yapabileceğinden daha fazla hesaplama gerekiyordu.

Araştırmacılar yıldız sisteminin gerçekten bir kızıl sırt olduğunu kanıtlamak için, LIGO ve Almanya’daki Max Planck Enstitüsü’nün bir projesi olan ve 500.000’den fazla gönüllünün karmaşık astronomi problemlerinin çözümüne katkıda bulunmak amacıyla boştaki bilgisayarlarının birlikte çalışmasına izin verdiği Einstein@Home’un hesaplama gücünü kullandı.

İki ay içinde, PSR J2039-5617’nin gerçekten de ölümcül bir kızıl sırt barındırdığını ve yoldaş yıldızının bir tarafını ısıttığını keşfetti. Bu yüzden, yıldızın bir tarafı daha parlak ve mavi görünüyordu. Kızıl sırt yıldızın büyük kütle çekimi yoldaşının şeklini bozuyor ve Manchester Üniversitesinden astronom Dr. Colin Clark’ın açıklaması ile “yıldızın görünen boyutunun yörüngesinde bulunduğu yere göre farklılık göstermesini sağlıyor.”

Kızıl sırt yıldızın radyo salınımları zaman zaman yoldaş yıldızın yüzeyinden fışkıran maddeler nedeniyle perdeleniyor. Bu karmaşık sistemin tüm bu özellikleri garip, değişken ışık desenleri oluşturuyor.

“Redback’İn muazzam kütle çekİmİ aynı zamanda yoldaşının şeklİnİ de bozuyor”