Beklentilerin Dışındaki Gama Işın Patlaması
Bu patlamaların en son gözlendiği şekilde gerçekleşmemesi gerekiyor
Bu patlamaların en son gözlendiği şekilde gerçekleşmemesi gerekiyor.
Bilim insanları, evrendeki en dramatik patlamalar olan gama ışını patlamalarını daha önce olmadığı kadar iyi gözlemleme fırsatı buldu.
Astronomlar bu olayın, Güneşimizin 5 ila 10 kat kütlesine sahip dev bir yıldızın patlayarak karadeliğe dönüşmesi sonucu gerçekleştiğini düşünüyorlar. Gama ışını patlamaları süper yoğun yıldız artığı olan nötron yıldızları çarpışarak karadelik oluşturduğunda da ortaya çıkabiliyor.
Bilim insanlarının 2019 yılında birkaç gece boyunca izleyebildikleri bir gama ışını patlaması Dünya’dan sadece 1 milyar ışıkyılı uzakta gerçekleşti; böylesine bir olay için çok yakın bir mesafe.
Alman Elektron Sinkrotronundan fizikçi Andrew M. Taylor “Bu gama ışını patlamasını adeta en ön sıradan izledik. Akıl almayacak enerjilerdeki gama ışınlarını ve artık parlamayı günlerce gözledik.” diyor.
NASA uzay gözlemevleri Fermi ve Swift, 29 Ağustos 2019’da gerçekleştiği için GRB 190829A olarak adlandırılan patlamayı tespit ettiler. Patlama büyük bir güney gökyüzü takımyıldızı olan Irmak yönünden geldi. Araştırmanın ardındaki bilim insanları gama ışını patlamasının tespit edildiğini öğrendiklerinde Namibya’daki Yüksek Enerji Tayf Sistemi (HESS) olarak adlandırılan 5 gama ışını teleskobunu harekete geçirdiler. 3 gece boyunca teleskoplar patlamayı, toplamda 13 saat olacak şekilde gözlemlediler.
Bu gözlemler sayesinde bilim insanları daha uzak gama ışını patlamalarına kıyasla çok daha yüksek enerjili fotonları analiz edebildiler. Heidelberg’deki Max Planck Nükleer Fizik Enstitüsünden astrofizikçi Edna Ruiz-Velasco şu açıklamayı yaptı: “Söz konusu gama ışını patlaması ile ilgili farklı olan şey bu. Adeta kozmik arka bahçemizde gerçekleşti ve bize doğru gelen yüksek enerjili fotonlar, daha uzak patlamalarda olduğu gibi, aradaki başka bir şeyle çarpışıp soğurulmadılar.”
Analizler esnasında ekip X-ışınlarının ve gama ışınlarının eşdeğer olduğunu anladılar. Bilim insanları, farklı süreçlerin farklı ışınımlar ürettiğini bildikleri için böyle bir şeyi beklemiyordu. Ancak şimdiye kadar Dünya’dan bu tür sadece dört adet parlak patlama gözlendi. Gelecekte yeni geliştirilecek cihazlarla ve ek gözlemevleriyle gama ışını patlamalarına dair çok daha fazla detay öğrenmeyi umut ediyoruz.
“AKIL ALMAYACAK ENERJILERDEKI GAMA IŞINLARINI VE ARTIK PARLAMAYI GÜNLERCE IZLEDIK”
ANDREW M. TAYLOR