“Well Being”

Banu Binat ■ “Well being”, “wellness” ya da kısaca “well” diye adlandırdığımız kavram oldukça yeni ve Türkçe’deki karşılığı da “iyi olma hali”, “esenlik”, “bütüncül iyilik hali” diye yerleşmeye çalışıyor. Yeni nesil kavramların orijinal dilindeki kullanımı ile her dile yerleşmesi kaçınılmaz oluyor; bu da onlardan biri.

90’larla birlikte ergonomi bilimi geliştikçe odağına insanı alan, insanın yaşam kalitesini ve verimliliğini artıran tasarım anlayışı kabul görmeye başladı. Yaşam alanlarımızın planlanması için mekanı oluşturan tüm bileşenler ergonomi normlarında üretilen tasarımlardan seçilebilir hale geldi. Ergonomik aydınlatma, ergonomik iklimlendirme, ergonomik zemin kaplaması, ergonomik mobilya ve daha birçok şey. Yaşam alanlarında gerekli konfor düzeyini sağladıktan sonra burada insanın ruhsal ve fiziksel ihtiyaçlarına göre bir planlama yapılması da mimarların bu konuya olan duyarlılığına ve işvereni ikna etme gücüne kalıyordu. Farkında olmasak da içinde yaşadığımız mekanlar, kent ve çevre bireyleri zamanla şekillendirir. Bireylerin iyi olma hallerine göre planlama yapma gerekliliği de mekanların insan üstündeki etkisi gözlemlendikçe ortaya çıktı.

90’larda çalışan bir insanın gün içinde en çok kullandığı araçları çevresinde kalkmadan ulaşabileceği mesafeye koymak, mobilyaları buna göre seçmek, planları buna göre yapmak en doğru yaklaşımdı. Ergonomik bir oturma düzeni ile bireyi saatlerce oturtabilirsiniz ama Well ile birlikte insanın hareketsiz oturmasının getirdiği sağlık sorunları nedeniyle daha planlama safhasında bireyi harekete teşvik etmek mükemmeli arayan konformist anlayışları değiştirmeye başladı. Kahve için masadan kalkıp herkesin sosyalleştiği alanlara gitmesinin altında biraz da bu var. Çöp kutusunun masanın altında değil de merkezi bir yerde olması bile bizim sağlığımız için yapılabilecek basit çözümler.

İlk kez 2014’te yayınlanan uluslararası Well Bina Standardı, tasarım, inşaat ve işletme süreçlerinde insan sağlığını ve yaşam kalitesini önplana çıkaran bir sertifikasyon sistemi. Well sertifikası, bina kullanıcılarının zihinsel ve fiziksel sağlığını iyileştirmeyi amaçlıyor. Yeşil bina sertifikaları binaların enerji verimliliğini esas alırken Well sertifikaları odağına insanı alan ve yaşam kalitesiyle ilgili öğeleri merkeze alan uluslararası ilk sertifikasyon sistemi. Türkiye’de Well sertifikasını isteyen işverenlerin, bu sisteme uygun tasarım yapan mimarlık ofislerinin artmasını beklerken de yaşamlarımızı kendimizin iyileştirmesi gerekiyor. Belki her şey bu kadar çokken, çok çeşitliyken sadeleşmek, sadeleşirken de iyi ve sağlıklı olan eşyalarla, donatılarla çevremizi sağlıklı bir şekilde oluşturmak bir başlangıç olacak. Bilinçli tüketici Well sertifikalı binaları seçtikçe bu alanda üretim artacaktır. ■