Mimar Sinan: Tarihsel ve Muhayyel; Architectural Regeneration; İnsan İçin Kentler.
Uğur Tanyeli
Metis Yayınları, İstanbul, 2020, 544 sayfa, ISBN 978 6053162155
Kitap için yazarı Uğur
Tanyeli amacını açıklarken şöyle diyor: “Günümüz Türkiyesi’nde Osmanlı dönemiyle olan çok sorunlu ilişkiler, düşler, ideolojik saplantılar popüler kültürde Sinan konusunu da bir mayın tarlası haline getirir. Her şeyden önce Osmanlı, Türkiye tarihinin olağan bir dönemi değildir. Sinan da sayısız mimardan biri değildir. Osmanlı neredeyse hiçten başlayarak varedilmiş bir dünya imparatorluğudur; neredeyse bir mucizedir. Tabii ki mucize değildir, tarihsel her olgu gibi sadece olağandır. Ama küçük bir Batı Anadolu beyliğinden imparatorluğa dönüşme serüvenini,
başka imparatorlukların, başka siyasal kurum ve kuruluşların tarihlerini yazanların anlatabildiği gibi soğukkanlılıkla anlatmak, olsa olsa akademik ciddiyetle yazan bir avuç tarihçinin zor işidir.”
Kitap bir Mimar Sinan monografisi değil. Yaşamı ve eserleri üzerinde bilinenlerin yeni bir özetini sunmuyor. Onun yapılarının bir dökümünü içermiyor. Neden çok önemli bir dahi olduğunu ve dünya mimarlığına yaptığı katkıları da anlatmıyor. Sinan’a ve eserlerine övgüler düzmüyor. Sinan yapılarının yeni çekilmiş çok başarılı fotoğraflarından oluşan bir albüm bölümüne de yer vermiyor.
Tanyeli’nin birbiriyle bağlantılı iki araştırma güzergahında ortaya koyduğu çalışma; önce, Sinan’ın ve Sinan çağı mimarisinin tarihini yazma yaklaşımlarını tartışıp alternatifler öneriyor, ardından da popüler kültürde varedilmiş ve hala üretilmeye devam eden Sinan imgesinin nasıl inşa edildiğini anlamayı deniyor. İlk kesimde, bugüne kadar yazılagelenden farklı ve gerçekçi Sinan tarihleri yazmak için bazı yeni imkanların nasıl kullanılabileceği gösterilmeye çalışılıyor. Kutsallaştırıcı olmayan, aksine soğukkanlı bir tarihsel Sinan metni ortaya koymayı amaçlayan kitabın ikinci kesimiyse güncel
Türkiye’deki popüler Sinan algısına odaklanıyor.
Kitapta şu bölümler yer alıyor: Giriş: “Muhayyel ve Tarihsel Sinan”, “16. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığı: Sinan’ın Bağlamı”, “Tarihsel: Osmanlı Sinan”, “Muhayyel: Çağdaşımız Sinan”, “Metodolojik
Bir Deneme: Sinan’ı Olağanlaştırmak”.