Kırılma noktası
Tarihte kırılma noktası, akışın radikal biçimde değişmesi anlamına geliyor. Bu sayımızla birlikte “Kırılma Noktası” başlıklı yeni bir bölüme başladık ve ilk olarak merceği Hasting Savaşı’na tuttuk. Bilindiği gibi Britanya’nın kaderi bu savaşla beraber değişmiş ve İngiltere bu savaşın ardından Normanlar tarafından yönetilmeye başladı. Bu Britanya’da Anglo-sakson döneminin sonu anlamına da geliyordu.
Bu sayımızda Türkiye’nin yakın dönem siyasal yaşamında iki önemli kırılma noktasını büyük dosya konusu olarak ele aldık. Bunlardan ilki 1876 yılı. Bilindiği gibi 1876 yılında Türkiye önemli bir dönüşüme şahit oldu. Bu yıl art arda iki padişah tahttan indirildi ve Osmanlı ilk kez anayasal bir düzenle yönetilmeye başlandı. Ne var ki bu dönem fazla uzun sürmedi. İki yıl sonra anayasa askıya alınarak yeniden mutlakıyet rejimine dönüldü. Bu dönem tam 30 yıl sürecektir. Buradan hareketle 1876’da yaşanan kırılma noktasının etkilerinin 1908’e kadar, hatta Cumhuriyet’te de sürdüğünü söylemek mümkün.
Yakın dönem Türkiye tarihinde ikinci kırılma noktası 1920 yılında yaşandı. Son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ının toplantısı; İstanbul’un işgal edilerek Meclis-i Mebusan’ın basılması; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulması; Sèvres Antlaşması’nın imzalanması; Milli Mücadele’nin merkezi Ankara’yı kuşatan Kuva-yi Milliye karşıtı isyanların çıkması; Osmanlı’nın iki kadim payitahtı Bursa ve Edirne’nin yanı sıra Balıkesir ve Uşak’ın düşmesiyle sonuçlanan Yunan ileri harekâtı; Sovyet Rusya’nın Ankara’ya yardıma başlaması. Bütün bunlar, 1920 yılında yaşanan çarpıcı gelişmeler. Başka bir deyişle 1920’yi kırılma noktası yapan gelişmeler bunlar.
Bu sayıda 1876 yılında yaşananları, Sultan V. Murat’ın tecrit günlerini ve oğlu Şehzade Selahattin Efendi’nin evrakını Prof. Dr. Edhem Eldem ile konuştuk. En zor yıl olarak adlandırılan 1920’deki gelişmeleri Doç. Dr. Ahmet Kuyaş’a sorduk.
2020’nin ilk sayısında ayrıca Erol Üyepazarcı, Gazanfer İbar, Gökhan Akçura, Cengiz Kahraman, Ali Emre Özyıldırım, Önder Kaya, Saro Dadyan, Emre Aracı, Sermet Erkin, Mehmet Sindel, Yeşim Pütgül, Feza Kürkçüoğlu, Kader Elveren, Murat Yetkin, Günce Akpamuk, Naz Vardar, Günce Akpamuk, Özgün Uçar ve Can Barslan yazı ve röportajlarıyla yer alıyor. İyi okumalar.