“Kaçırılan mirasa dikkat çekiyoruz”
Anadolu’da yaşamış medeniyetlerin kültür ve sanat varlıklarından esinlenerek 1999’dan bu yana “Tarih-kültür-cam” koleksiyonları hazırlayan Paşabahçe Mağazaları, “Kayıp Hazineler” koleksiyonuyla Türkiye’den yurtdışına götürülen kültür varlıklarının geri ge
Tarih-kültür-cam koleksiyonunun son halkası
Paşabahçe Mağazaları, Anadolu’da binlerce yıldır var olmuş uygarlıkların kültürel ve sanatsal birikimini cam ustalığı ile birleştirirek 20 yıldır “Tarih-kültür-cam” koleksiyonlarını hayata geçiriyor. Böyle bir koleksiyon fikrinin nasıl ortaya çıktığını ve bugüne nasıl geldiğini Paşabahçe Mağazaları Genel Müdürü Esra Tokel’e sorduk.
Tarih ve kültür mirası varlıklarından hareketle özel bir koleksiyon oluşturmaya ne zaman ve nasıl karar verdiniz?
1999’da Osmanlı dönemi ile başlayan Tarih-kültür-cam koleksiyonları kapsamında, bugüne kadar şu koleksiyonları hazırladık:
Mineli Camlar, Camda Mavi Beyaz, Camda Sanatlı Yazı, Mozaik, Anadolu Medeniyetleri, 7, Aşure, İstanbul, Kubad Abad: Kristalin Çiniler, Konuşan Paralar, Sikkeler, Zevk-i Selim ve Camda Dünya Mirası. “Kayıp Hazineler” koleksiyonu ile birlikte Tarih-kültür-cam koleksiyonları kapsamında çıkardığımız koleksiyon sayısı 14’e ulaştı.
Kayıp Hazineler koleksiyonunu hazırlarken nasıl bir amaçla yola çıkıldı, hedefiniz neydi?
Geçmiş dönemlerde arkeologların, eski eser meraklılarının, varlıklı insanların ve diplomatların akınına uğrayan Anadolu’da bölge bölge, izinli veya izinsiz birçok kazı yapıldı ve ortak mirasımız olan eserler birtakım yollarla yurtdışına götürüldü. Bu eserlerden bazıları daha sonra geri alındı. Bazıları ise alınamadı. Oysa insanlığın ortak mirası kültür varlıklarının sergileneceği en anlamlı yer, doğduğu topraklardır.kayıp Hazineler koleksiyonunu bir önceki Tarih- Kültür-cam koleksiyonu olan Camda Dünya Mirası’nda olduğu gibi ülkemizin evrensel değerlerinin ve kültür varlıklarının oldukları yerde korunması ve yaşatılmasına dikkat çekmek amacıyla hazırladık. Kayıp
Hazineler koleksiyonunu oluştururken her şeyden önce bu topraklara ait tarihi eserlerin zamanla bulunacağı ve bize geri döneceği inancından yola çıktık. Amacımız kültürel mirasın yasadışı yollardan kaçırılmasına engel olma bilincini oluşturmak, eserlerin yaratıldıkları ortamlarda kalmasına destek olmak, ait oldukları yerlerden koparılan eserlerin geri alınması konusunda farkındalığı artırmaktı.
Koleksiyon hazırlığı hangi aşamalardan geçiyor?
Koleksiyonlar, gerek ürünlerin özgün tasarımları ve her ürünün sembolize ettiği kültürel teması, gerekse cam ustalarının eşsiz emeğinin ürünü olarak hayat buluyor. Tarih-kültür-cam koleksiyonlarımızın her biri, şirket içinden ve dışından çok sayıda tasarımcı, danışmanlar ve cam ustalarının aylar süren çalışmaları sonucunda ortaya çıkıyor. Koleksiyonlarımızın tasarım ve üretim süreci bir yıldan fazla bir zamanı kapsıyor. Yeni bir koleksiyon için ilk etapta bir tema belirleniyor, o temayla ilgili detaylı araştırma çalışmaları yapılıyor, ardından koleksiyonun ne tür ürünlerden oluşacağı belirlenerek tasarım çalışmalarına başlanıyor. Tüm bu çalışmalardan sonra, nihayet üretim aşamasına geçiliyor. Koleksiyonlarımızda kullanılan sade cam ürünler, ağırlıklı olarak Denizli Cam Fabrikası’nda üretiliyor. Burada sadece el imalatı ile kristal cam üretimi yapılmaktadır. Koleksiyonlarımızda yer alan ürünler üzerindeki desenlerin tümü el işçiliği ile dekorlanmaktadır. Son koleksiyonumuz olan Kayıp Hazineler Koleksiyonu’nun ortaya çıkma süreci 1,5 yılı buldu. Bu kadar fikir ve emek yoğun çalışma sonucu yaratılan Tarih-kültür-cam koleksiyonlarımızı bu nedenle en az iki yılda bir çıkartıyoruz.
Hangi üründe hangi tarihi döneme veya uygarlığa ait motiflerin kullanılacağı nasıl kararlaştırılıyor?
Anadolu’da yaşamış uygarlıklar günümüze sayısız sanat eseri bırakmıştır. Zaman zaman gerçekleştirdiğimiz müze ve ören yeri ziyaretlerinde bu sanat eserlerini inceleyerek oldukça detaylı bilgiye sahip olabiliyoruz. Kullanılan motiflerin bilinirliği ve hikâyesi oldukça önemli. Çoğu zaman koleksiyon bazında düşünerek araştırma alanımızı derinleştiriyoruz. Oluşturduğumuz ürünün sanatsal açıdan estetik değerlere sahip olması, özgün olması, renk seçimi ve dönemin unsurlarını taşıması, müşterilerimize duygu aktarımını gerçekleştirmemizi sağlayan faktörlerdir.
Tarihi malzemenin cam veya seramik ürünlere uygulanışı öncesinde ve sırasında kullanılacak motif, desen veya malzemelere ait tarihi bilgiler nasıl sağlanıyor? Sanat tarihçi ve arkeologlarla işbirliği yapılıyor mu?
Müze ve ören yeri ziyaretlerinde yapılan incelemeler, kütüphaneler, alanında uzman kişilerle yapılan görüşmeler en önemli bilgi kaynaklarımızı oluşturuyor. Geleneksel Türk el sanatları, Anadolu medeniyetleri, dokuma eserler, müzeler ve müzayedeler ile ilgili birçok yazılı kaynaktan da yararlanıyoruz.
Türkiye’nin tarihi ve kültür varlıkları konusunda arkeolojik kazı çalışmalarını desteklemek, veya müzecilik faaliyetlerine katkıda bulunmak gibi başka çalışmalar yapıyor musunuz, ya da yapmayı düşünüyor musunuz?
Bağlı olduğumuz Şişecam Topluluğu, Türkiye İş Bankası ve TSKB ile birlikte Patara antik kentinde yapılan kazı çalışmalarını 2016 yılından bu yana desteklemektedir. Antalya’nın Kaş ilçesinin Kalkan beldesi yakınlarında bulunan Likya Birliği ve Eyaleti’nin başkenti Patara antik kenti kazıları kültürel zenginliklerin ortaya çıkarılması, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla başlatılmıştır. Kazılarda ortaya çıkarılan arkeolojik değerler sadece Anadolu topraklarının medeniyet tarihine ışık tutmakla kalmayacak, dünya kültür mirasına da katkı sağlayacaktır. Likya Uygarlığı Antik Kentleri, 2009 senesinde UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir. Anadolu topraklarında binlerce yıldır var olmuş uygarlıkların kültürel ve sanatsal birikimini gelecek nesillere aktarmak adına biz de bu yılın başında Patara Deniz Feneri’ni Camda Dünya Mirası koleksiyonundaki ürünlerimize ekledik.
Kayıp Hazineler koleksiyonuna nasıl geri tepkiler alıyorsunuz? Bu koleksiyon için sınırlı ve özel üretiminiz var, daha yaygın bir üretim modeli de düşünülüyor mu?
1999 yılından bugüne kadar tam 14 farklı butik koleksiyonunu hayata geçirdik. Yeni koleksiyonumuzun yıllar boyu artan bir ilgi ile uzun yıllar boyunca bizimle beraber olması ilk ve en büyük hedefimiz. En çok ilgi gören koleksiyonlarımız içine girmesini bekliyoruz. Anadolu’nun kayıp hazinelerini tekrar hatırlatmak ve onlara olması gereken ilginin ve değerin gösterilmesini sağlamak bizi çok mutlu edecek. Şu ana kadar müşterilerimizden aldığımız yorumlar da çok olumlu. Koleksiyonlarımızda yer alan ürünlerimizin önemli bir kısmını sınırlı sayıda üretiyor ve numaralandırarak, sertifikası ile birlikte satışa sunuyoruz. Bu ürünlerimizi sürekli takip eden ve koleksiyoner olarak adlandırabileceğimiz yüzlerce müşterimiz olduğunu söyleyebiliriz.