“Ömer Paşa Valsi”nin öyküsü
Öğrencilik yıllarımda, bundan neredeyse 25 sene önce, Londra’nın eski kitapçılarının yoğunlukla bulunduğu Charing Cross Road’a açılan ve Mozart ailesinin Londra’yı ilk ziyaretlerinde (1764-65) berber John Couzin’in kiracısı olarak kaldıkları Cecil Court geçidindeki binanın yerinde bulunan eski bir kitapçının rutubet kokan bodrum katında tel çekmeceler içerisindeki eski gazete sayfalarını ve bilimum efemera dosyalarını karıştırırken bir anda çekip çıkarttığım bir nota kapağı, ilginç bir talihle, Coldstream Muhafız Alayı’nın o çoktan belleklerden silinmiş 1854 Şubat akşamında Buckingham Sarayı’nda çalmış olduğu Goodban’ın “Ömer Paşa Valsi”ne aitti. Elimde tuttuğum bu renkli nota kapağında Ömer Paşa atı üzerinde heybetli bir şekilde oturmuş bir halde, Tuna Irmağı kıyısında emrinde olan birlikleri komuta ederken betimlenmişti. Valsin notası ise ne yazık ki ortalıklarda yoktu; belli ki dekoratif havasından dolayı birisi bu nota kapağını bir zaman partisyondan sökerek ayırmıştı ve şimdi Ömer Paşa, valsinden kopmuş bir şekilde, Londra’da rutubetli bir bodrum katında hafif lekelenmiş 150 senelik bir kâğıt parçasının üzerinden, atı üzerinde olsa da, öylece bana bakıyordu. Kapakta besteci Goodban’ın adının yanı sıra Brandard, Jullien ve Edinburgh’da yaşadığı belirtilen Monsieur Brouneau’nun da adları seçilebiliyordu.
Henry William Goodban, tarihi katedraliyle meşhur, İngiltere’nin Canterbury şehrinde 29 Aralık 1816’da müzisyen bir aileye doğmuştu. 1837’de Londra’daki Kraliyet Müzik Akademisi’ne kabul edildi. Mezun olduktan sonra bir süre Fransa ve Almanya’yı dolaştı ve ardından da Londra’ya dönerek Kraliyet Müzik Akademisi’nde olarak ders vermeye başladı. İlerleyen yaşlarında anılarını The Musical World dergisinde yayımlaya başlayan “Ömer Paşa Valsi”nin bestecisi, daha henüz 20 yaşındayken, bir akşam davetinde meşhur İspanyol mezzo-soprano Maria Malibran ve Felix Mendelssohn ile bizzat tanışmıştı. Bu tanışma 1836’da
Malibran’ın Drury Lane Tiyatrosu’nda sahnelenen Bellini’nin “La Sonnambula” operasında Amina rolüne çıktığı 1836 yılında gerçekleşmişti. Hayranları arasında Rossini, Donizetti, Chopin, Mendelssohn ve Liszt’in de bulunduğu prima donna bu buluşmadan kısa bir süre sonra ne yazık ki bir kaza sonucu atından düşecek ve bir daha sağlığına kavuşamadan -inatla kariyerine devam etmeye gayret ettiği bir temsil esnasında fenalaşarak- 28 yaşında dünyadan ayrılacaktı.
“Ömer Paşa Valsi”nin nota kapağının üzerinde adları geçen diğer kişiler ise bu hikâyede bana çok daha başka kapılar açtılar; notadaki matbu imzanın sahibi Fransız asıllı Louis-antoine Jullien (1812-1860) orkestra şefi ve hafif müzik bestecisi olarak orkestrasıyla İngiltere’den Amerika kıtasına kadar konserler vermiş, kendi adı altında kurduğu nota edisyonu “Ömer Paşa Valsi” dahil devrin pek çok popüler notalarını yayımlamıştı. Jullien’in ilk konser hayatına Paris’teki Boulevard du Temple üzerinde bir zamanlar bulunan “Jardin Turc”, yani Türk Bahçesi’nde başlamış olması ise keşke bu bahçede
“Ömer Paşa Valsi”ni de idare etmiş olsa dedirtiyor insana. Nota kapağı üzerindeki Ömer Paşa portresini renkli kromolitografi baskı tekniğini zirveye çıkartan ve devrinin en meşhur isimleri arasında bulunan John Brandard (18121863) hazırlamıştı. Değişik renkteki taşlarla basılan bu tür nota kapakları zaman içerisinde başlı başına bir sanat ve koleksiyon materyaline dönüşecekti. Belki de Londra’daki o eski kitapçıda bestenin sadece renkli kapağının karşıma çıkmasında da bu faktör etken olmuştu.
Goodban bestesini Ömer Paşa’ya değil, Edinburgh’da yaşadığı kapakta belirtilen Monsieur Brouneau adında bir Fransız’a ithaf etmişti. Vermiş oldukları dans derslerinin ilanlarına devrin yerel gazetelerinde sıklıkla rastladığım Madame ve Monsieur Brouneau muhtemelen “Ömer Paşa Valsi” eşliğinde ne kadar çok dans etmiş ve öğrencilerine de dans ettirmişlerdi. Ömer Paşa sadece Goodban’ın valsine konu olmamıştı; Charles Wells ve Stephen Glover gibi besteciler de onun adıyla anılan marşlar (The Omar Pacha March) bestelemişler, Henry William West adında bir başka besteci ise “Ömer Paşa Polkası” adında bir dans kaleme almıştı.