Efsanelerin, sırların destanların izinde

Mehmet Olgay Söyler, aralarında Atlas Tarih’in de bulunduğu çeşitli tarih dergilerinde ve internet sitelerinde yazdığı yazıları, Anadolu’nun Kronikleri (Epik ve Menkıbevi Destan Dünyasına Giriş), kitabında bir araya getirdi. Uzun soluklu olması planlanan çalışmaların ilkinde, efsanelerle gerçeklerin, sırlarla gizemlerin iç içe geçtiği meseleler ve şahsiyetler var. Araştırmalarını saha çalışmalarıyla destekleyen Söyler, kuru anlatımdan olabildiğinde uzaklaştığı kitabında destanların izini sürüyor.

Türkler Orta Asya’dan Anadolu’ya göçerken yanlarında inançları, söylenceleri ve efsaneleri de vardı elbette. Göç sırasında Kalenderilerle, Budist, Mazdek, Zerdüşt ve Maniheist inançlarla karşılaşıldı ve aralarında etkileşim oldu. Bu etkileşim, Şaman ve Kam inançlarını da içine alarak Anadolu’ya taşındı, burada İslamdan ve tasavvuftan etkilenerek evrildi. Kitap, kamların nasıl derviş, baba, abdal ve pirlere dönüştüğünü, şaman ve kam mucizelerinin Anadolu velileriyle kerametlere nasıl evrildiğini ve pir kültü etrafında nasıl şekillendiğini anlatımıyla başlıyor. Söyler,

Bizans-arap savaşları gölgesindeki kahraman Battal Gazi’nin gerçek hikâyesinin ardından, her asırda hakkında farklı bilgilere eriştiğimiz Sarı Saltık’ın aslında kim olduğunu araştırıyor. Kahramanlık destanlarından halk hikâyelerine Anadolu ve Rumeli serhatlerindeki savaşçı velilere odaklandıktan sonra Anadolu’da kahramanı Türk olan ilk destan anlatısı Danişmendname’nin ve Danişmend Gazi’nin esas öyküsüne uzanıyor.

ANADOLU’NUN KRONIKLERI, M.OLGAY SÖYLER, KARAKUM YAYINLARI, EKIM 2019