Bazar de la Charité üzerine Ahmet Mithat: “Feminizm mesele-i mühimmesi”

Dünya gündemini çok iyi takip eden ve toplumu pek çok yenilikten haberdar eden Tanzimat dönemi yazarlarından Ahmet Mithat’ın bu olaya kayıtsız kalmadığını görüyoruz. Sevim Karabela Şermet’in Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi’nde 2019 yılında yayınlanan “Tanzimat Döneminde Feminizmin Masculin Anlatısı Ahmet Mithat Efendi ve Bend-i Mahsus Feminizm” incelemesinde; Ahmet Mithat’ın 1899’da Tercüman-ı Hakikat gazetesinde (üstte) Bazar de La Charité’deki olayı kadın/ erkek eşitliği ekseninde değerlendirdiği feminizme bakışını anlatarak konuyu aydınlatıyor. Bazar de la Charité’de hayatını kaybeden kadınların sayısının erkeklerin sayısına oranla kıyas kabul etmeyecek derecede çok olduğuna dikkat çeken Ahmet Mithat’a göre bunun sebebi erkeklerin “mertlik civanmertliği göstermek lazım gelir iken” bunu yapmamalarıdır. Yazısını feminizm ve feminist kelimelerini Türk toplumuna tanıtıp dağarcığa kazandırma hevesiyle kaleme alan Ahmet Mithat’ın feminizme bakış açısı tek yönlü olmakla kalmaz, bu geniş kavramı kendine göre yorumlar. İncelemenin vardığı sonuç bu tavrını özetler nitelikte: “Ahmet Mithat Efendi’nin dünyasında feminizm Avrupa’ya özgüdür ve gereklidir. Çünkü Avrupa’da kadın ezilmektedir. Bu yüzden de feminizm Avrupalı kadınların yaşam koşullarını iyileştirmek için icat edilen bir fikir sistemidir. Avrupa kadını ile Müslüman Türk kadını arasında da bir karşılaştırmaya giden Ahmet Mithat Türk kadınını daha avantajlı bulur. Bunu yaparken amacı; Türk kadınının hayat karşısında daha şanslı olduğunu ve bu şansı ona İslam dininin kazandırdığını kanıtlamak istemesidir. …Evlilik ve aile kurumunu her zaman savunmuş ve hatta yüceltmiştir.” Makalede dikkat çeken bir bilgi de feminizm ve feminist kelimelerine istinsa / istinas ve müstensi / müstenis gibi çeşitli karşılıklar bulmaya çalışmış olmasıdır.