Kadın tenisçilerin direnişi
Özge Aytulu
50 yıl önce teniste erkeklerle eşit haklar elde etmek amacıyla Billie Jean King önderliğinde dokuz kadın tenisçi bir araya geldi. Kendilerine “Original 9” ismini veren bu sporcular, erkek ve kadın tenisçiler için ödenen para ödülü miktarı arasındaki büyük eşitsizlik nedeniyle o zamanın ABD Tenis Federasyonu’na isyan ettiler.
Dünya çapındaki spor kulüpleri, federasyonlar ve sporcular bu yıl farklı bir tarihi döneme şahitlik ettiler. Pandemiyle birlikte dünyanın gözünün üzerinde olduğu tüm spor müsabakaları, şampiyonalar, olimpiyatlar da dahil olmak üzere büyük organizasyonlar ya ertelendi ya iptal edildi. Yakın tarihte, hem de dünya bu kadar kalabalıklaşmış ve hızlanmışken görülür şey değildi. İnsanlığa asır gibi gelen aylar sonrasında yeryüzünde yavaş yavaş normal düzene geçilirken sportif etkinliklerin parlayan yıldızı tenis oldu. Arada file ve mesafe bulunması, temasa dayalı olmaması sebebiyle dünyanın “Grand Slam” olarak adlandırılan dört büyük tenis turnuvasının üçü gerçekleştirilebildi. Sadece Wimbledon’ın çim kortları dünyanın önde gelen tenisçileriyle buluşamadı.
Turnuvalarda kadın ve erkeklere eşit verilen para ödülüyle diğer tüm spor alanlarına örnek teşkil eden bu spor dalı, her zaman şimdiki kadar adil değildi. Bu adalet, yine kadınların doğuştan sahip olduğu fakat ellerinden alındığı için tekrar girdikleri hak mücadelesi sonucunda sağlandı.
Cinsiyetçilik eğilimi, 19. yüzyılın sonlarından itibaren yapılmaya başlanan tenis turnuvalarını da ele geçirmişti. Kadın ve erkek tenisçiler aynı turnuvalara katılıyorlar fakat verilen ödül paraları eşit olmuyordu. Hatta aradaki fark giderek açılıyordu. 1960’lardaki ikinci dalga feminizmin de etkisiyle kadınlar bu duruma karşı çıkma gücünü buldular. Özellikle de bir kadın ön safta yer aldı, ABD’LI Billie Jean King.
King, ABD’DE 1887’den beri yapılan ulusal turnuvanın, yani amatör dönemin son yılı olan 1967’de şampiyon olmuştu. 1968 ile birlikte artık dünyanın takip ettiği, dört büyük turnuvadan biri olan ABD’DE “Amerika Açık” dönemi başlıyordu. Yeni bir dönemin başlangıcı olsa da kadınlar için sorunlar azalmamıştı. Aksine maddi karşılıklarda uçurum büyümeye devam ediyordu. Erkeklere verilen ödül kadınlarınkinden dört, beş kat daha fazla olabiliyordu. 1970 yılında bu rakam sekiz hatta 12 katına kadar yükseldi.
Eski tenis oyuncusu ve organizatör Jack Kramer’in Los Angeles’taki Pacific Southwest Open’ın erkek şampiyonuna 12 bin 500 dolar ve kadın şampiyonuna 1500 dolar ödeneceğini açıklaması, kadınlar için bardağı taşıran son damla oldu. Birliğin buradaki argümanı ise izleyicilerin kadınları görmek için bilet satın almadığı, kadınlar tenisinin ilgi çekmediği olmuştu. Ancak o dönemde de kadın ve erkek tenisçiler kortları aynı oranda dolduruyorlardı.
Organizatörjack Kramer’in Los ANGELES’TAKI turnuvanın Erkek şampiyonuna 12.500 Dolar, kadın şampiyonuna 1500 Dolar VERECEĞINI Açıklaması kadın tenisçileri Ayaklandırdı.
Tenis Federasyonu’na rest
50 yıl önce kadın tenisçiler, Billie Jean King önderliğinde, Amerikalı Peaches Bartkowicz, Rosie Casals, Julie Heldman, Kristy Pigeon, Nancy Richey, Valerie Ziegenfuss ile Avustralyalı Judy Tegart Dalton ve Kerry Melville Reid, “Original 9” adı altında bir araya geldiler. Bu 9 oyuncu, erkek ve kadın tenisçiler için ödenen para ödülü miktarı arasındaki büyük eşitsizlik nedeniyle o zamanın ABD Çim Tenis Federasyonu’na (şimdiki ABD Tenis Federasyonu - USTA) karşı çıkarak kendi turnuvalarını düzenleyeceklerini açıkladılar.
“Original 9” üyeleri, eski tenisçi ve organizatör Gladys Heldman’ın girişimleriyle 23 Eylül 1970’te basın karşısına, ellerinde 1 dolarlık banknotlarla çıkarak Houston’da oynayacakları bir turnuva için 1 dolarlık kontratlar imzaladılar. ABD Tenis Federasyonu ise Grand Slam etkinliklerinden ve uluslararası yarışmalardan men edilecekleri tehdidinde bulundu. Fakat “Original 9” buna rağmen vazgeçmedi. Böylece kadın tenisinde eşit hakların yolunu açacak fitil ateşlenmiş oldu. Bu birliktelik aynı zamanda 1973 yı
lında yine Billie Jean King tarafından kurulan ve şu an tüm dünya kadın tenisçilerini bünyesinde toplayan Kadınlar Tenis Birliği’nin (WTA) de temellerini atmış oldu. King, o an için 50 yıl sonra, bugün şöyle diyordu: “Kadınlarda profesyonel tenisin doğuşu, ‘Original 9’ın Gladys Heldman ile birlikte Teksas’taki Houston Raket Kulübü’nde imzaladığı 1 dolarlık sözleşme sonucu gerçekleşti. O an çok korktum ve çok heyecanlandım, sanırım diğerleri de aynı şekilde hissetti. Sonrasında ne olacağı ile ilgili hiçbir fikrimiz yoktu. Sadece bunun rüyamız ve gelecek için isteğimiz olduğunu biliyorduk.”
Houston’daki bu küçük etkinlik sonrası o zamanki piyasa değerlerini hesapladılar ve etkinlik başına toplam para ödülünü haftalık minimum 10 bin dolar olarak belirlediler. Turnuva ve altyapıları olmadan kendi sahalarını kurup kaldırarak, biletlerini kendileri satarak zorluklar içinde antrenman yapsalar da üç ayın sonunda bir turnuvaya kavuştular. Organizatörleri Heldman’ın Philip Morris’ten Joe Cullman’ın desteğini almasıyla Original 9, 1970’in sonlarında Houston’da ilk Virginia Slims Circuit turnuvasını hayata geçirmiş oldu. Turnuva o kadar başarılı oldu ve popüler hale geldi ki sonunda federasyon da uzlaşmak zorunda kaldı.
Spor aşkından aldığı güçle erkek egemen tenis düzeninin kadınlara biçtiği kalıplaşmış rolleri hiçe sayarak “herkes için eşit spor” idealiyle tabuları yıkmak üzere yola çıkan King, Original 9’da liderlik misyonunu üstlendiğinde 26 yaşındaydı. Kariyeri
Billie JEAN King 1973 yılında Kadınlar Tenis Birliği’ni (WTA) kurdu. ABD Açık ilk kez kadın ve Erkeklere Eşit para ödülü teklif Etti.
nin bu döneminde oyun gücünün zirvesinde olan bu kadın, tek kadınlarda 12 Grand Slam’in 5’inde şampiyonluğu almıştı. King dünya 1 numarasıydı. Ancak sporu eşit şartlarda yapabilmek için hem kendisi hem de diğer kadınlar için hâlâ kat edilecek çok yol vardı.
1971 yılında 19 turnuvadan oluşan Virginia Slims Serisi, ABD’DE toplam 309.100 dolarlık bir bütçe ile başladı. Billie Jean King, sezon kazançlarında altı haneli hedefi geçen ilk kadın sporcu oldu. Bundan iki yıl sonra ise 1973’te Billie Jean King, tüm kadın profesyonel tenisini tek bir çatı altında birleştiren Kadınlar Tenis Birliği’ni (WTA) kurdu. WTA, 60’tan fazla oyuncunun Wimbledon’dan bir hafta önce Londra’daki Gloucester Hotel’in bir odasında düzenlediği toplantıda doğdu. ABD Açık, ilk kez kadın ve erkeklere eşit para ödülü teklif etti. Bundan haftalar sonra ise King, Houston Astrodome’da eski erkekler bir numarası Bobby Riggs ile karşılaşarak tenis tarihine geçen bir gösteri maçına imza attı l