“İyi ki doğdun … mutlu yıllar sana”

DOĞUM GÜNÜNÜN ICADI, JEAN-CLAUDE SCHMITT, KIRMIZI KEDI YAYINLARI, EKIM 2020

Bu şarkı ve üzerinde yaşınız kadar mumla gelen pasta, günümüzün en klasik ritüellerinden biri haline geldi. Mumlar üflenir, şarkı söylenir, pasta kesilir ve hediyeler verilerek yeni yaşa girilir. Peki, bu ritüel, yani doğum günü kutlamasının geçmişi ne kadar geriye uzanıyor? Fransız tarihçi Jean-claude Schmitt bu sorunun peşine düşmüş ve kişisel yaşantımızın ritmini belirleyen kutlama törenlerinin en başında sayabileceğimiz doğum gününün tarihinin hiç de çok gerilere uzanmadığını saptamış. Bugün kutladığımız şekliyle doğum günü çok yeni bir buluş. Hatta o kadar yeni ki Jean-claude Schmitt bu ritüelin başlangıç noktasını 1802’de Goethe’nin doğum günü pastasındaki 53 adet mumu üflemesiyle eşleştirmiş. Kutlamalarda söylenen “Happy birtday to you” adlı şarkı ise çok daha yeni. Şarkının sözleri 1924, bestesi 1893 tarihli. Ancak doğum günü kutlaması çok yeni olsa da bu noktaya gelmek uzun bir zaman almış. Marco Polo 1298’de yazdığı “Dünyanın Hikâye Edilişi” adlı kitabında, kendisine çok ilginç gelen bir âdeti anlatmış. Sözü ettiği âdet Batı’ya değil, Moğollara ait. Marco Polo, Büyük Kaan’ın yanı Kubilay Han’ın her yıl yapılan şölenle doğumunun kutlandığını, Tatarların olanakları ve güçleri oranında Büyük Kaan’a hediyeler verdiğini yazmış. Jeanclaude Schmitt’e göre Marco Polo’nun bu şöleni uzun uzadıya anlatması, bu yaklaşımın Batı’da bilinmediğini gösteriyor. Kitapta astrolojinin etkisiyle gelişen doğum günü kutlamalarının imparatorlardan sıradan insanlara nasıl ulaştığı da ayrıntısıyla ele alınmış.