Tablonun Sırları
16. yüzyılda yaşamış Flaman ressam Yaşlı Bruegel’in fırçasından, Şair Ovidius’un eseri.
Kader Elveren
Latin Şair Ovid’in (Publius Ovidius Naso) “Metamorfozlar” adlı mitolojik eserinin sekizinci bölümünde anlatılan bir hikâyeden yola çıkılarak yapılan bu tabloda gizli olan trajediyi görebilmek için dikkatli bakmak gerekir. Pieter Bruegel (1525-1569) Belçika’nın Flaman bölgesinde bulunan Brabant kasabasında doğmuş ve bir ressam ailesinin kurucusu olduğundan isminin önüne “Yaşlı” lakabı getirilerek anılmıştır.
Oğulları, genç Pierre Bruegel ve I. Jan Bruegel de ressamdır. Hatta torunları ve onların çocukları da ressam olmuş büyük bir sülaledir. Brüksel’de kendi atölyesini kurarak 1569 yılında ölünceye kadar Flaman ve Hollandalı ressamların tarzında resim yapmaya devam etmiştir. Kuzey Avrupa’da, Yaşlı Bruegel’in bazen “Köylü Bruegel” diye anılmasının sebebi, bir köylü gibi giyinerek küçük kasabalarda onların arasına karışması ve onların günlük hayatlarını tuvallerine aktarmasıdır. Özellikle atasözleri ve eski âdetleri konu alan tabloları, insan figürleriyle doludur. Ressamın yaşadığı zamanda, İspanyol idaresindeki Hollanda ve Flaman bölgeleri çok karışıktı ve savaş halindeydi.
Tablomuzun konusu Şair Ovid’in anlattığına göre, Girit Adası’nda Kral Minos tarafından esir tutulan Mimar Daidalos ve oğlu İkarus’un adadan kaçma hikâyesidir. Daidalos kendi ve oğlu için, kuş tüyü ve mumdan iki çift büyük kanat yaparak kaçmayı planlar. Uçmadan önce oğluna çok yükselmemesini ve kendini takip etmesini tembihler. Ama genç delikanlı İkarus uçmanın verdiği keyif ve sarhoşlukla babasını unutur, kanatlarını daha da çırparak güneşe doğru yükselir. Artan sıcaklıkla eriyen mumlar yüzünden İkarus’un kanatları dağılmaya başlar ve genç delikanlı hızla denize düşerek boğulur.
Trajik sonla biten hikâye tablonun tek sırrı değildir. Yaşlı Bruegel bu tabloyu 1558 yılında bitirmişti. Bugün biliyoruz ki gördüğümüz tablo, Yaşlı Bruegel’in ölümünden sonra kaybolan eserinin, sonradan yapılan iki kopyasından biridir. Genç Pierre Bruegel tarafından babasının ölümünden 10 yıl sonra yapılan tablo, atölyede saklanmış orijinal çizimlerine sadık kalınarak tekrar yapılmıştır. Diğer kopya ise atölyedeki ressamlar tarafından yine aslına sadık kalınarak ama gökte kanatlarıyla uçan Daidalos olmadan yapılmış ve şimdi Brüksel Kraliyet Müzesi’nde sergilenmektedir.