Yuri Gagarin
Son yıllarda uzay çalışmalarında büyük gelişmeler yaşanmakta. Son olarak ilk Türk astronot Alper Gezeravcı’nın 19 Ocak 2024’te Spacex Dragon uzay aracıyla başlayan uzay yolculuğu ile Türkiye de uzay yarışına katılmış oldu. “12 Nisan Uluslararası İnsan Uzay Uçuşu Günü”, 2011’de Birleşmiş Milletler tarafından ilan edildiğinden bu yana kutlanmakta. Bu tarihi günü ve uzaya giden ilk insan olan Yuri Alekseyeviç Gagarin’i analım istedik…
12 Nisan 1961’de şafakla birlikte, Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nde dünya tarihinin ilk uzay yolculuğu için bütün hazırlıklar bitirilmişti. Moskova saatiyle sabah 09.52’de Kozmonot Yuri Gagarin’in “Haydi, gidelim!” demesiyle başlayan yolculukla binlerce yıllık yıldızları, uzayı keşfetme düşü gerçek oluyordu. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) yıllardır sürdürdüğü uzay çalışmalarında dünya için yepyeni bir sayfa açılıyordu. Vostok (Doğu) uzay aracı ile 108 dakikalık dünya yörüngesindeki turunu tamamlayan Gagarin’in dünyaya geri dönmesiyle uzay çağı da başlamış oldu.
İlk satırları, “Uzay gemisi Vostok insanoğlunun evrenin uçsuz bucaksızlıklarına atılışını müjdeleyen serçeydi” diye başlayan Yuri Gagarin ile psikolog Vladimir Lebedev’in birlikte kaleme aldıkları “Uzay ve Psikoloji” isimli kitapta Gagarin, yolculuğa dair şu satırları yazar: “Gezegenimizin görünümü, çok yükseklerde uçan bir jetten görülebilenin hemen aynıydı. (…) Sevinçli bir heyecanla çevremdeki bu yeni ve olağanüstü dünyayı yakından gözlemliyor, her şeyi görmeye ve hatırlamaya çalışıyordum. Lombozlardan şaşırtıcı ölçüde parlak ve soğuk yıldızları gördüm. Uzak, o denli uzaktırlar ki… Yine de yörüngemde, onlara dünyadakinden çok daha yakındım… Ancak esas gerçek, insanoğlunun dünyanın çe-
kiminden kopup uzaya ulaşabilmesiydi…”
Uzay uçuşunu başarıyla tamamlayan Gagarin, 14 Nisan’da Moskova’da yüzbinlerce kişinin katıldığı büyük bir tören ile karşılandı. Uzayın keşfindeki bu ilk adım sadece Rusya’da değil, tüm dünyada büyük sevinç ve heyecan dalgası yarattı. Dünya televizyonları, radyoları ve gazeteleri günlerce bu haberle yankılandı. Başarılı uçuş Gagarin’e ülkenin en yüksek ödülü olan “Sovyetler Birliği Kahramanı” ve “SSCB Pilot Kozmonotu”nu kazandırdı. İlk yurtdışı gezisini 28 Nisan 1961’de Çekoslovakya’ya yapan Gagarin, Amerika’dan Japonya’ya 30 ülkeyi ziyaret etti. İki yıl süren “barış misyonu” taşıyan gezilerinde “dünya vatandaşı” olarak karşılanan Gagarin, cesareti, korkusuzluğu ve gülümsemesiyle takdir gördü, sevildi.
27 Mart 1968’de, bir MIG-15 savaş uçağında eğitim uçuşu yapan Albay Gagarin ve Albay Seryogin, Moskova yakınlarında bir kaza sonucu hayatlarını kaybettiler. Yaşar Kemal, 2 Nisan 1968 tarihli Ant dergisinde yayımlanan “Gagarin’e Ağıt” başlıklı yazısında 34 yaşında ölen Gagarin için şunları yazdı: “Işığın kökünü gören, karanlığın kökünü gören insandı. Onun bir dede olması, Ay’a giden ilk insan olmasa da Ay’a giden ilk insanın elini sıkması, Ay’a giden ilk insanları okşaması ne güzel olurdu. Bu, onun hakkıydı. İnsanlığın başı sağ olsun.”