Müzik sektöründe iş bulmak mümkün mü?
‘Bu işi sevmeden yapmak imkansız’
Ö nümde meşhur Guardian Gazetesi'nin ilan eki, telefonumda Linkedin'den düşen ilan bildirimleri. Hepsi de müzik sektörüyle ilgili. Dünyanın dört bir yanından müzikle ilgili ilan çıkıyor. Üstelik her kolundan; organizasyon, karşılama, ses teknisyeni, fotoğrafçı, mekan müdürü, plak şirketi dijital satın almacı… Türkiye'de de bu işleri yapan epey insan var ancak bu işleri öğrenenler var mı?
Bir ara müzik sektöründe işe başlamak için ne yapmam gerektiğini düşünüp durdum. Öyle ilan falan pek çıkmıyor, es kaza biri görevinden ayrılırsa usul usul Whatsapp'tan duyuruluyor ve kısa sürede pozisyon doluyor. Tüm bunlara rağmen bir müzik yayını olarak bize her ay bir sürü CV geliyor ya da “Biz müzik sektöründe çalışmak istiyoruz ne yapalım?” gibi sorularla dolu mail'ler düşüyor. Sahi, ne yapacaklar?
Şanslı olanlar, biraz da bütçesi olanlar yurt dışında gerekli eğitimleri alıp bir şekilde kariyerine başlayabiliyor. Türkiye'deyse çoğu kişinin de dediği üzere müzik alanı yeni yeni sektörleşiyor. Müzik piyasası çok küçük değil ama araştırma kaynakları için bütçeler henüz ayrılamıyor anlaşılan. O yüzden size ilanlar ve sektördeki iş dağılımı hakkında sayılar veremiyoruz. Öte yandan iş gücünü karşılamaya niyetli eğitim kurumları da yok. Yeni yeni hareketlenmeler görüyoruz Bilgi Üniversitesi'nde olduğu gibi ama o da yeterli değil.
Bu sayıda da bir merakımızın peşine düştük, alanında başarılı ve uzun yıllardır müzik sektöründe çalışan isimlerle konuştuk. Kariyerlerine nasıl başladıklarını ve yeni başlamak isteyenlere neler önerdiklerini sorduk. Kim bilir, yeni yılla birlikte belki iş hayatınızda radikal bir karar alma niyetinde olabilirsiniz. Sektöre ilginiz olmasa dahi, çok istediği işi yapmak için insanların ne kadar çaba harcadığını görüp cesaretlenebilirsiniz.
❏ Kaç yıldır müzik sektöründe çalışıyorsunuz?
Bu yıl 27’nci senem doldu.
❏ Müzik sektörüne giriş hikayeniz nasıldı?
Henüz üniversitede okurken, konserlerde part time tercümanlık yaparak başladım 1993 yılında. Guns’n Roses, Elton John, Metallica, Bon Jovi, Michael Jackson ve Madonna ilk işlerimdi. Guns’n Roses ve Elton John’a tecümanlık yaptım. Metallica’da grubun rehberliğini ve tercümanlığını yaptım. Lars ve James ikisiyle beraberdim sürekli. Sonra sorumluluk aldım, runner ekibinin başı oldum. Bon Jovi, Michael Jackson ve Madonna’da saha yönetim ekibinde yer aldım. 1994’ten itibaren daha yoğun, 1995’te ise full time çalışmaya başladım.
❏ Mesleğe başladığınınız ilk koşullarla bugünün koşulları arasında nasıl farklar var? Sizce artık bu sektörde iş bulmak neden zor?
Aslında benim işe başladığım 90’lı yıllar ile bugün arasında bugün lehine çok büyük farklar var. O zaman piyasa çok küçüktü. Evet, yapılan az sayıda iş daha iyi para kazanıyordu ama pazarın genel büyüklüğü bugün ile kıyaslanamayacak kadar ufaktı. Bence sektör o zamana göre çok daha büyük ama tabii insan kaynağı arzı da ona göre fazla. Belki bundan olabilir. 90’lı yıllarda runner’lık yapacak adam bile bulmak zordu. Organizasyon işi gerçek bir iş gibi görülmüyordu. Ben bile ailemle bunun sohbetini birçok kez yaptım. Sektöre ilginin az olmasından dolayı biraz kalifiye bir eleman hemen iş bulabiliyordu. Şimdi herhalde sektöre daha fazla ilgi olmasından dolayı ve tabii son birkaç yılda gerçekleşen ciddi daralmadan dolayı iş bulmak zor.
❏ Bugün bir gencin müzik sektöründe sizin işinizi yapabilmesi için hangi adımları atması gerekir? Önerileriniz neler?
Açıkçası hemen girişimci bir rol üstlenmesini önermem. Önce bu işi yapan firmalarda gerekirse bir süre para almadan veya çok cüzi bir ücretle işi öğrensin, gözlemlesin. Biz zamanında böyle yaptık. Ama kuşak farkından dolayı şu an gençler çok başka beklentiler içerisinde olabiliyor.
Sabır eşikleri bize göre çok altlarda. Hem sevdiğiniz işi yapıp, hem de bundan hemen kariyerinizin başında para kazanmak çok büyük bir şans ve herkese nasip olmuyor malesef. İkinci bir konu eğitim, bu işin eğitimi bizim zamanımızda yoktu, hâlâ tam anlamıyla yok ama oluşma aşamasında bazı girişimler var. Bunları takip etmelerini öneririm.
❏ Müzik endüstrisinde çalışmanın maddi tarafı mı yoksa manevi tarafı mı ağır basıyor? Sizi bu sektörde çalışmaya devam etmek için motive eden şeyler neler?
Kesinlikle manevi tarafı daha ağır basıyor. Benim yaşım itibarıyla ortaokul, lise, üniversite arkadaşlarım çalıştıkları şirketlerde ya CEO, ya partner, ya da kendi işlerinin sahibi oldular başka sektörlerde. Ve onlardan da görüyorum ki, ben bu çalışma temposu, bu bilgi birikimi ve bu eforu başka bir sektörde harcasaydım şu an maddi olarak çok daha iyi bir yerde olabilirdim. Sonuçta entertainment sektörünün Türkiye’deki çapı belli ve bu işin en iyilerinden biri de olsanız üretebileceğiniz ciro ve elde edebileceğiniz kâr, inşaat, enerji, finans gibi sektörlere göre çok düşük kalıyor. Ama okul arkadaşlarımla arada buluştuğumuzda en eğlenceli hikayeler de benden çıkıyor. Dolayısıyla işimi seviyorum ve bu işi sevmeden yapmak imkansız.
❏ Dünyanın dört bir yanında müzik endüstrisine hizmet eden firmaların ilanlarını görmek mümkün. Türkiye'de bu tarz ilanlar görmek pek mümkün olmuyor. Ancak yeni simalar görüyoruz. İşe alımda ilan yerine daha çok etrafa haber vermekle mi ilerliyor?
Bunu iki kategoride değerlendirmek lazım. Biz entertainment alanındaki çalışma arkadaşlarımızı kişisel referansla ve etrafa haber vererek buluyoruz. Ama bize gelen iş başvurularından da bazen değerlendirdiklerimiz oluyor. Bir de entertainment şirketi de olsak, bir şirkette bulunması gereken muhasebe, sekreterya, grafiker gibi görevler var, bunlar için ilan veriyoruz. Ama sektörel alım yaparken dediğiniz gibi genelde öneri üzerine veya bize daha önce gelen Cv’lerden not ettiklerimizden ilerliyoruz.
❏ Eklemek istedikleriniz varsa yer vermekten mutluluk duyarız.
Dünyada en hızlı büyüyen sektörlerden birisi entertainment. Müzik, film, TV, spor, e-spor hep bunların bir parçası. Çok uzak olmayan bir gelecekte birçok mesleği robotlar ve yapay zeka yapıyor olacak. Geçmiş vaka analizlerine göre mevcut soruna teşhis koymanın, yani tecrübenin, en önemli başarı kriterlerinden biri olduğu avukatlık, doktorluk gibi meslekler de buna dahil. Ama yaratıcılık gerektiren işler yine insanlar tarafından yapılmaya devam edecek. İnsanları varlık içerisinde yokluk çekmeye mahkum eden dünya finansal düzeni de bir değişirse, zaten herkesin giderek daha fazla boş vakti olacak ve entertainment’a daha fazla ihtiyaç duyacaklar. Gençlere bu yeni dünyada yerlerini almalarını öneririm.