Yerel iklim eylem planlaması ve TürkiYe praTikleri
Şehirlerde bir diğer gerçeklilik,iklim değişikliğinden etkilenebirliklikleri üzerinedir. İklim değişikliği sonucunda meydana gelen/gelmesi beklenen aşırı hava olayları ve riskler şehirsel sistemlerin varlığını önemli ölçüde tehdit etmektedir
Şehirler,yaşam standartları gereği enerji ve doğal kaynakların hızlı ve daha çok tüketilmesine neden olan, dolayısıyla sera gazlarının atmosferdeki miktarının artmasından sorumlu olan yerleşimlerdir. Şehirlerin iklim değişikliğine katkısında önemli unsurlardan biri de şehirsel büyümenin yol açtığı arazi örtüsünde yaşanan değişimdir. Şehirsel büyüme ve yayılma,sera gazı emisyonlarının artışına neden olmakta ve düzensiz şehirleşmenin olumsuz etkileri giderek artmaktadır. Şehirlerde bir diğer gerçeklilik,iklim değişikliğinden etkilenebirliklikleri üzerinedir. İklim değişikliği sonucunda meydana gelen/gelmesi beklenen aşırı hava olayları ve riskler şehirsel sistemlerin varlığını önemli ölçüde tehdit etmektedir. İklim değişikliğinin şehirlere taşıdığı problemler çeşitli olup; ısı değişimi, yağış rejiminin değişimi, kuraklık-sel, deniz seviyesinin yükselmesi, nüfus hareketleri(iklim değişikliğinin neden olduğu göçler), gibi pek çok sorun şehirleri yakından ilgilendirmeye başlamıştır. Bu sorunlar sadece çevresel değil, toplumsal ve ekonomik açılardan da ele alınması gereken özelliklere sahip olan kapsamlı ve entegre /bütünleştirici bir yaklaşımla baş edilmesi gerekmektedir. Bu koşullar, şehirlerde sera gazı emisyonlarını azaltım ve iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlama noktasında; şehirleri oluşturan sistemlere ve şekillendirdiği şehirsel mekanlarına dair ekonomik,sosyal ve ekolojik unsurları, geleceğe yönelik politika,planlama kararlarında ele almaya herzamankinden daha çok ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Çünkü şehirdsel planlama kararları iklimi etkilemekte, iklim değişikliği de şehirleri etkilemektedir. Bu nedenle; şehir plama kararları ile iklim değişikliği parametreleri etkileşim halinde olmalıdır. Bu gün dünya da pek çok şehir yönetimi iklim değişikliği ile mücadele için yerel hizmet politikalarının önemli bir bölümünü bu konuya ayırmış ve yerel iklim değişikliği eylem planlarını hazırlamaya ve uygulamaya başlamıştır Uluslararası camiada öteden beri yerel iklim eylem planlarınının hazırlanmasına destek mahiyetinde azaltım, uyum gibi başat politika alanları için metodolojik açıdan yol gösteren birçok çalışma yapılmakta olup, bu faaliyetler geliştirilerek ülkelerin yönetimlerine ışık tutmaya devam edecektir.
Sera gazı emisyonlarının kaynaklarının ve iklim değişikliğinin etkilerine dayanıklığın seller, taşkınlar, kuraklık,sıcak hava dalgaları, v.b.açılardan yerel/bölgesel ölçekler de farklılıklar gösterdiği gerçeğinden hareketle, tüm şehirler için şablon bir yerel iklim eylem planlaması reçetesi yoktur.
Bu nedenle; şehirlerin iklim değişikliğine dayanıklılık kapasiteleri değerlendirilirken; şehirleşmede gelişmişlik düzeyi, mekansal, çevresel, ekonomik ve sosyal faktörler özgün olarak tespit edilmekte ve iklim eylem planlaması buna göre tasarlanmaktadır.
Yerel İklİm eYlem Planlamasında FaYdalar ve Fırsatlar
Kentler de sera gazı emisyonlarını azaltmak ve iklim değişikliinin etkilerine uyum sağlamak önemli fırsatlar doğurabilir.İklim değişikliği ile mücadele süreçlerinde bir kentin “yeşil kent “olmasının sürdürülebilir kentleşme hedeflerine ulaşmada doğrudan faydası vardır. Örneğin; kentler de sera gazları emisyonlarını azaltma önlemleri çercevesinde,yüksek konut ve iş yoğunluğuna sahip alanları yeniden konumlandirmak,toplu taşımaya erişebilirliği ve bu sektöre yatırım yapılmasını çoğaltmak gibi iklim değişikliği ile mücaeleyi destekleyici tedbirler alınabilir. Bu tedbirler kentsel ölçekte kısa vade de emisyonları azaltabileceği gibi uzun vadede daha yüksek oranlar da emisyon tasarrufu sağlıyabilir.
Yerel yönetimlerin kentler de sera gazı kaynaklı emisyonların azaltılması hizmetlerini sunarakelde edecekleri fırsatlar şöyle sıralanabilir ;
* Kendi kurumsal örgütlenmelerinde emisyonlarını azaltabilir. * Toplu taşıma, motorlu araç dışı ulaşım, bisiklet ulaşımı, elektrik enerjisi ile ulaşım, yayalaşma uygulamaları ile kent içi ulaşım politikalarını geliştirerek emisyonlarını azaltabilir.
* Kentsel sera gazı emisyon envanteriyle kentin emisyon bütçesini çıkararak yutak alan dengesini koruyabilir.
* Kent ölçeğinde sera gazı indirim hedefini belirleyebilir. *Binalaşma süreçlerinde yenilebilir enerjiyi teşvik eden hizmetler yapılabilir.
Yerel yönetimlerin iklim değişikliğinin etkilerine uyum hizmetleri sunarak elde edecekleri fırsatlar şöyle sıralanabilir; *Kentteki yeşil alanları öncelikli müdahale alanları olarak seçerek kentin dayanıklılığını artırabilirler.
* Aşırı yağış ve deniz seviyesinin yükselmesine-kıyı kentleri içinkarşı dayanıklılığı artıran mevcut ve potansiyel mekansal alanları/unsurları tespit ederek sürdürülebilir önlemler alabilirler. * Kritik önemdeki kentsel yapılar için öncelikli aci durum planları yaparak meterolojik kaynaklı afetlerin hasarlarını azaltabilirler. İklim değişikliği ile mücadelenin bir planlama çercevesinde yol alması kent ekonomilerini de fırsatlar yaratabilir. Kentleşme dinamikleri açısından bakıldığında dünya da hemen her ülke de görünen ve uygulanan odur ki, hızlı kentleşme ve yapılı çevre bir yatırım aracıdır. Bu durum,kentlerin makro ekonomik büyüme unsurlarından biri olduğunu doğrulamaktadır. Amaç bu ise,yerel düzey de iklim ekonomisi yaratılması da bir hedef olmalıdır. olacaktır. Bu hususlar/tavsiyeler şunlardır:
*Planlanan belediye hizmetlerinin/yatırımlarının iklim değişikliği etkilerini (azaltım ve uyum bağlamında ) inceleyecek kurumsal bir mekanizma oluşturulmalıdır.
* İklim değişikliği ile ilgili sorunlars ve çözümlere sadece belediye sınırları içinde değil,il ve bölgese ölçeklerde yaklaşılmalıdır. * Belediyenin iç kurumsal yapısında daimi bir iklim çalışma grubu/birimi oluşturulmalıdır. *Belediyenin farklı müdürlüklerine ve yan kuruluşlarına azaltım ve uyum konularında somut sorumluluklar verilmelidir. *İklim eylemlerinin belediyenin öncelikli sektörleri ve diğer konularında geliştirilmesi desteklenmelidir.
*İklim eylem planı ile belediyenin bütüncül politikalarını içeren yatırım programının(statejik planlar,bütçeleme,vb.) bağlantılı ve uyumlu olması sağlanmalıdır.
* İklim eylem planına belediye dışındaki diğer aktörlerin(STK.lar,Ünv.,Meslek Odaları,Özel sektör,vb.)katkı vermesi ve aktif katılımı için zemin oluşturulmalıdır.