DOĞRU MÜDAHALE HAYAT KURTARIR
İnsanlar hayatın kendilerine vermiş olduğu sorumluluklar içerisinde yaşamlarına devam ederken hiç beklenmedik bir anda sağlık sorunlarıyla karşılaşır, yeterli bilgi ve eğitimi olmadığı için ne yapacağını bilemezler. Bu bazen aileden biri, hatta kendisi de olabilir. İşte bu durum işi daha da zor hale getirir. Beklenmedik bir anda sağlık sorunlarıyla karşılaşıldığında asıl müdahale(Tıbbi müdahale) yapılana kadar doğru yapılan ilk müdahale tıbbi müdahaleye yardım eder, hatta hayat kurtarır.
Heimlich (hemrek) Manevrası nedir, nasıl yapılır?
“Heimlich Manevrası” olarak adlandırılan ve solunum yolunun yemek ya da yabancı bir cisimle tıkanması sonucu, boğulmayı engellemek için kullanılan tekniktir. Heimlich Manevrası’nın mucidi ABD’li Doktor Henry Heimlich 2016 yılında 96 yaşındayken hayatını kaybetmiştir. Hiç beklenmedik bir anda yemek yerken ya da elma, armut, ayva gibi meyveler yerken nefes kontrolünün yapılamadığı bir anda istem dışı başa gelebilecek bir durumdur. Geleneksel olarak büyüklerimizden öğrendiğimiz yiyecek yerken “boğazımda kaldı” düşüncesiyle sırtıma vur veya su iç gibi durumlardan farklı olarak hayati önem taşıyan olaydır. Heimlich Manevrası soluk borusundaki cismin mideye inmesi için değil hava basıncıyla geri çıkarmak için yapılan bir müdahaledir. Heimlich Manevrası, yetişkin bireylerde bir elin başparmağı midenin üst kısmına ve göğüs kemiğinin hemen altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer elle de yumruk yapılan el kavranır. Kuvvetli bir şekilde arkaya ve yukarı doğru bölgeye bastırılır. Bu hareketin yaklaşık olarak 5 ila 7 kez yabancı cisim çıkana kadar tekrarlanması gerekir. Solunum yolu tıkanmasına maruz kalan birey, eğer yanında hiç kimse yoksa(yalnızsa) sakin olmalı bir sandalyenin arka kısmına(yaslanma yerine) veya koltuğun yaslanma yerine karın boşluğunu koyarak yaklaşık 5 ile 7 kez hızla baskı yaparak nefes borusundaki cisim geri çıkana kadar tekrar etmelidir
Bebeklerde Heimlich Manevrası nasıl yapılır?
Bebeği doğru şekilde kolumuza yatırdıktan sonra sırt kısmında iki omzunun tam ortasına doğru elimizin topuğu ile 5 defa aşağıdan yukarıya doğru vurmalıyız. 5 defa vurduktan sonra soluk borusunu tıkayan cismin çıkıp çıkmadığını kontrol etmeliyiz. Cisim çıktıysa bebek ağlamaya, nefes almaya ve öksürmeye başlayacaktır. Bebeklerin kemik yapısı ve kas sistemleri tam gelişmediği için bedenine zarar vermemek için yapılan fiziksel müdahalede dikkat edilmeli, sert hareketlerden kaçınılmalıdır. Temizlik malzemeleri(sıvı) içmek: Günümüzde özellikle çocukların su ihtiyacı hissettiğinde mutfakta bulunan temizlik maddelerini(çamaşır suyu, cam sil, klorak, porçöz gibi.) su zannederek yanlışlıkla içme vakalarına rastlanmaktadır. Ailelerin yanlış yöntemlere başvurması sonucunda, durum daha da güçleşmekte bazen olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Bilim uzmanlarının görüşlerine göre bu ve buna benzer vakalarla karşılaşıldığında, kimyasalı içen kesinlikle kusturulmamalı çünkü mideden kimyasal sıvı çıkarken tekrar yakma işlemi yapacak sindirim sistemi(yemek borusu, gırtlak, ağız, burun gibi.) ikinci kez yanarak tahrip artacaktır. Su ve süt gibi içecekler verilmesi sakıncalıdır ve ayrıca kusmaya neden olacaktır. İçme miktarına göre biraz daha hafif olan cam sil, çamaşır suyu tedavisi daha kolaydır fakat porçöz, klorak gibi ağır temizleyiciler acil tıbbi tedavi yapılmazsa ölümlerle sonuçlanabilmektedir.
Aileler daha ekonomik düşüncesiyle mahalle aralarında seyyar satıcıdan açık su şişesine koyarak temizlik maddesi alarak mutfakta bulundurmakta aile bireylerinin(çocuklar) su zannederek içmesiyle zehirlenmelere neden olmaktadır. Aileler özellikle anneler, temizlik malzemelerini çocukların ulaşılabileceği yerlerden(Mutfak) uzak tutmalıdır. Temizlik malzemeleri içilmesi sonucunda zehirlenme meydana geldiğinde öncelikle tıbbi yardım alınmalıdır. Güneş Yanıkları: Yaz gelip sıcakların artmasıyla serinlemek için sahillere(denize) gideriz.
Bazen zamanın nasıl geçtiğini anlamayız veya yüz üstü yatıp uyur kalırız akşam üstü özellikle sırtımızda güneş yanığını fark eder acı çekeriz bu gibi durumlarda ilk müdahale önemlidir. Geleneksel olarak yapılan diş macunu, yoğurt, salça gibi malzemeler sürmek doğru değil hatta sakıncalıdır. Bu ve bunun gibi müdahaleler yanığı önce serinletir rahatlatır fakat iyileşmeyi geciktirir. Bir miktar alkol içerisine (yarım çay bardağı)6 veya 7 adet aspirini ezip karıştırarak pamukla yanık yerine yavaş yavaş sürülmelidir. Bu uygulama yangının azalmasını akşam rahat uyumanıza daha sonra su toplanmasına engel olacaktır. Daha sonra sağlık merkezlerine gidilerek tıbbi tedaviye devam edilmelidir. Ateş Yanıkları: Bazen insanlar beklenmedik şekilde ev veya işyerinin yanması nedeniyle yangına maruz kalırlar. Bu durumlarda panik yapar ne yapacağını bilemezler. İlk müdahale özellikle ıslak bir örtü veya battaniye ile mağdur sarılarak hava ile teması kesilip yangının sönmesi sağlanır.
Eğer yalnız ve yardım yapacak biri yoksa, panik yapıp sağa sola koşmamalı, bu durum yangını daha da artırır yere yatarak yerde dönerek yuvarlanmalıdır. Bireyin üzerindeki kıyafetler acil sıyırıp çıkartılmamalıdır bu yöntem yanıkta tahribatı daha arttırır. Kıyafetler makasla kesilerek özenle çıkartılmalıdır. Diş macunu, salça, yoğurt gibi ürünler sürülmemelidir. Acil tıbbi yardım istenmelidir. Sıcak Su Yanıkları: Genellikle iş yerinde veya ev ortamında duş alırken ya da çaydanlığın devrilmesi sonucu aile bireylerinde özelikle çocuklarda sıcak su yanıkları meydana gelmektedir. Sıcak su yanıkları bazen ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
Bu gibi durumlarda ilk müdahale çok önemlidir. Yanık olayıyla karşılaşıldığında kıyafetler özenle gerekirse makasla kesilerek çıkartılmalı aşırı olmamak kaydıyla soğuk suyla en az yirmi dakika serinletilmeli geleneksel olan diş macunu, salça, yoğurt gibi ürünler sürülmemeli buz direkt temas ettirilmelidir. Yanlış müdahaleler iyileşmeyi daha da geciktirir hatta iz kalmasına neden olur. Eğer mevcutsa acıyı hafifletmek için bitkisel olan alternatif tedavi olarak bilinen(sarı kantaron yağı) sürülebilir.
Asıl olan tıbbi tedavi yöntemine devam edilmelidir. NE YAPILMALI ? Yanık olaylarına ev ortamlarında özellikle yeni yürümeyi öğrenen çocuklar daha çok maruz kalmaktadır. Bazen ciddi sonuçlar meydana gelmektedir. Bu nedenle çocuklar mutfak tezgahlarından uzak tutulmalı kontrol ve oyun için üzerine oturtulmamalıdır. Çünkü çocuklar zamanla mutfağı oyun alanı olarak görürler. Ocak üzerindeki tava ve çaydanlık sapları çocukların uzanacağı şekilde dışa dönük olmamalıdır. İnsan hayatı için ilk yardım çok önemlidir.
Ülkemizde toplam 12 yanık merkezi, 18 tane de 390 yatak kapasiteli yanık ünitesi bulunmaktadır. Bu merkezlerin sayılarının daha da artırılması gerekmektedir. İlkyardım gerektiren durumlarla karşılaşıldığında mevcut durumla baş edebilmek için bireylerin İlkyardım eğitimi almış olması insan hayatı için çok önemlidir. Yetişkinlere yaşamın her alanında seminerler verilmeli özellikle yüksek öğrenim döneminde müfredata ders olarak konulmalıdır.