BIR ASRIN ARDINDAN TÜRKIYE KIMYA DERNEĞI

ChemLife Dergisi'nin 2019 Kasım-Aralık ayında yayınlanan 30'uncu sayısında, 2019 yılında kuruluşunun yüzüncü yılını kutlayan Türkiye Kimya Derneği ve faaliyetleri konusunda bilgilerinde sunulduğu, Dernek Başkanı sayın Prof. Dr. Bahattin Yalçın ile yapılan röportaj yer almıştı.

Bu yazımızda, bir ASRIN ardından, geçmişe de göz atarak ve kuruluşundan bugüne bu uzun serüveni okuyucuları da sıkmadan, ülkemizin en eski “Temel Bilim Derneği” olan; Türkiye Kimya Derneği’nin 100 Yıllık bir anlamda “Z” raporunu çıkarmayı amaçladık.

KURULUŞ:

Türkiye Kimya Derneği’nin ilk temelinin atılışı, Cumhuriyetimizin kuruluşu ile ilgili önemli olayların başlangıcının yaşandığı 1919 yılına rastlar. [1] Bu tarihte Darülfününu Osmani denilen ve 1923’te İstanbul Darülfünunu, 1933’te İstanbul Üniversitesi adlarını alan Yüksek Öğretim Müessesesi’nde 1917-1918 ders yılından itibaren sistematik bir şekilde başlayan Kimya Öğretimi, ilk mezunlarını 1919-1920 ders yılı sonunda verdi. Bu devre üç kişi olan meslektaşlarımıza, 19201921 ders yılı sonunda yedi, 19211922’de on üç, 1922-1923’de de on üç meslektaşımız katıldı. İlk devre mezunları, daha evvel Darülfünun’un Tabiiye Şubesinde okumuş olduklarından, ilk ders yılına ikinci sınıftan başlayarak üç senelik Kimyagerlik öğrenimini iki yılda tamamladılar ve müteakip daha sonraki dönemdekiler ise üç yıllık öğrenim süresini doldurarak mezun oldular. Memleketimizde kimyanın meslek olarak öğretilmesine başlanmasının ardından “Kimya” tahsil etmek için kayıt olan ilk öğrenciler tarafından 1919 yılında, aynı zamanda Fen Fakültesi Talebe Cemiyeti de kuruldu. Bu cemiyetin yönetim kurullarında kimya öğrencileri de görev aldılar. Bunların arasında başlıca Kudsi (Abdül Kuddüs), İlhami (Ord. Prof. İlhami Civaoğlu), bilâhare Mehmed Ali (M. Ali Kâğıtçı), Ekrem (Ekrem Necmi İnel), Zihni Beyler zikredilebilir. Fen Fakültesi Talebe Cemiyeti Başkanlığını 1919-1920 yılında İlhami Bey’in, 1920 ilâ 1923 yılları arasında da Ekrem Bey’in yaptığı bilinmektedir. Bu cemiyette görev alan kimya talebeleri başta olmak üzere ayni devre arkadaşlarının düşünce, teşebbüs ve çalışmaları ile, 19191920’ye rastlayan ilk mezuniyet yılında “Türk Kimyagerler Cemiyeti”nin ilk kuruluş çalışmaları yapıldı. Bu arada başlanan resmi formaliteler 3 yıl kadar sürdü. Kimya öğretiminin 1922-1923 ders

yılındaki üçüncü devre mezunları 1924 yılının Nisan ayında cemiyeti resmen açtılar. Bu durumda ilk müteşebbisler Kudsi, İlhami ve Mehmed Ali Beyler, ilk resmi kurucular da Ekrem Necmi ve Zihni Beyler ve ayni devre arkadaşları olarak kabul edilebilir.

GELIŞME:

Bu şekilde, az sayıda üye ile açılışını yapan meslek topluluğumuz, daha sonraki yıllardaki mezunların ve dış memleketlerde kimya öğrenimi görerek anavatana dönen meslektaşlarımızın da katılmaları ile genişlemeye ve kuvvet kazanmaya başladı. İlk birkaç sene, sadece Fen Fakültesi Kimya Enstitüsü’nden mezun diplomalı kimyagerlerin üye olabileceğini şart koşan cemiyet, bir süre sonra, öğrenimlerinde kimyayı yardımcı ders olarak gören ve Kimya Enstitüsü’nün ilk mezunlarından evvel bilfiil kimyagerlik yapmış olarak o zamanın usulüne göre “kimyager” unvanını alan tabip, eczacı v.s. meslek mezunlarını da üyelerinin arasına aldı. Bu durum bilhassa, kimya öğretiminde hocalık yapan müderrislerin (profesörlerin) cemiyete üye ve başkan olabilmelerini sağladı. 1919 yılından 1927 yılına kadar 7 sene süreyle yalnız İstanbul’da çalışmalarına devam eden cemiyet bu tarihte Ankara’da bulunan üyelerden Raşit Bey’in (Raşit Taşdur) teşebbüsü ile orada bir şube açtı. 1931 yılının sonunda, Ankara’daki bir kısım meslektaşlar bazı mülahazalarla, cemiyet şubesinin dışında birleşerek “Türk Kimyagerler Birliği” adı altında yeni bir meslek topluluğu kurdular. Ankara’daki Birlik ve İstanbul’daki Cemiyetin aynı konuda ayrı ayrı çalışmalarının meslek menfaatlerini büyük ölçüde zarara uğratmakta olduğu ve mesleğimizin ilerlemesi için birleşmenin gerekli bulunduğu, bir süre sonra her iki toplulukça da hissedilmeye başlandı. 19391945 yılları arasındaki İkinci Dünya Savaşının memleketimizde gösterdiği etkilerle Birlik ve Cemiyet çalışmalarının hemen hemen durma derecesinde azalmış olması, beraberliği istemeyerek geciktirdi. Savaş yıllarından sonra 1946-1947 faaliyet devresindeki teşebbüsler, iki kuruluşun resmen birleşmesi ve kaynaşması şeklinde neticelendi. Bu durumda Ankara teşkilâtı merkez ve İstanbul teşkilâtı da şube olarak ilân edildi. Bu esnada, evvelki Türk Kimyagerler Cemiyeti’nin devamı olarak 1943 yılında kurulan ve adı 1945 yılında Türk Kimya Derneği şeklinde değiştirilerek merkezi Ankara’ya nakledilen Türk Kimya Cemiyeti’nin nizamnamesi, sadece terimlerindeki değişikliklerle aynen yeni Ana Tüzük kabul edildi ve topluluğa “Türk Kimya Cemiyeti” adı verildi. Bu şekilde Birlik Cemiyete katılmış ve merkez de Ankara’da bırakılmış oldu. 1949 yılında Ankara’da yapılan Genel Kurul toplantısında alınan kararla 1950 yılında dernek merkezi tekrar İstanbul’a nakledildi. Temmuz 1950 tarihinde, bu günkü Ana Tüzüğünün esası olan daha geliştirilmiş bir nizamname hazırlanarak derneğin adı “Türkiye Kimya Cemiyeti” olarak değiştirildi. Nakli müteakip ilk iş olarak, uzun süre yayınlanmayan meslek mecmuamızın devamını çıkarmayı ele alan İstanbul merkezinin, bilâhare yerleşme çabaları içerisinde olduğu ve 1953 yılından itibaren daha kararlı bir çalışma göstermeye başladığı müşahade edilmektedir. Derneğimiz, çalışmalarında sürekli bir kararlılık göstermeye başladığı 1950 yılına kadar geçen sürede iki defa kapanma tehlikesi ile karşılaştı. Bunlardan ilki, 1933 yılında yapılan Üniversite reformunu müteakip vefat eden ve o devrede Türk Kimyagerler Cemiyeti Başkanı olarak bulunan Prof. Dr. Cevat Mazhar Bey’den sonra kanuni sürelerdeki toplantıların yapılamamasından dolayı cemiyetin resmen kapatılmasıdır. Fakat üyeler en kısa zamanda formaliteleri tamamlayarak cemiyet faaliyetinin devamını sağladılar. İkincisinde de, Türk Kimyagerler Cemiyeti’nin İstanbul’daki Merkezini teşkil eden meslektaşlar 1939-1945 yılları arasındaki İkinci Dünya Savaşı’nın son yıllarında günün şartları gereği çeşitli yerlere dağılma zorunluluğunda kaldıkları için, toplantıların belirli kanuni sürelerde yapılamamasından dolayı cemiyet resmen kapandı. Çok kısa bir süre sonra, 1942 yılının sonunda, İstanbul’da sekiz meslektaşımız (Salih Turgay, Mehmed Ali Kâğıtçı, Raşit Taşdur, Asaf Irmak, Tarık Artel, Cemil Dikmen, Jülide Deymer ve İbrahim Hakdiyen) Kurucu Üye olarak bir araya geldiler ve evvelki Ana Tüzüğü yenileyerek formalitelerini tamamlayıp Şubat 1943 tarihinde cemiyeti tekrar resmen açtılar. Bu münasebetle de Türk Kimyagerler Cemiyeti’nin ismi “Türk Kimya Cemiyeti” olarak değiştirilmişti.

DERNEK ÇALIŞMALARI:

Arşivimizdeki belgelerden ve o zamanları yaşamış meslek büyüklerimizden elde edilebilen bilgilere dayanarak yukarıda yaptığımız açıklamalardan anlaşılabileceği gibi derneğimiz, kuruluşunun başlangıcı olan 1919 yılından merkezin tekrar İstanbul’a nakledildiği 1950 yılına kadar geçen 30 yıllık ilk devresinde, kuruluşlar, İkinci Dünya Savaşı’nın getirdiği huzursuzluklar ve büyük sıkıntılar, merkezin İstanbul ve Ankara arasında gidip gelmesi, mesleğimizin toplumumuza gereği gibi tanıtılamaması v.b. gibi bir takım olağanüstü zorluklar ve şartlar içerisinde varlığını koruyabilme ve devam ettirebilme devresini yaşamıştır. 1950 yılından itibaren geçen 36 yıllık ikinci devresinde ise derneğimizin daha olumlu şartların var olduğu bir ortama kavuştuğu ve daha kararlı ve verimli bir çalışma göstermeye başladığı müşahade edilmektedir. Filhakika, derneğimizin bu tarihten sonra belirli binalara yerleşmek, düzenli Genel Kurul ve Yönetim Kurulu toplantıları yapmak, maddi güçlüklerini çözümlemek, mesleğimizle ilgili kanun ve yönetmeliklerin en faydalı bir şekilde çıkmasını sağlamak, meslek mecmuamızı devamlı yayınlamak, çeşitli ve geniş çapta sosyal faaliyetlerde bulunmak, Uluslararası meslek kuruluşlarında memleketimizdeki kimya mesleğini temsil etmek ve bütün bu yollarla üyelerine azami derecede yararlı olmak, v.b. gibi varlığından beklenen görevlerini, mevcut imkân ve şartlar içerisinde en iyi bir şekilde yerine getirmeye çalıştığı takdirle ve şükranla izlenmektedir. 1972 yılında yürürlüğe giren Dernekler Kanunu’nun ilgili maddelerine uyularak adı, “Türk Kimya Cemiyeti” yerine, “Türk Kimya Derneği” şeklinde değiştirilen derneğimiz, 1984’te yani kuruluşunun 65. yılında, şerefli geçmişine daha uygun gelen “Türkiye Kimya Derneği” adının tekrar konulabilmesi için Bakanlar Kuruluna müracaatla bu izni de sağlamıştır. Bu şekilde, merkez teşkilatının İstanbul’a alındığı 1950 yılından 1985 yılına kadar yani 35 senelik bir çalışma neticesinde Dernek, 1919 yılından itibaren evvelce görev alan yönetim kurullarının büyük güçlükler içerisindeki uğraş ve çabaları ile kurarak geliştirdiği temeller üzerinde sağlam ve emin olarak yükseltilmiş ve üyelerine daha fazla lâyık görüleceği yükselişine başlangıç olabilecek bugünkü durumuna getirilmiş bulunmaktadır.

BAŞKANLAR:

Derneğimizin kuruluşundan bugüne kadar sürdürülen çalışmalarını sağlayan ve Genel Kurullarımızca her yıl (son 30 yılda iki yılda bir) seçimlerle yenilenen Yönetim Kurullarını hatırlamak ve bunları temsil eden Başkanlarını burada açıklamak, her şeyden önce bir kadirşinaslık görevi olacaktır. Bu nedenle, Yönetim Kurullarına ve dolayısı ile derneğimize başkanlık yapan meslek büyüklerimizin adlarını ve görev yıllarını, bilgi kaynaklarımızın müsaade ettiği oranda aşağıda belirtmeye çalıştık. 1919 yılında temel hazırlıkları başlayan derneğimizin ilk kuruluş Başkanlığını 1920-1921 çalışma döneminde İlhami Bey’in (Ord. Prof. İlhami Civaoğlu), müteakiben ve derneğin resmen açıldığı 1923 yılında ilk açılış Başkanlığını da Ekrem Necmi Bey’in (Ekrem Necmi İnel) yaptıkları kendi ifadelerinden tesbit edilmiştir. Bu meslektaşlarımız, Başkanlıklarını bıraktıkları yıllarda, ihtisas için bir süre Avrupa ülkelerine gitmiş bulunuyorlardı. İlgili listeden görüleceği gibi, bundan sonra Zihni, Müderris Cevat Mazhar, Hikmet Vefik, Prof. Arndt’ın muavini Fazlı Faik (Yeğül), Müderris Ömer Şevket (Öncel) Beyler gibi Kimya Enstitüsü’nün öğretim kadrosundaki ilk ve değerli hocaların ve SEKA Kağıt Fabrikalarının kurucusu sayın Mehmed Ali Kağıtçı (Kağıtçı soyadı bizzat Atatürk tarafından verilmiştir) gibi ülkemiz sanayisinin önemli isimlerinin Başkanlık yaptığı dönemlere geçilmiştir. Bu sırada Ankara’da kurulan Birlik ve buna paralel olarak İstanbul’da çalışan cemiyetin ve daha sonra her iki kuruluşun birleşmesinden meydana gelen topluluğumuzun Başkanlarını, dönem yıllarına göre ve bu güne kadar sıra ile listeden takip edelim.

Aralarında herhangi bir ayırım yapmayı düşünmememize rağmen, kurucu başkanımız Ord. Prof. Dr. İlhami Civaoğlu’ndan, 1943 yılında teşkilatı tekrar toparlayarak Derneğin yeniden faaliyete geçmesini sağlayan Mehmed Ali Kağıtçı’dan, 1954 yılında, “Kamu Yararına Çalışan Dernek” statüsünü kazandırılmasına ve 1958 yılında Türkiye’nin, Derneğimizin temsilciliğinde, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği’ne (IUPAC) üye olmasını sağlamış, Dr. Ekrem Eraş’dan, halen Dernek Merkezimiz olan İstanbul, Şişli, Harbiye’de bulunan Uzay Apartmanı 8. katının, 1967 yılında Derneğimizin tek mülkü olmasını sağlamış ve 1962 yılında Türkiye Kimya Derneği Yayınlarını başlatarak 1 No.lu yayın olan; “Tıbbi Komprimelerin Fabrikasyonu (Yazarlar: Türkân Yalçındağ & Doç. Dr. Orhan N. Yalçındağ) kitabını bastıran sayın Nedim Deniztekin’den, ve 1970’den 2006 yılına kadar 36 yıl aralıksız Başkanlık yapmış ve büyük hizmetlerde bulunmuş Onursal Başkanımız, çok değerli hocamız Sayın Prof. Dr. A. Rıza Berkem’den özellikle bahsetmek bizim için kaçınılmaz bir görevdir. Ali Rıza Berkem’in başkanlığından sonra derneğin ulusal ve uluslararası çalışmaları ile toplumumuzdaki yeri daha farklı bir anlam ve hız kazanmıştır.

SONUÇ:

Benzer diğer meslek toplulukları gibi Türkiye Kimya Derneği de tekâmül kanununa uyarak kuruluş ve gelişme devirlerini tamamlamış ve varlığından beklenen düzenli ve kararlı faaliyetlerini gösterebileceği bir devreye ulaşmıştır. 2019’da Yüzüncü kuruluş yılını kutlama mutluluğuna eren Dernek, yurtiçinde ve yurtdışında mesleğimizi şerefle temsil eden, bir kazanç amacı gütmeyen, üyeliği tamamiyle kişinin isteğine bağlı olan, “Kamu Yararına Çalışan Dernekler” statüsünde olan (Bakanlar Kurulunun, 15.10.1954 tarih ve 4/3720 sayılı kararı ile) bir bilim ve meslek kuruluşu olarak bugün saygın bir yere sahiptir. Derneğin tek devamlı gelir kaynağı üye aidatlarıdır. Bu kısır maddi şartlar içinde Derneğin bir asır aralıksız, başarıyla faaliyet göstermiş olmasından meslektaşlarımız ne kadar övünse azdır. Bu, her derneğe nasip olmayan mutlu bir başarıdır. Türkiye Kimya Derneği; dünyanın en büyük ve önemli kimya kuruluşu olan Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği’ne (International Union of Pure and Applied Chemistry, IUPAC) 1958 yılından, eski adı Avrupa Kimya Dernekleri Federasyonu (Federation of European Chemical Societies, FECS) olan, şimdiki adı Avrupa Kimya Bilimleri Birliği’ne (European Chemical Sciences – EuCheMS) 1970 yılından ve Asya Kimya Dernekleri Federasyonuna da (FACS) 2013 yılından bu yana üye olarak bu birliklerde TÜRKİYE temsil edilmektedir. Bunlardan başka, Kalkınma İçin Kimya Bilimleri Uluslararası Örgütü (International Organization for Chemical Sciences in Development, IOCD), Dünya Kimya Dernekleri Başkanları Kurulu üyeliği, Balkan Kimya Günleri Uluslararası Komitesi üyeliği (International Organization of Balkan Chemistry Days), UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Genel Kurul Üyeliği ve TÜBİTAK Danışma Kurul Üyelikleri de zaman içinde yapılmıştır. IUPAC, EuChemS ve FACS’e üyelikleri sayesinde, bu birliklerin çalışma guruplarında ülkemiz bilim insanları diğer ülkelerin alanında başarılı ve önemli bilim insanlarıyla çalışma imkanını bulmaktadır. Ayrıca Dernek üyeleri, bu uluslararası birliklerin doğal üyesi olarak sayılmakta, kongrelerine indirimli ve öncelikli katılabilmektedir. Böylece Türkiye Kimya Derneği, Türk Kimyasını gerek yurt içinde gerekse yurt dışında başarıyla temsil etmektedir. Dernek, uzun tarihi boyunca, özellikle son 30 yılında, çok önemli toplantıları organize ederek, ülkemizin kimya bilimi ve sanayisine katkıda bulunmuştur. Bunlardan başlıcaları şunlar sayılabilir:

Eylül 1989’da 38. Uluslararası Sınai Kimya Kongresi, 1971’de Ortak Pazar ve Kimya Sanayiimiz, 1975’te Türkiye’de Sanayiin (Özellikle Kimya Sanayiinin) Yörelere Göre Yerleştirilmesi, 1978’de Türkiye Kimya Sanayiinin Sorunları, 1979’da Türkiye’de Enerji Gereksinmesini Karşılamak İçin Nükleer Enerjiyi Kullanmak Zorunluluğu Var Mıdır?, 1981’de Cumhuriyet Döneminde Türk Kimya Sanayiinin Gelişmesi ve Geleceği, 1982’de Üniversite-Sanayi İşbirliği, 1984’de Kimyada Son Gelişmeler ve Üniversitelerimizde Kimya Öğretiminin Son Durumu, 2-3 Mayıs 1985’de I. Ulusal Kimya Sanayi Kongresi’ni düzenlemiştir.

Ayrıca, 1985 yılından beri her yıl (1995, 2013 ve 2014 yılları hariç) düzenlenen ve 2020 yılında 32’incisi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ile ortaklaşa düzenlenecek Ulusal Kimya Kongrelerinin ve 2007 yılından bu yana da iki yılda bir düzenlenen, 2019 yılında 6’ıncsi Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte düzenlenen, Ulusal Kimya Eğitimi Kongrelerinin ortak organizatörlüğünü yapmaktadır.

1995 ve 2013 yıllarında IUPAC Dünya Kimya Kongreleri, 2004 yılında IUPAC Dünya Kimya Eğitimi Kongresi (ICCE), 2008 yılında, Avrupa Kimya Eğitimi Kongresi (ECRICE), 2012 yılında, Avrupa Kültürel Varlıkların Korunmasında Kimya Kongresi (CHEMCH), 2014 yılında 5. EuChemS Avrupa Kimya Kongresi ve 2016 yılında (MACRO 2016 (Dünya Polimer Kongresi, 2017 yılından bu yana her sene Uluslararası EastWest Chemistry Conference, 2019 yılında 20. EuroAnalysis (Avrupa Analitik Kimya Kongresi) gibi uluslararası önemli kongreleri düzenlenmiştir.

Bunların dışında Derneğimiz her yıl lise, üniversite öğrencilerine ve meslektaşlarımıza yönelik onlarca konferans, panel ve eğitimler düzenlemektedir. 1962 ile 2008 yılları arasında yani 46 yıllık süreçte “18” olan yayınlanmış kitap sayımız, 2019’un sonunda ise “42”ye ulaşmıştır. İlk 13 sayısı «Kimyager” adı altında çıkan (1932-1937), aynı cilt ve sayı numaraları takip edilen, ancak içerik ve yönetimsel olarak farklılar olan, “Kimya Annali” adıyla (19371939) devam eden ve bu isimle de 6 sayı yayınlanmış ve nihayet bu derginin son sayısından 11 sene sonra yani 1950 yılında 21. sayısından başlanarak yayın hayatına devam eden “Kimya ve Sanayi” Dergisi basılı halde en son; Nisan 2010’da 231. sayısı ile yayınlanmış, 2014 Ekim ayı ile 2016 Ekim ayına kadar ise 8 sayı, e-Dergi olarak yayınlanmış fakat çeşitli sorunlar nedeniyle bu tarihten sonra yayınlanamamıştır. [2] Derneğin halen yayında olan üç hakemli, bilimsel, açık erişim dergisi bulunmaktadır. Bunlar: Journal of the Turkish Chemical Society, Section A: Chemistry, Journal of the Turkish Chemical Society, Section B: Chemical Engineering, Journal of the Turkish Chemical Society, Section C: Chemical Education e-dergileridir. Dergilere kendi web sitelerinden ve Derneğin www. turchemsoc.org adresli resmi web sitesinin ana sayfasında mevcut “Dergiler” kısmından ulaşılabilmektedir. 2007 yılında kurulan, TKD Genç Kimyacılar Platformu; öğrenci üye topluluğu ile yaklaşık 8.000 kayıtlı üyeye sahip bir meslek topluluğu olarak, kendini var eden, üyelerinden göreceği ilgi oranında onlara ve mesleğimize yararlı olmaya çalışacağına ve aynı zamanda yararlı olduğu oranda da üyelerinden maddi ve manevi destek göreceğine şüphe yoktur. Sayın meslektaşlarımıza, üyelerimize ve Derneğimize ilgi duyanlara, özet de olsa derneğimizin merak edilebilecek kısa tarihçesi hakkında ve yüz yıllık geçmişinden bilgiler sunmaya çalıştığımız yazımızı tamamlarken, derneğimizi kuran, onu yüz yıldan fazla yaşatan ve bu ilim ve meslek meş’alesinin devamı için her türlü zorluklara büyük fedakârlıklarla göğüs geren Başkanlarımızı, Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu, Haysiyet Kurulu, Yazı İşleri Komitesi, Sosyal Komite, TKD Genç Kimyacılar Platformu yöneticileri ve diğer dernek organlarında görev alan bütün meslektaşlarımızı ve onları değerli ilgileri ile destekleyen tüm üyelerimizi, meslektaşlarımızı, ilgilerini ve katkılarını esirgemeyen öğrencilerimizi ve uzun yıllar özveri ile emek veren çalışanlarımızı burada tekrar teşekkürlerimizle ve saygıyla anmayı şerefli bir görev kabul ediyoruz. Bunlardan ebediyete intikal etmiş olanları da rahmet ve minnetle anıyoruz.

Kaynaklar:

[1] Kimyacılarımız (1921-1954), Türkiye Kimya Derneği Yayınları No:8 , M. Celâleddin Erdi’nin Türkiye Kimya Derneği Tarihçesi başlıklı makalesi,

[2] Kimya ve Sanayi e-Dergisi, Ekim 2014, Cilt:1, Sayı:1, Sayfa: 1-10, Prof. Dr. Emre Dölen’in “Geçmişten Günümüze Kimya ve Sanayi Dergisinin Öyküsü” başlıklı makalesi