ETANOL DENATURASYONU IÇIN ALTERNATIF METODLARIN ARAŞTIRILMASI KIMYA SEKTÖRÜNDE DENATURANLARDAN KAYNAKLI SORUNLARIN ÖNÜNE GEÇEBILIR
Pek çok ülkede etanolün, alkollü içecek sektöründe kullanımı ile endüstriyel olarak kullanımı farklı vergilendirilmektedir. Bu sebeple kullanılan alkolde de aynı farkın korunabilmesi için endüstriyel alkol denatüre edilmektedir.
Ege üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sevim YOLCULAR KARAOĞLU ve Emrah KOÇOĞLU’nun üzerinde çalıştığı bu araştırmada, Türkiye’deki ve diğer ülkelerdeki denatürasyon yöntemleri incelenmekte ve Türk endüstrisinde alternatif olarak kullanılabilecek metodlar ve nedenleri araştırılmaktadır.
Bu incelemelerde, denatürasyon işleminin, etanolün kullanım alanlarına ve kullanım amacına göre farklı formüller ile yapılabildiği görülmüştür. Etanolün tüm üretim prosesleri için aynı denatürasyona tabi tutulması ile, her proses için farklı sonuçlar gözlemlenebileceği gibi bu sonuçların, üretim kaybı, ekipman hasarı, enerji tüketiminde artış ve ürünlerin saflıklarında değişiklikler olarak ortaya çıkarabileceği üzerinde durulmaktadır. Bu durum, denatüranların birer safsızlık olmasından kaynaklanmaktadır. Bu sebeple de diğer ülkelerin yönetmeliklerinde denatüran çeşidi ve formüller geniş tutulmuş, her amaca göre farklı reçeteler yazılmıştır.
Farklı ülkelerdeki uygulamalarda olduğu gibi, denatürasyonun reaksiyon içeren proseslerde hammadde ürün veya katalist olarak kullanılan kimyasallar ile yapılması herhangi bir safsızlık oluşturmayacağı gibi, karşılaşılan zorlukları ortadan kaldırmaktadır. Kısmi denatürasyon olarak adlandırılabilecek bu yöntem ile gerekli denetlemeler sağlanarak, mevcut yöntemler geliştirilebilir.
Bu bilgiler ışığında etil asetat örneğini ele alınacak olursa, Türkiye’de yerli ve milli imkanlarla üretimi yapılan bu kimyasal, hem etil asetat üretiminde etanolün denatürasyonunda hem de sirke üretimi, asetik asit, etil asetat, diğer etil esterler, sentetik reçineler ve hayvan yemi takviyelerinde alkol içerisinde denatüran olarak kullanılabileceği Amerika Birleşik devletleri ve İngiltere gibi ülkelerin denaturasyon yönetmeliklerinde görülmektedir.
Etil asetatın alternatif bir denatüran olarak kullanılmasını sağlayabilecek diğer bir özelliği ise alkol ile azeotrop yapmasıdır. Azeotropi, bazı kimyasalların bir araya geldiklerinde kendilerine özgü fiziksel özellikleri dışında aynı özellikleri gösterme eğilimleridir. Etil asetat ve etanol karıştırıldıklarında azetrop yaparlar ve kaynama noktaları değişir. Bu şekilde normal distilasyon metodları ile ayrılması zor hale gelir. Bu da bir denatüran olarak kullanılabileceğini göstermektedir.
Bunun yanında etil asetatın sentetik alkol proseslerinde denatüran olarak kullanılması konusunda mürekkep üretim prosesi ele alınacak olursa, bu üretimde hammadde olarak denatüre alkol kullanılmaktadır. Kullanılan denatüranların yurt dışından temin edilmesi, kötü kokusu ve toksik olması sebebiyle, etil asetat bu alanda da denatüran olarak kullanılabilir. Ayrıca etil asetatın denatüran olarak kullanılması, mürekkep üretim proesesinde akışkanlığı sağlayıcı bir madde olarak kullanıldığından avantajlıdır. Etil asetatın sentetik alkol kullanılan diğer proseslerde de denatüran olarak kullanımı incelenebilir.
Etil asetatın denatüran olarak hangi oranlarda kullanılabileceğine dair ilgili yönetmelikler incelendiğinde;
•Amerika’da her 100 galon alkole, 4.25 galon etil asetat katılarak,
•Kanada’da hacimce her 100 litre alkolün, 5 litre etil asetat ile karıştırılması ile etil asetat üretiminde kullanılacak alkolde denatürasyon yapılmaktadır.
Alkolün hammadde olarak kullanıldığı prosesler arttıkça etil asetat dışında başka kimyasalların da özel denaturasyon metodları ile kullanımı gündeme gelecektir.