Doğrudan yatırım, yabancıya konut satışıyla sınırlı kaldı

Türkiye’ye doğrudan yabancı sermaye yatırımları (DYY) 2020 yılında durma noktasına geldi. 2006-2007 yıllarında 19-20 milyar dolar bandında gerçekleşen net DYY, küresel krizin etkili olduğu 2009-2010’da 7 milyar dolar seviyesine indikten sonra izleyen yıllarda inişli çıkışlı bir grafik izlemekle birlikte genel olarak düşüş yönlü seyir izledi. 2012 yılında DYY’nin 10 milyar dolar sınırının altına inmesiyle birlikte, Bakanlar Kurulu kararıyla yabancılara gayrimenkul satışında karşılıklılık (mütekabiliyet) ilkesi kaldırıldı ve Türk vatandaşlarına gayrimenkul edinme izni vermese de 183 ülke vatandaşları için Türkiye’de gayrimenkul edinmelerinin yolu açıldı. Bu yolun açılmasından sonra Türkiye’de konut edinen yabancıların profili ile birlikte kent tercihlerinde de önemli değişiklikler gözlendi. Mütekabiliyetin kaldırılması sonrasında, Avrupalı alıcıların yerini Ortadoğu ülkeleri ile Pakistan, Afganistan gibi ülke vatandaşları; ilk sıralardaki Antalya ve Muğla gibi tatil yerlerinin yerini de İstanbul aldı. Türkiye’ye yönelik DYY, yıllarda önemli oranda gerilerken, yıllık 4-6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen yabancıya gayrimenkul satışlarından gelirlerin DYY içindeki payı da hızla artmaya başladı. Diğer ifadeyle, gerçekte üretim ve hizmet sektörüne kalıcı yatırımlar olarak gelmesi arzu edilen doğrudan yabancı yatırımların adı, son yıllarda yabancının Türkiye’deki konut yatırımları oldu. Ödemeler Dengesi tablosundaki verilere 2020 yılında Türkiye’ye gelen net DYY’nin toplamı 4 milyar 631 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu rakamın 4 milyar 403 milyon dolarlık bölümünü yabancıya gayrimenkul satışları oluşturdu. Bir başka ifadeyle, geçen yıl konut-gayrimenkul alımları hariç Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı yatırımların büyüklüğü 228 milyon dolarda kaldı. Bu arada, Türkiye’de gayrimenkul edinmelerine izin verilmeyen Suriye vatandaşları ile bozulan siyasi ilişkilerden dolayı Suudi Arabistan’dan gelen talebin kesilmesi, yabancıya konut satışıyla elde edilen geliri sınırladığını da not etmekte yarar var.