Kültür mahallesi
Şehirlerde kültürel bölgeler oluşturarak şehirlerin cazibesini arttırmak mümkündür. Sahne sanatlarının, galerilerin, kitapçıların, müzelerin, el sanatlarının, özgün mutfakların buluştuğu, bir araya geldiği böyle bölgeler kimi zaman kendi kendine, kimi zaman da yerel yönetimlerin planlaması ve desteği ile oluşmaktadır. Kültürel etkinliklerin sergilendiği bölgeler ziyaret nedeni oluştururken şehir ekonomisine de katkı sağlamaktadır.
Sıradanlığın sık rastlandığı destinasyon dünyasında kültür önemli bir ayırt edici nitelik olarak kabul edilmektedir. Kültür, turizm pazarının en hızlı gelişen dilimi olup kültür ve yaratıcı endüstriler destinasyonların çekiciliğini ve rekabet gücünü arttırmaktadır. Şehirler bu gelişmeleri dikkate alıp kültür mahallelerinin kurulup gelişmesine önderlik etmektedir. Bir kültür mahallesinin sağlayacağı yararlar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
Sanatçıları ve kültürel girişimleri cesaretlendirmek,
Bölgeyi bir turistik cazibe noktasına dönüştürmek,
Eski ve kullanılmayan yapıları korumak, değerlendirmek,
Yerel kültürü beslemek, büyütmek.
Şehirle ilgili bağları pekiştiren, yerel kültür kabiliyetine zenginlik kazandıran “Kültür Mahallesi” yerel yönetimlerin teknik desteği, bazı giderlerden (elektrik, su, internet gibi) muaf tutulması, varlıklı şehirlilerin sponsorluğu ile hayata geçebilmektedir. Böyle bir imkânın yaratılması ile birlikte saklı kalmış nice kabiliyet ürünlerini sergileme fırsatı bulmakta, diğerlerini cesaretlendirmekte, işe yaramaz sanılan onca yapı şehir ekonomisine kazandırılmaktadır. Peki, bizde durum nedir?
İstanbul’un Beyoğlu İlçesi, kültür mahallesi adayı birçok alanı barındırırken yazarların, çizerlerin, senaristlerin, bestecilerin, şairlerin anılarıyla dolu onca aday kültür mahallesi inşaat açgözlülüğüne kurban edilmiştir, edilmektedir. Ünlü bir şairin, yazarın bir zamanlar çokca zamanını geçirdiği ve anıların yaşatılabileceği bir yer bugün kişiliksiz bir dükkâna dönüşmekte ve taraflar ise günü kurtaran, geleceği ziyan eden bu gelişmeye seyirci kalmaktadır. Heyhat!
“Antalya Kaleiçi” zamanında restorasyon, yeniden kullanım ve bölgesel koruma projeleri ile hayat bulmuş nadide bir mahalle iken zaman içerisinde yat limanına yanaşan zarif, sessiz yelkenlilerin yerini kaba-saba, korsan süslemeli (?), gürültücü gezi tekneleri almış; dükkanlarda elişi özgün ürünler satılırken taklit, ucuz giyecekler, şehirler ilgisi olmayan fes, dansöz kıyafeti gibi kişiliksiz ürünler satılmaya başlamıştır. Böyle eşsiz – rakipsiz bir mahalleyi kısa dönem çıkarı için hoyratça kullanan şehir, civardaki tesislerde konaklayan on milyonlarca turistin şehri ziyaret etmediğinden yakınmaktadır. Heyhat!
Benzer şekilde, İzmir’de limana yakın ve şehrin eski ihracatçı kimliğini yansıtan tütün depolarını kültür mahallesine dönüştürmek varken onların yerine nasıl daha çok sayıda, çok katlı bina yapılabilir kavgası yaşanmakta, şehir özgün geçmişini yansıtacak, yaşatacak yerleri bir – bir yitirirken ziyaretçi için de çekiciliğini her geçen gün biraz daha kaybetmektedir. Heyhat!
Kimi suçlamalı ki? Ufku olmayan yerel yöneticileri mi, yoksa kazanç hırsı gözlerini bürümüş mal sahiplerini mi? Şehirde dönüşümü eski binaları yıkıp yerine çok katlı, kişiliksiz binalar ile doldurulmuş mahallelerden ibaret sanan şehir plancılarını mı? Hiç değilse kalan bir tutam eski mahalleyi akılcı bir şekilde dönüştürelim; rengarenk, cıvıl-cıvıl kültür mahalleleri kuralım, şehirlerimiz için ziyaret nedeni geliştirelim.