Tkı’nin kozmetik ürünleri elinde kaldı

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (Tkı)’nin geçtiğimiz yıllarda girdiği kozmetik piyasasında; kömürden şampuan, sabun, cilt kremi gibi ürünler elinde kaldı. Üretiminden reklamına kadar milyonlarca lira harcanan kozmetik ürünler depolarda çürürken, Sayıştay bu işin bırakılmasını önerdi.

Sayıştay’ın Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 2017 Denetim Raporu, Tkı’nin kozmetik macerasının tutmadığını ortaya çıkardı. 2016 yılından beri kömürün yan ürünü olan hümik asitten şampuan, yüz kremi, sabun, tüy dökücü, cilt bakım kremi gibi kozmetik üretimi yapan Tkı’nin, kendi bünyesinden yaptıkları hariç 2016 yılından beri tasarım, danışmanlık, üretim gibi pek çok kalemde toplam 2,2 milyon lira harcama yaptığı kaydedildi. Ayrıca TKİ Elegance markalı kozmetik ürünlerin üretilmesi amacıyla İstanbul’da yerleşik Genıus Tasarım Reklamcılık Pazarlama Danışmanlık Proje Org.tic.ltd. Şirketi ile yıllık tutarı 4,7 milyon TL olan başka bir sözleşme imzalandı.

50 BİNE YAKIN ÜRÜN DEPOLARDA

Ancak 18 Haziran 2018 tarihi itibariyle kurum depolarında satış ve tanıtım amaçlı olarak üretilen 48 bin 500 adet çeşitli kozmetik ürün buluntuğu tespit edilen Sayıştay Raporu’nda, “Bu ürünlerin yüzde 40’ının kullanım süresinin 2018 yılı Eylül ayında, geri kalanın da yüzde 60’lık kısmının kullanım süresinin 2019 yılının Nisan ayında dolacağı ve ayrıca Kocaeli/kandıra’daki üretim tesisinin stoklarında bulunan ve kozmetik üretimi için bekletilen hammaddelerin (gliserin, atilalkol, parafin...) raf ömürlerinin de bitmek üzere olduğu tespit edilmiştir” denildi.

Sayıştay hazırladığı raporda kozmetik sektöründeki firmalarla Tkı’nin rekabet edemeyeceğini belirterek, kömürün yan ürünü olan humik asidin kozmetik ve tarım sektöründeki firmalara hammadde olarak satılmasının “daha doğru bir strateji olacağı” önerisinde bulundu.

Sayıştay Tkı’nin rödövans sözleşmelerinde de çeşitli bulgular tespit etti. Termik santral kurma şartlı rödövans sözleşmelerinde, rödövans birim fiyatının yıllar itibariyle güncellenmesinde üretici fiyat endeksi (Üfe)’nin kullanılması gerekirken, piyasa takas fiyatı (PTF)’NA geçilmesi sonucunda kurum gelirlerinin azaldığı tespit edilen raporda, bununla birlikte henüz faaliyete geçmeyen diğer termik santrallerin de devreye girmesiyle 30 yıllık projeksiyonda kurumun çok daha önemli miktarlarda gelir kaybına uğrayabileceğine dikkat çekildi. Raporda, Bolu – Göynük Termik Santrali’nden sözleşmelerde belirtilen Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) yerine “Piyasa Takas Fiyatı” uygulanarak 2016’dan bu yana toplam 47

milyon 832 bin 322 lira eksik tahakkuk yapıldığı belirlendi. Sayıştay bu nedenle 2016 yılı başından 2018 yılı Şubat ayına kadar uğranılan 47 milyon lira üzerindeki zararın yanı sıra bu zamana kadarki ilave gelir kaybının da ilgili firmadan talep edilmesini istedi. Ayrıca sözkonusu sözleşmelerde ÜFE’YE göre fiyat güncellemelerine tekrar dönülmesi önerildi.

MADEN ŞİRKETLERİ NEREDEYSE ÇALIŞMIYOR

Ayrıca termik santral kurma amaçlı olarak ihale edilen kömür sahalarında herhangi bir faaliyetin olmadığını tespit eden Sayıştay, denetim raporunda enerji santrali kurma amaçlı olarak üçüncü şahıslara kiralanan sahaların büyük bir kısmında cılız girişimlerin dışında neredeyse hiçbir faaliyet görülmediğini belirtti. Yüklenicilerin önünde yatırım dönemi ve sözleşme bitim tarihine santral kurmak için az zamanları kaldığı kaydedilen raporda, “Bu firmaların yapmakta oldukları çalışmalar incelendiğinde sadece Somadeniş bölgesindeki 152 milyon ton rezervi rodövans yöntemiyle Tkı’den kiralayan firmanın 450 MW gücündeki enerji santralini 2018 yılının ikinci yarısında faaliyete geçireceği, diğer firmaların ise taahhütlerini zamanında yerine getiremeyecekleri anlaşılmaktadır” denildi.

Sayıştay bu nedenle TKİ tarafından Enerji Santrali Kurulum amaçlı olarak 4 ayrı firmaya verilmiş olan yaklaşık 800 milyon ton rezervli kömür sahalarında herhangi bir faaliyet olmadığı için ülkenin enerji arz güvenliği konusunda sıkıntı yaşamaması gibi nedenlerle üretim sözleşmelerinde yer alan “Yüklenicinin yükümlendiği işi zamanında yapamayacağının anlaşılması” maddesine dayanılarak sözleşmelerin fesih işleminin ivedilikle uygulanmasını önerdi.