LİBYA’DA EKONOMİK SAVAŞ BAŞLADI
SAVAŞAN iki tarafın da Trablus’un kontrolü için savaşırken rakiplerine karşı kullanabilecekleri ekonomik silahları var. Rakip Libyalı güçler başkentin kontrolü için mücadele ederken, petrol zengini ülke için ciddi ve kalıcı sonuçlar doğurabilecek ekonomik bir savaşa da oynuyorlar.
General Halifa Haftar’ın 4 Nisan’da kenti almak için başlattığı Trablus savaşından bu yana, yüzlerce insan öldürüldü ve binlerce kişi yaralandı. BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (GNA) sadık savaşçılar, Haftar’ın savaşçılarını Trablus varoşlarında tutuyor. İki tarafın da rakiplerine karşı kullanabilecekleri ekonomik silahları var.
Haftar, Libya Ulusal Ordusunun kalesi olan doğuda, paralel bir yönetim tarafından desteklenirken güçleri de ülkenin en önemli petrol alanlarını kontrol ediyor. Ancak, bu tür servetten yararlanma kabiliyeti, üretimin Trablus merkezli National Oil Corporation (NOC) tarafından yönetilmesiyle sınırlı kalıyor. Gelirler başkentteki merkez bankası aracılığıyla yönlendiriliyor.
Adının açıklanmaması koşulu ile Avrupalı bir diplomat şunları söyledi; “Doğu, tarihsel olarak batı tarafından terk edilmiş olarak kabul edildiğinden, (Haftar), tüm petrol paralarının çoğunlukla batıya gittiğini belirtti. Libya’daki siyasi bölünmeleri arttıran da buydu.”
2017 ve 2018 yılları arasında doğudaki paralel yöneticiler, Trablus’tan geçmeden petrol satmaya çalıştılar ancak uluslararası toplum ve özellikle de Washington bu çabaları engelledi.
Birleşmiş Milletler Libya Elçisi Ghassan Salame, salı günü yaptığı açıklamada Noc’nin doğu şubesinin “yine yaptırım rejimine aykırı olarak petrol ihracatı yapmaya çalıştığı” yönünde belirtilerin bulunduğunu söyledi. Salame, “Bu yasadışı girişim, ülkenin başlıca gelir kaynağı olan Ulusal Petrol Şirketi ile ulusal sosyal güvenlik ağını bölme riski taşıyor” dedi.
Lahey’deki Clingendael Enstitüsü’nde araştırmacı olan Celal Harşavi, “Haftar yanlısı gurubun muhtemelen uluslararası pazara doğrudan petrol satma girişiminde bulunmayı” sürdüreceğini belirtti.
ABD ÖRTÜLÜ OLARAK TOLERE EDEBİLİR
ABD Başkanı Donald Trump nisan ortalarında Haftar ile bir telefon görüşmesi yaptı, görüşme Washington resmi bir duruş sergilememesine rağmen komutana verdiği desteği belirtmek için yapıldığı algısına yol açtı.
Venezuela ve İran’dan yapılan ihracattaki düşüşün ardından Abd’nin küresel petrol üretimini sürdürmeye devam etmesi nedeniyle Haftar’ın ihracatı durdurması pek mümkün değil.
FELAKET SENARYOSU
Fayez Sarrac liderliğindeki Ulusal Mutabakat Hükümeti, zaten Haftar’ın güçlerini zayıflatmak için merkez bankası üzerindeki kendi kontrolünü kullanıyor.
Trablus, tüm ülke için memur maaşlarını denetliyor. Haftar şehre saldırılarını başlattıktan sonra Sarrac, Ulusal Libya Ordusuna (LNA) katılanlara ödemeleri kısma sözü verdi.
Uluslararası Kriz Grubu, Trablus’un merkez bankası aleyhindeki tedbirleri sıkılaştırması halinde, ülkenin doğusundaki idarenin, çalışanlarına ve Haftar güçlerine ödeme yapmakta zorlanabileceğini söyledi.
Raporda, “tüm ülke için ciddi sosyal, ekonomik ve politik tepkiler” ile bir “felaket senaryosu”nun ortaya çıkabileceği belirtildi.