KKM’DE ödenek üstü harcamaya izin verilmemeli
Km’ler için Hazine’den yapılan ödemeler temmuzda 23.4 milyar Tl’ye fırladı. Bütçeden martta 11.7 milyar TL, nisanda 4.6 milyar TL, mayısta 4.8 milyar TL, haziranda da 16.1 milyar TL çıkmıştı. Böylece dört aylık dönemde Kkm’lerin bütçeye toplam faturası 37.2 milyara ulaştı. Ek bütçe 7 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe girdiği için bu harcamalar ödenek olmaksızın yapılmıştı. Dolayısıyla yasa dışı bir ödemeydi. Çıktığım televizyon programlarında ve yazılı basında bu duruma dikkat çekmiş ve siyasileri göreve çağırmıştım. Ama ne yazık ki çağrımızı duyan olmadı. Bu tür yeni bir bütçe tertibi açılmasının ancak ek bütçeyle mümkün olabileceğini söylememize rağmen ek bütçe olmaksızın ödemeler başlatılmıştır.
Ek bütçe hazırlanırken ödeneksiz yapılan harcamalar yasalmış gibi değerlendirilerek bu yeni bütçe tertibi için 40 milyarlık bir ödenek ayrılmıştır. Tüm eleştirilerimize rağmen bu tutarda bir değişiklik yapılmamıştır. Hazine’den yapılan ödemeler temmuzdaki 23.4 milyarlık tutarla beş aylık dönemde 60.6 milyar Tl’ye ulaştı. Bu durumda ödeneksiz ödemeler dahil edildiğinde şimdiden ortaya 20.6 milyarlık bir ödenek üstü harcama çıkmaktadır. Ödeneksiz harcamalar hariç tutulduğunda ise geriye yıl sonuna kadar 16.6 milyarlık bir ödenek kalmaktadır. Ancak ileriki aylarda bu ödenek yetmeyecek ve ödenek üstü harcama söz konusu olacaktır. Her iki hesaplama yönteminde de yıl sonunda ödenek üstü harcama kaçınılmaz olacaktır.
Her iki yöntemle hesaplanan bu tutarların yıl sonunda daha da
Kyüksek boyutlara ulaşmaması için vadesi sona eren hesaplar için bu uygulama sona erdirilmelidir. Bunun için bir iktidar değişikliğini beklememek gerekir. Hatırlanacaktır; Kılıçdaroğlu bu uygulamayı sona erdireceğini söylemişti. O günü beklememek gerekir. Şimdiden karar verilse bile yıl sonunda yine hatırı sayılabilir düzeyde ödenek üstü harcama kaçınılmaz bir şekilde gerçekleştirilecektir.
Bugüne kadarki uygulamalarda ödenek üstü harcamanın olduğu yılın bütçesinin kesin hesabı tamamlayıcı ödenek verilerek yasalaşıyordu. Böylece ödenek üstü harcama Meclis eliyle meşrulaştırılıyor ve bu harcamayı yapanlar hesap vermekten kurtarılıyordu. Sayıştay da bu durumu ne yazı ki sorgulamıyordu. Bu kez buna izin verilmemelidir. 2024 yılı bütçe teklifi görüşülürken 2022 yılı bütçe kesin hesabı da gündeme gelecek. O zamanki iktidar kesin hesap tasarısından tamamlayıcı ödenek maddesini çıkarmalı ya da Meclis o ödemeyi vermemelidir. O zaman ödenek üstü harcama yapanların hesap vermesi mümkün olabilecektir.
Ayrıca ödenek üstü harcamanın hesaplanmasında ek bütçe çıkmadan önce yapılmış dört aylık 37.2 milyarlık ödeneksiz harcama tutarı dikkate alınmamalı ve bu harcamayı yapan sorumlular için şimdiden suç duyurusunda bulunarak hesap vermeleri sağlanmalıdır.
Bunların dışında Meclis KKM ilgili iki konuda bilgilendirilmelidir. Bunlardan ilki, döviz mevduatı üzerinden KKM sisteme geçen fonlar için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca (TCMB) ödenen kur farkı tutarı. İkincisi KKM uygulaması sonucu sıfırlan stopaj nedeniyle vazgeçilen gelir vergisi ve tanınan muafiyet nedeniyle kurumlar vergisi tutarı.