Iş dünyasının yarar döngüsü

Burada yer alan 52 şirket toplumun yerine getirilmemiş gereksinimlerini karşılamak için yaratıcı yöntem ve araçlardan yararlanıyor.

MODERN ŞIRKETLERIN 21. yüzyılın acil bir sorununu 1950’lere dönüp bakarak çözmeye çalışmasını bekleyemezsiniz. Ancak bir grup şirket Loop adlı yeni bir hizmetle tam da bunu yapmaya çalışıyor; Loop’un destekçileri bu yaklaşımı “sütçü modeli” olarak adlandırıyorlar.

Bu eski zamanları çağrıştıran sıfatın

(Loop=lup; tek gözlü büyüteç) işaret ettiği gibi, Loop diş macunu, deterjan, mayonez ve dondurma gibi süper market ve güzellik/bakım mağazaları ürünlerini dayanıklı ve yeniden kullanılabilir kaplar içinde tüketicilerin evlerine teslim ediyor. Bu “sıfır atık” girişimi gezegenin plastik kirliliği krizini hafifletmeyi amaçlıyor. Loop’un ortakları arasında Unilever ve Nestlé (markalarını Loop’un şişeleri ve tüpleriyle ambalajlıyorlar) ve de Kroger ve Walgreens gibi pek çok perakendeci yer alıyor. Ancak Loop fikrini ortaya koyan, bu kapları dağıtacak, temizleyecek ve yeniden dolduracak olan 302 çalışanlı küçük bir şirket: TerraCycle. New Jersey, Trenton’da bulunan TerraCycle startup’ının CEO’su Tom Szaky şirketi 18 yıl önce Princeton’daki yatakhanesinde kurdu.

TerraCycle Fortune’un beşinci yıllık Dünyayı Değiştirenler listesinde 10’uncu sırada yer alıyor. Liste kamu sağlığıyla ilgili, çevresel, ekonomik ve sosyal sorunları belli, başlı tehditler olarak gören ancak aynı zamanda yararlı girişimler başlatmak için fırsat olarak da değerlendiren şirketleri ödüllendiriyor. Bu şirketler topluma ve gezegene yararlı işler yaptıklarında bunların kendilerine daha fazla gelir sağlayabileceği ve bu gelirin de yine daha yararlı girişimlere yönlendirilerek bir döngü yaratılacağının bilincindeler.

TerraCycle projesi bir başka yönüyle de bir yarar döngüsü yaratıyor. Çevre kirliliğinin neden olduğu tehditler gittikçe daha acil çözümlenmesi gereken sorunlara yol açarken, daha fazla sayıda şirket ürünlerinin daha kalıcı ve hemen hemen yüzde

100 geri dönüştürülebilir olduğu “döngüsel ekonomi” fikrini benimsiyor. Nitekim bu fikir Apple’ın iPhone’una yeni bir amaç sunan robot Daisy’yi (No.16); Fransız devi Schneider Electric’in (No.9) ürettiği yeniden kullanılabilir “akıllı şebeke” devresini ve bu sayfalarda anlatılan daha pek çok başka inovasyonu gündeme getirdi. Kendi çalışanlarınız için fırsatları yaygınlaştırmak da bir başka pozitif lup oluşturabilir. Nitekim böyle bir ideali benimseyen 514 milyar dolarlık perakendeci Walmart (No.5) binlerce çalışanının yüksek öğretim masraflarını karşılarken, 398 milyon dolarlık restoran zinciri MOD Pizza (No.28) iş gücünü cezaevinden çıkmış ya da çeşitli nedenlerle başka yerlerde iş bulmakta zorlanan insanlardan oluşturdu.

2019 yılı listesini Shared Value Initiative’deki uzmanlarla işbirliği yaparak oluşturduk; söz konusu girişim şirketlerin iş becerilerini sosyal sorunlara uyarlamalarına yardımcı olan bir danışmanlık şirketi. Listenin ortaya koyduğu gibi, küçük şirketler bu sıralamayı doldurmada çok uluslu şirketler kadar başarılılar. Bu yılki daha küçük çaplı adaylar özellikle daha verimliydi. Sıralamamızda yer alan 52 şirket arasında yıllık geliri 1 milyar doların altında olan en az dokuz şirket var.

Ancak “küçük” olmak “zarar etmek” anlamına gelmiyor. Buradaki şirketler iyilik yapma fikirlerini gerçek iş modellerine dönüştürdüler ve aynı zamanda ya bunların yardımıyla kâr elde ediyorlar ya da buna yönelik inandırıcı planları var. “Dünyayı Değiştiren Şirketler” listesi şirketlere hayır işlerindeki cömertliğine göre puan vermiyor ya da iyi kötü ölçeğine göre derecelendirmiyor. Sadece cesur fikirlerin dünyayı daha iyi bir yere dönüştürme arzusuyla bir araya gelmesini kutluyor.

Mayıs ayında lanse edilmesinden bu yana ABD ve Avrupa’da 80 bin müşteriyi bünyesine katan Loop tam da bu nazik noktayı dolduruyor. Bu girişim belki Büyük Pasifik Çöp Girdabı’nı ortadan kaldırmayacak. Ama sabırlı olun: Dünyayı değiştiren fikirler küçük adımlarla başlar.