Metaverse : İnternetin Bir Sonraki Hali

İNSANLAR TÜM FİZİKİ ÖZELLİKLERİNİ temsil eden avatarları ile Metaverse’de benzer alış verişlerde bulunacak. Alışa geldiğimiz Zoom toplantıları farklı bir boyutta yapılacak. İnternet bazlı iş modellerinde olduğu gibi Metaverse aleminde de mantar gibi türeyen iş modelleri ve ardından iflaslar göreceğiz. Ancak birkaç doğru model hayatımızda kalıcı yer alacak.

Son dönemin popüler kelimesi Metaverse şayet Facebook’un (artık Meta) kurucularından Zuckerberg konuya yönelik bir açıklama ile şirketin dümenini kırmamış olsa belki de hala sınırlı bir kesim tarafından tartışılıyor olacaktı. Ancak piyasa değeri 1 trilyon dolar civarında olan bir şirketin yöneticisinin çok ciddi bir yatırım planı ile ortaya çıkması kelimenin popülaritesini de bir anda yükseltti. Böylece tıpkı “sürdürülebilirlik” kelimesi gibi “Metaverse” kelimesini de cümle içinde kullanmayan artık kendisini çok güncel ve bilgili hissedemez hale geldi. Metaverse’ün ne olduğuna dair bugüne kadar pek çok temel açıklama okuduğunuzu düşündüğümden o konuya girmeyeceğim. 5G, mRNA vb teknolojilerle beraber “büyük oyunu” deşifre eden uzmanların Metaverse’ü de deşifre etmesi elbette çok vakit almadı. Ancak bu konuya da girme niyetim yok. Gerçekçi bir yaklaşımla bakarsak temelde iki koldan ilerleyen Metaverse projeleri görüyoruz: Merkezi ve merkeziyetsiz. Bu iki kol elbette size kripto piyasalarını çağrıştırıyor. Zaten Metaverse’ün pratikte yaşama geçmesinde kripto piyasaları ve arkasındaki uygulamaların gelişmesi büyük rol oynuyor. Merkezi Metaverse dünyası Meta gibi şirketlerin girişimleri ile oluşacak ve kuralları da doğal olarak bu şirketler koyacak. İnternetin doğduğu yıllarda John

Perry Barlow tarafından organize edilen Siberuzayın Bağımsızlığı Deklarasyonu (1996) veya daha yakın bir tarihte, 2012 yılında yayınlanan İnternetin Bağımsızlığı Deklarasyonu örneklerinde gördüğümüz gibi Metaverse dünyasında da bir kesim bu durumdan pek memnun değil. “İnternet ülke sınırları içinde fiziki bir kavram olmadığı için devletlerin yetki alanı dışındadır” görüşü bir süre sonra birkaç büyük internet şirketinin çok kuvvetlenmesi ile beraber hayal kırıklığı içinde köşesine çekildi. Zaten devletlerin interneti başıboş bırakması da söz konusu olmadı. Ancak Meta gibi şirketlerin kendilerine “emanet” edilen bilgileri nasıl kullandıklarını veya Google gibi şirketlerin ellerindeki gücün ne oranda ezici olabileceğini de yıllar içinde herkes gördü. Bu nedenle özellikle yeni kuşaklar arasında merkeziyetsiz Metaverse için destek çok daha fazla. “Yeni kuşaklar” kelimeleri konunun anlaşılması için kilit kelimeler. En sık duyduğum eleştirilerden bir tanesi “neden -konsere, spora, insanlarla tanışmaya- Metaverse’e girelim ki?” şeklinde oluyor. Bu durumda araba yarışı oyunları karşısında saatlerini harcayan veya UEFA oyunu ile futbol oynayan yüz binlerce kişiye de gerçek pistlerde yarışmalarını veya fırsat buldukça halı saha maçlarına çıkmalarını tavsiye etmemiz gerekiyor. Sevelim sevmeyelim, onaylayalım onaylamayalım teknolojinin geldiği veya gelmek üzere olduğu nokta insanları, interneti sadece izleyerek değil gerçek anlamda “içine girerek” kullanmaya yönlendiriyor. Henüz donanım aşamasında bu duruma hazır olmasak bile çok uzak bir gelecekten de bahsetmiyoruz. Bu gerçeği kabul ettiğimizde ise olay eğlence veya oyun aktivitelerinden çıkarak gerçek ticareti de gündeme getiriyor. Nitekim Sotheby’s veya Nike ve Adidas gibi şirketlerin Metaverse’de boy göstermeye başladığını okumuş olabilirsiniz. Kripto milyonerlerinin artması ve NFT’lerin popülerleşmesi sonucunda Sotheby’s’in NFT açık artırmalarına katılanların yüzde 78’i yeni müşterilerden oluşuyor (ki asıl taktir edilmesi gereken, konuya hızlı ısınan yüzde 32’lik eski müşteriler) ve bunların yarısından fazlası da 40 yaşın altında. Servet el değiştirirken şirketlerin Metaverse alanına riske edebilecekleri oranlarda yatırım yapması kaçınılmaz. Geçtiğimiz yıllarda tüketicinin fiziki niteliklerine sahip modellerin bizim adımıza kıyafetleri giyindiğini ve online alım kararımıza yardımcı olduklarını görmüştük. Şimdi insanlar tüm fiziki özelliklerini temsil eden avatarları ile Metaverse’de benzer alış verişlerde bulunacak. Alışageldiğimiz Zoom toplantıları farklı bir boyutta yapılacak. İnternet bazlı iş modellerinde olduğu gibi Metaverse aleminde de mantar gibi türeyen iş modelleri ve ardından iflaslar göreceğiz. Ancak birkaç doğru model hayatımızda kalıcı yer alacak.