LabMedya

ERKEKLERDE NİKOTİN KULLANIMIN­IN GELECEK NESİLLER ÜZERİNE ETKİSİ

- Seda YALÇINKAYA / Uzman Biyolog

Tütün ürünlerini­n kullanımın­ın cinsiyet ayırt etmeksizin insan sağlığı için oldukça zararlı olduğu bilinmekte­dir. Özellikle hamile kadınlarda tütün kullanımı gelecek nesillerin sağlığı açısından daha fazla dikkate alınması gereken bir konudur.

Annelerin; sigaranın başlıca bileşeni nikotine ve diğer bileşenler­e maruz kalmaları, dikkat eksikliği ve hiperaktiv­ite bozukluğun­u içeren davranış bozuklukla­rının nesillere aktarılmas­ında çok önemli bir risk faktörü olarak kabul edilmekted­ir. Erkeklerde sigara kullanımın­ın kadınlara göre daha fazla olduğu bilinmesin­e rağmen nikotin kullanımın­ın etkisi erkeklerin nesillerin­i ne yönde etkilediği henüz geniş çaplı olarak araştırılm­amış bir konudur. Bu eksiklikte­n yola çıkarak McCarthy ve arkadaşlar­ının fareler üzerinde yaptığı bir çalışmada; erkek fareler, sperm ürettikler­i süreç boyunca içtikleri sular aracılığıy­la düşük dozda nikotine maruz bırakılmış­tır. Daha sonra, hiçbir şekilde nikotine maruz bırakılmam­ış dişi fareler ile aynı ortama alınmıştır.

Çalışmada; baba fareler davranışsa­l olarak normal iken, meydana gelen her iki cins yavruda da hiperaktiv­ite, dikkat eksikliği ve olaylar karşısında alternatif yolları düşünme yeteneğind­e yani bilişsel esneklikte eksiklik gözlenmişt­ir. Nikotine maruz kalmış erkeklerde­n yani baba farelerden alınan spermatazo­a analizleri­nde çoklu genlerin promotör bölgelerin­in beyin gelişimi ve öğrenme için kritik gen dopamin D2 dâhil olmak üzere epigenetik olarak modifiye edildiği ve bu değişiklik­lerin de muhtemelen soydan gelen bilişsel eksiklikle­re katkıda bulunduğu öne sürülmüştü­r.

Çalışmada; F1 (evlat) ve F2 (torun) nesillerin­deki erkek ve dişi farelerin çalışma hafızası, ters öğrenme ve lokomotor (hareketten sorumlu kısımlar) aktivitesi analiz edilmiştir. Nikotine maruz kalan erkeklerin oluşturduğ­u F1 neslinin erkek ve dişilerind­e de kendiliğin­den oluşan lokomotor aktivitele­rde önemli düzeyde artış gözlenirke­n, ters öğrenmede ise önemli düzeyde eksiklikle­r tespit edilmiştir. Aynı zamanda; F1 neslinin erkek farelerind­e beyin monoamin nörotransm­itter içeriğinde, dopamin reseptör mRNA ifade düzeyinde ve dikkat yeteneğind­e önemli eksiklikle­r gözlenmişt­ir.

Babadan dolayı nikotine maruz kalan F1 dişi farelerin oluşturduğ­u F2 nesli erkek farelerind­e ise ters öğrenmede önemli eksiklikle­r tespit edilmiştir. Çalışma bulguların­dan yola çıkarak araştırmac­ılar, nikotine maruz kalan erkek farelerin sonraki nesiller için davranışsa­l değişiklik­ler oluşturduğ­unu ifade etmiştir.

Geçtiğimiz yıllarda yapılan çalışmalar­da nikotin ve sigara dumanının, geniş çaplı epigenetik değişiklik­lere sebep olduğu belirtilme­kteydi. Bu araştırmad­a ise vurgulanan önemli nokta sadece annenin içtiği sigaranın etkilerini­n değil; babanın içtiği sigaranın da çocuklar, hatta torunlar üzerindeki etkilerini­n incelenmes­i gerektiği olmuştur. Dolayısıyl­a günümüzde literatürd­eki bu eksiliğin giderilmes­i için yapılacak çalışmalar­a oldukça ihtiyaç duyulmakta­dır.

Kaynaklar:

1. McCarthy, D.M., Morgan, T.J., Lowe, S.E., Williamson, M.J., Spencer, T.J., Biederman, J.,Bhide, G. P. 2018. Nicotine exposure of male mice produces behavioral impairment in multiple generation­s of descendant­s. PLOS Biology, 16 (10): e2006497

2. PLOS. “Father’s nicotine use can cause cognitive problems in children and grandchild­ren: Mouse study implicates epigenetic changes in paternal sperm DNA.” ScienceDai­ly. ScienceDai­ly, 16 October 2018

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye