ADDERALL İLE ZEKÂNIZI ARTIRMAYI DÜŞÜNÜYORSANIZ YANILIYORSUNUZ!

Adderall, ABD’de bazı okullarda ve kamu kuruluşlarında kullanılmaktadır. Eczacılıkta dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun, narkolepsinin tedavisinde kullanılan bir amfetamindir. Bazı ağır depresyonlarda da bu ilaç kullanılabilir. İlk olarak 1920’lerde Obetrol adı ile piyasaya çıkmıştır. Reçete ile satılan bir ilaçtır. Adderall 1997’de suda çözülen tabletler olarak piyasaya sürülmüştür ve değişik amfetamin tuzları içerir. Başlıca aktif maddesi dekstroamfetamin ve racemic amfetamin tuzlarıdır.

ADDERALL NEREDEN ALINIR? YAN ETKILERI NELERDIR?

Ülkemizde hem satılması hem de kullanılması yasak olan Adderall; yurtdışında sınav ve tez dönemlerinin vazgeçilmez ilacı olarak adlandırılıyor. Etken maddesi amfetamin olan Adderall, yurtdışında birçok ülkede özel reçeteyle satılıyor. Dikkat ve odaklanma eksikliği olan kişiler için piyasaya sürülen bu ilaç, elbette kötü amaçlarla da kullanılıyor. Her şeyden önce herhangi bir rahatsızlığı olmayan kişilerin bu ilacı aldıktan sonra 3-4 saat odaklandıkları dersin başından kalkmak dahi istemedikleri ve gördükleri kelimeleri anında ezberleyebildikleri söyleniyor. Bunun haksız rekabet yaratıp yaratmadığı tartışmaları bir tarafa dursun; Adderall’i alkol ile tüketerek kendini oldukça tehlikeli konuma sokan kişiler de mevcut.

Daha önce hakkında “Take Your Pills” adında bir belgeseli de çekilmiş olan bu ilacın gereksiz yere ve sürekli kullanımda ciddi bir bağımlılık yapması da söz konusu. Öyle ki, ilaca duyulan bağımlılığın bir süre sonra sıradan aktiviteleri bile ilacı kullanmadan yapamaz hale getirdiği söyleniyor. Sadece 2012 yılında 16 milyon kişiye reçeteyle verilen bu ilacın 116 kişide bağımlılık yaptığı ve rehabilitasyon ihtiyacı doğduğu belirtildi. Özetle ihtiyaç duyanlar için oldukça faydalı bir ilaç olmakla birlikte, kötüye kullanıma çok ama çok uygun olduğu için uzak durmakta fayda var. Ülkemizde satılması ve kullanılması yasak, bu yüzden odaklanamama sorununuz varsa tıbbi bir destek almanız en uygunu olacaktır.

LIMITLESS FILMINDE KULLANILAN HAP GERÇEK MI OLDU?

Yazar Alan Glynn’in ilk romanından uyarlanan filmin yönetmenliği daha önce 2006 tarihli “Sihirbaz” (The Illusionist) filmiyle tanıdığımız Neil Burger’a ait. Tüm filmlerinin senaryosunda da parmağı olan yönetmenin ilk defa sadece yönetmenliğiyle öne çıktığı filmin konusu şöyle: Yaşamı pek de parlak olmayan Eddie, New York’ta düzensiz bir hayat yaşayan ve pek de başarılı sayılmayacak bir yazardır.

Kız arkadaşından ayrıldığı gün yolda eski bir arkadaşıyla tanışan Eddie’nin hayatı tamamen değişecektir. Eski arkadaşından aldığı bir hap, Eddie’nin beyninin tam kapasite çalışmasını sağlıyordur. Bu ilaç sayesinde eski dünyası değişen; hayata farklı bir gözle bakmaya başlayan Eddie paraya, çekiciliğe ve yüksek bir zekâya sahip olur. Ama aradan çok zaman geçmez, bu yüksek gücün yan etkilerinin ortaya çıkması gecikmez.

ADDERALL NEDIR NE IŞE YARAR?

İlaç; canlı hücre üzerinde meydana getirdiği tesir ile bir hastalığın teşhisini, iyileştirilmesi veya semptomlarının azaltılması amacıyla tedavisini veya bu hastalıktan korunmayı mümkün kılan, canlılara değişik uygulama yöntemleri ile verilen doğal, yarı sentetik veya sentetik kimyasal preparattır. Ticari ilaçlar ilaç firmaları tarafından üretilir ve genellikle patentlidir. Etken maddesinin patent süresi dolmuş ve birden çok firmanın üretebildiği ilaçlara ise jenerik ilaçlar denir. İlaçlar uygulama yoluna, kimyasal özelliklerine ve etkilediği biyolojik sitemlere göre sınırlandırılabilir. Daha güvenilir ve geniş kullanım alanına sahip sınıflandırma sistemi ise Anatomical Therapeutic Chemical Classification System’dir. (ATC sistemi)

İlaçların sindirim kanalı aracılı ile kana geçiş yoluna enteral yol denir. Bunun dışında kalan enjeksiyon, buğuseptil gibi ilaç alma şekline de parenteral yol denir.

HAZIRLAMA ŞEKLINE GÖRE ILAÇLAR:

Majistral İlaç: Doktor tarafından yazılan formüllü etken madde ve miktarlarına göre eczacının hazırladığı yapma ilaç şekli.

Ofisinal ilaç: Farmakope’de bulunan formüle göre eczacı tarafından hazırlanan, hazır bulundurulan ilaçlar.

Müstahzar: Sağlık Bakanlığı’ndan alınmış ruhsatla ilaç firmaları veya ilaç laboratuvarları tarafından hazırlanan ilaçlar.

İlaçların kimyasal yapıları ile fizyolojik etkileri arasında bağlantı yoktur. Örneğin; alkollerin hem hipnotik, hem analgesik, hem de antibiyotik etkileri vardır. Çeşitli aminler de analgesik, antihistaminik ve antimalerial etki gösterebilir. Bu nedenle ilaçlar genellikle fizyolojik etkilerine göre sınıflandırılır:

• Sinir sistemini etkileyen ilaçlar,

• Merkezî sinir sistemini etkileyen ilaçlar,

• Anestetik ilaçlar,

• Hipnotik ve sedatif ilaçlar,

• Analjezik ilaçlar,

• Perifer sinir sistemini etkileyen ilaçlar,

• Otonom sinir sistemini etkileyen ilaçlar,

• Kalp ve damar sistemini etkileyen ilaçlar,

• Sindirim sistemini ve bağırsakları etkileyen ilaçlar,

• Solunum sistemini etkileyen ilaçlar,

• Kemoterapik etki gösteren ilaçlar,

• Vitaminler ve hormonlar,

• Dezenfektan ve antiseptik etki gösteren ilaçlar.

İlaç ise iki kısımdan meydana gelir: Birincisi etkin madde (drog), ikincisi ise taşıyıcı (sıvağ). Etkin madde; canlıda fizyolojik etki gösteren bir veya birkaç kimyasal madde karışımıdır. Taşıyıcı ise, etkin maddenin hasta tarafından kolay alınabilmesi veya iyi doze edilebilmesi için katılan fizyolojik etkisi olmayan kimyasal maddelerdir. (glikoz, parafin, gliserin gibi) İlaçlar tesirlerini veriliş yoluna göre iki şekilde gösterir: Lokal tesir ve sistemik tesir.

Lokal tesir, ilacın tatbik edildiği bölgede meydana getirdiği tesirdir. Sistemik tesir ise ilacın kana karışıp dokulara yayıldıktan sonra organizmada meydana getirdiği etkidir.

İlaçların reçetelenme şekilleri:

• Reçetesiz satılabilen ilaçlar,

• Reçeteli satılan ilaçlar,

• Kontrole tabi ilaçlar,

• Kırmızı reçeteye tabi ilaçlar,

• Yeşil reçeteye tabi ilaçlar,

• Mor reçeteye Tabi ilaçlar,

• Turuncu reçeteye tabi ilaçlar,

• İlaçların saklama koşulları.

Günümüzde pek çok ilaç oda sıcaklığında saklanabilir.

- Soğuk zincirde saklanması gereken ilaçlar, (2-8 derece)

- Işık almayan ortamda saklanması gereken ilaçlar,

- Kuru yerde saklanacak ilaçlar.

İlaçların son kullanma tarihi, kalitesinin güvence altına alınması demektir. Ülke koşullarına göre üretici firma bazen hızlandırılmış deneylerle (yüksek ısı ve nem) bazen de uzun süreli denemelerle bu tarihi belirler. Bazı ilaçların bu uzun süreli deneyler sonunda son kullanma tarihlerinde uzaklaşma söz konusu olabilir.

Tablet

Tablet formunda bir veya daha fazla etken madde yardımcı maddelerle birlikte genellikle toz şeklinde baskı ile veya kaplanarak katı hale getirilirler. Şeker kaplı renkli olanlarına draje denir. Kontrollü salınan ve uzun süre etkin olanları vardır. Oral yolla yutularak, dilaltı, vajinal ve makattan kullanılanları vardır. Ağızdan kullanımda bir ilaç mide, bağırsak ve kalınbağırsakta emilebilir. Genellikle dolaşıma girerek etkisini gösterir. Çoğunlukla üretildikleri hal etkin halleridir. Bazıları midede veya emilim sırasında, bazen emildikten sonra karaciğerde aktifleşerek etkin hale gelir. Bazıları da belli ölçüde yıkılarak bu geçişlerde bozularak etkinliği düşebilir. Bazı ilaçların yenilen yemeklerle emilmesi azalabilir. Demir preparatları çay ve süt ürünleri ile etkisiz hale gelir. Bazı ilaçlar mutlaka aç kullanılmalıdır. Osteoporoz ilaçları ve hipertansiyon ilaçları vs.

Efervesan tablet

Aslında tablet halinde hazırlanır, farklı olarak suda eritilerek kullanılan preparatlardır. Dâhilen ve haricen kullanılan türleri vardır.

Kapsül

İlacın içeriğinin belli bir bölgeye kadar gastrointestinal sisteme karışmaması veya uygun formülasyon kaygısı gibi nedenlerle bazen ilaç etken maddesi dolgu maddesiyle birlikte değişik materyallerden yapılmış kapsüller içinde verilir.

Flakon

Üstü lastik kaplı küçük steril çam şişecik. Çoğunlukla içinde enjeksiyonluk toz bulunur. Bu tozlar çözelti içeresinde bozulabileceğinden ampul yerine, flakona konur. Yanlarında genellikle izotonik enjeksiyon sıvağı içeren ampul bulunur. Bazı demir preparatları oral yolla kullanılan flakonlar halindedir.

Ampul

Enjeksiyon uygulamalarında kullanılan ilaçların saklanmasında kullanılır. Çoğunlukla im (kas içine) ve iv (damar içine) uygulanır. Steril ve izotonik hazırlanırlar.

Krem

Deriye sürülerek uygulanan yarı katı preparatlardır. Su bazlıdır.

Merhem

Deriye sürülerek uygulanan yarı katı preparatlardır. Yağ bazlıdır.

Şampuan

Özellikle kepeğe karşı ketakonazol içeren preparatlarda tercih edilir. Vizkoz sıvı preparatlardır.

Paket

Bir defalık dozunun özel kâğıt ambalajında hazırlanmış şekline denir. Oral yolla kullanılır.

Toz

Yapma ilaçların çoklukla yapıldığı dönemlerde kaşe ile hastalara sunulurdu. Artık farmasötik bir şekilden daha çok, bazı farmasötik şekillerin içerdiği etken ve yan maddelerin fiziksel durumunu ifade edebilir. Kapsüllerde sıklıkla kullanılır.

Transdermal sistem

Deri üstüne yapıştırılan bant. Bant ile deri içeresinde ilaç muhafaza eder. İlacı kontrollü salması avantajıdır. Uygulama bölgesinde hassasiyete neden olabilir. Uygulama bölgesinin kılsız olması tercih edilir.

İmplant sistem

Deri altına uygulanan ilaçlardır. Salınımı kontrollü olduğu çoğunlukla tercih edilir. Etkisi aylarca sürebilir.

İnhaler sistem

Genellikle içinde toz bulunan havanın bazen de spreylerin çekilmesi esasına dayanan preparat. Solunum yolları hastalıklarında sıklıkla tercih edilir.

Süspansiyon

Sıvı içeresinde toz dağılımının bulunduğu preparatlardır. Kullanılmadan önce çalkalanmalı veya karıştırılmalıdır. Şurup ve flakon çoklukla kullanıldığı farmasotik şekillerdir.

Şurup

Sıvı halde bulunan ve oral yoldan kullanılan ilaçlardır. Genellikle 40-200 ml şişeler içinde bulunan çözelti, emülsiyon veya süspansiyonlardır.

Supozituar (fitil)

Genel olarak makattan kullanılan, yarı katı ilaç formudur.

Losyon

Çoklukla saç ve deriye uygulanan sıvı preparatlardır.

Emülsiyon

Sıvı içerisinde çözünmeyen başka bir sıvının emülgatör yardımıyla homojen dağıtıldığı sistemlerdir.

Damla

Genellikle çözelti ve emülsiyon formunda göze kulağa ağza ve buruna lokal uygulanan steril preparatlardır.

Sprey

Cilde veya ağza uygulanabilen sıvı preparatlardır.

Ovül

Vajinal suppozituar. Vajinaya uygulanan ısıyla merhem kıvamına dönüşen haricen kullanılan tablet şeklindeki ilaç formudur.

İlk olarak 1920’lerde “Obertol” adı ile satışa sunulan ilacın ne işe yaradığı ve nereden alınabileceği vatandaşlar tarafından son derece merak ediliyor.