UZMANLAR, “BEBEK TASARLAMASIYLA” SONUÇLANAN GEN DÜZENLEMESİNE “DUR” DEDİLER!
Geçtiğimiz yıl bir Çinli araştırmacının “Dünyanın ilk gen düzenlemesi geçiren ikiz bebeğini” kamuya duyurmasının üzerine, yedi ülkeden en iyi bilim insanları ve ahlak bilimciler insan yumurtası, spermlerin veya embriyoların gen düzenlenmesi konusu üzerine küresel bir moratoryum çağrısı yaptılar.
Embriyoların istenen özelliklere sahip çocukları üretmek için genetik olarak değiştirilmiş “tasarlanmış bebekler”in doğum haberi, ahlak sorularını da beraberinde getirerek çalışmanın küresel çapta kınanmasına yol açtı.
Bilim insanları ve ahlakbilimciler
“germline hücreleri”nin -yumurta veya sperm hücreleri- genetik değişikliklerini durdurmak istiyorlar. Çünkü gelecek nesiller için kalıtsal, kalıcı ve zararlı etkileri olabilir.
Nature Dergisi’nde yazan uzmanlara göre; küresel moratoryum, ülkeler teknolojinin nasıl kullanılması gerektiği konusunda uluslararası prensipler belirleyene kadar yürürlükte olabilir. Bu karar, embriyolarda yapılan ve canlının doğumuna yol açmayacak araştırma amaçlı yapılan gen düzenlemesini kapsamıyor. Uzmanlar yaptıkları yazılı açıklamada şöyle söylediler; “Aradığımız yönetim çerçevesi, insan türlerini yeniden inşa edecek tehlikeli planlara büyük bir hızla engel olacak.”
Birçok ilaç şirketi ve bilim insanı tarafından yapılan çalışmalar var. Örneğin, bir hastalığı veya durumu düzelterek bireyin sağlığını etkileyen somatik hücrelerin düzenlenmesine dayanan, ancak bir sonraki nesle aktarılmayacak olan gen tedavileri Çinli araştırmacının yaptığı çalışmalardan farklıdır.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) Direktörü Dr. Francis Collins bir dergiye gönderdiği açıklamada, “Ulusal Sağlık Enstitüleri’nin uygulamaların yasaklanmasının derhal yürürlüğe girmesini ve devletlerin uluslararası kuralları kabul edinceye kadar yürürlükte kalması gerektiğini ve böyle bir araştırmanın hangi koşullar altında devam edip etmeyeceği konusunun da belirlenmesi gerektiğini” söyledi.
Collins, genom düzenleme teknolojilerinin büyük potansiyel taşıdığına dair hiçbir şüphesinin olmadığını ancak cevaplanması gereken çok fazla bilimsel ve ahlaki sorunun varlığına işaret etti. Bazı araştırmacılar önerilen yasağı gereksiz olarak nitelendirdiler. Çinli araştırmacı He Jiankui; olduğu gibi bir çocuğun hastalığını önlemek ya da bir çocuğun özelliklerini geliştirmek için teknolojinin embriyolarda DNA düzenlemeye eğilmesinin önüne geçmenin gereksiz olduğunu söyledi.
İngiltere merkezli Progress Educational Trust Yöneticisi Sarah Norcross açıklamasında, “Bir moratoryumun, gizlice hareket eden ve germline genom düzenlemesinin şu anda herhangi bir klinikte kullanılmaması gerektiği konusunda açıkça bir bilimsel fikir birliğinde olunmasına rağmen bu duruma aykırı davranan He Jiankui’yi caydıracağını düşünmüyoruz” dedi.
O’Neill, Çin’de yürürlükte olan yasal ve etik önlemlerin zaten olduğunu ve araştırmacının bu kuralların çoğunu ihlal ettiğini söyledi ve sözlerine şunu ekledi; “Buna neden olan sadece o değildi, buna yasalar izin verdi.”