GÖRME BOZUKLUKLARININ PSİKOLOJİK ETKİLERİNE DİKKAT

Op. Dr. Özgür GÖZPINAR

Fiziksel etkileri kadar psikolojik etkileri ile yaşamı olumsuz etkileyen görme bozuklukları; günlük yaşamda sosyal ilişkilerden, iş konsantrasyonuna, aile problemlerinden kişisel öz güven eksikliği ve başarısızlığa kadar birçok sorunu beraberinde getiriyor. Uzak ya da yakını görememe, renkleri seçmede zorlanma, bulanık görme gibi göz sağlığı problemleri gerginlik, korku, kaygı gibi depresyonu tetikleyen duygulara yol açabiliyor.

Toplum olarak görme bozuklularının sadece gözde yarattığı etkileri üzerinde duruyoruz. Oysa görme bozuklukları, yaşam konforunu olumsuz etkilemesinin yanı sıra sırt ağrılarından baş ve boyun ağrılarına kadar vücutta hissedilen birçok rahatsızlığın gelişmesine sebep olabiliyor. Bunun yanı sıra belki de en çok üzerinde durulmayan konu, bireylerde yarattığı psikolojik etkileri… Psikolojik problemler fiziksel etkiler kadar derin sıkıntıları da beraberinde getiriyor, yoğun stres görme bozuklukları oluşmasına neden olabiliyor.

Göz problemlerinin psikolojik etkilerini iki başlık altında ele alabiliriz. Birincisi göz rahatsızlığına bağlı olarak gelişen psikolojik problemler, ikincisi psikolojik sorunlar nedeniyle oluşabilecek göz rahatsızlıkları… Birinci grubu ele alacak olursak bazı göz hastalıklarında psikolojik etkiler görülebilir. Bu etkiler panik atak şeklinde veya basit bir kaygı bozukluğu olan anksiyeteden daha derin isteksizlik ve mutsuzlukla sonuçlanan depresyona kadar gidebilen etkilerdir. İkinci grup ise uykusuzluk, yorgunluk ve stres gibi durumlarda ortaya çıkar ve halk arasında göz seğirmesi olarak bilinen Miyokimi’nin oluşmasına sebep olur. Bunun ileri formu ise Blefarospazm dediğimiz göz kapağının çok şiddetli kapanmasıdır.

Görme bozukluklarının yetişkinlerde iş ve aile yaşamında olumsuz etkileri olabiliyor. Bir işi anlama, anlamlandırma ve geliştirme yapabilmenin ön koşulu konuya iyi konsantre olmaktır. Görme bozuklukları yaşayan ve çalışma hayatı içinde olan bireyler yazma, görme, okuma, raporlama gibi işlerde sağlıklı bir göz fonksiyonuna ihtiyaç duyar.

Yazılanı iyi görme iyi anlamayı, yazdığını iyi görme de konsantrasyonu etkileyen iki önemli unsurdur. Göz problemlerinin yarattığı stres de yine iş yaşamı içinde başarıyı etkilemesinin yansı sıra uykusuzluk, mutsuzluk ve depresyon olarak ortaya çıkmaktadır. Özgüven eksikliği, başaramama duygusu, gerginlik, kaygı, korku gibi duyguları etkileyen göz problemleri, depresyonu tetikleyen duygulara da yol açabilmektedir.

Görme bozuklukları psikolojik etkiler yaratırken, psikolojik problemler de görme bozukluklarına sebep olabilmektedir. ‘Santral seröz koryoretinopati’ dediğimiz retina bozukluğu yine stres nedeniyle retinada oluşan bozukluklardandır ve genelde stresli olaylardan sonra gelişir.

Depresyonla mücadele eden ya da sürekli stres yaşayan bireyler bulanık görme, odaklanma, görüş alanı daralması, göz kenarlarında farklı cisimleri görme ve sürekli gözlük numaralarının artması gibi belirtileri dikkate almalıdır. Özellikle depresyonda olan veya antidepresan ilaçlar kullanan kişilerin sıklıkla muayene olması ve göz problemlerinin tespit edilmesi önemlidir. Ayrıca aşırı elektronik cihaz kullanımına bağlı oluşan göz yorgunluğu, ışığa hassasiyet gibi alerjik durumlar ve göz önünde uçuşan noktalar da kişilerde strese neden olabilir.

GÖRME BOZUKLUKLARININ SADECE FİZİKSEL ETKİLERİ OLDUĞUNU DÜŞÜNENLER DİKKAT! GÖRME SORUNLARI FİZİKSEL PROBLEMLERİN YANI SIRA RUHSAL VE DUYGUSAL PROBLEMLERE DE YOL AÇABİLİYOR.

Yapılan bazı çalışmalarda görme bozukluğu ihmal edilmiş veya yeterince düzeltilmemiş yaşlılarda, sosyalleşmede azalma ve bu grup içinde depresyon sonucu ölüm oranında yükselme saptanmıştır. Bu durum kişinin sosyo-ekonomik düzeyine ve kişisel özelliklerine bağlı olarak içe kapanıklık, kişisel yetersizlik duygusu ve hatta intihara kadar gidebilen bir dizi zincir olay şeklinde gelişebilmektedir. ‘Senil maküler dejenerasyon’ olarak ifade edilen, ileri yaşa bağlı olarak görme noktasında ve civarında oluşan bozukluklar değişik derecelerde görme kaybıyla kişide depresyona neden olmaktadır.

Göz problemlerinde bilinmeyen bir diğer konu ise, histerik körlüktür. Histerik körlük, fiziksel bir bulgu olmamasına rağmen hastanın göremediğini ifade etmesidir. Psikosomatik bir hastalıktır, kadınlarda ve gençlerde sık görülür. Beynin yanlış çalışmasından oluşan görsel halüsinasyonlar ve yine beyin tümörleri ve epilepsi nöbetleri öncesi aura döneminde oluşan görüntüler psikosomatik bozukluk kaynaklı görsel olaylardır.