BAĞIMLILIK GELİŞİM SÜRECİNİN İNSANIN DOĞASI VE BEYİN YAPISIYLA İLİNTİSİ

İnsan, tabiatı gereği hayata bir amaç aracılığıyla tutunur. Bizi hayatta tutan sağlık parametreleri ile hayatta kalmayı anlamlı kılan psikolojik, biyolojik, çevresel faktörler de iş birliği içindedir. Elbette ki kişinin tam sağlık haline erişebilmesi için pek çok ölçüt kolektif olarak çalışır. Ancak bazen kişiyi hayata bağlayan nedenler doğru amaca yönelmez ise veyahut yöneldiği amaç yolunda kişiyi etkileyen faktörler yaşamına olumlu yönde sirayet etmezse, ruhsal yönden tatmin olmuş halde hissetmek isterken dopamin ve seratonin gibi ödül mekanizmasını uyaran hormonların sisteminin de bozulmasını da içine alan beyinin biyokimyasında meydana gelen bozulmalar sonucu, bu yaşamsal bağ; yaşama bağlılık sonucundan ziyade yaşamsal bağımlılık halini alır.

Bağlılık durumu bağımlılık halini aldığında çoğunlukla, tam sağlık hali durumundan ilk elenen otokontrol olur. Bu yitiş daha sonra beraberinde mantık, özgüven, sağlıklı karar verme mekanizmalarını da beraberinde götürecektir. Daha sonra kişi; sağlıklı ve iyi ruh halini etkileyen sistemden uzaklaştıkça beyinin ödül mekanizmasının da bozulmasıyla kişi sadece ilkel beynini düşünen, hayatın mantıksal gerçekliğinden uzaklaşmış, bencilleşmiş ve hedonist şekilde keyfiyete bağlı hale gelir. Bu durum zamanla bir döngü haline gelir ve kısır bir hal alarak devamlı tekrarlar, bitimsiz bir hal alır ve kişiyi hayattan, sosyallikten, yaşamın kendisinden uzaklaştırır.

Her insan kendi genetik kodlarından, yetişme ortamından yaşadığı coğrafyadan, aile ve sosyal hayatından da kaynaklanan nedenlerden kimyasal bir maddeye veya davranışsal bir sürece bağımlı hale gelebilir. Söz konusu bağımlılık maddesi öznesinin ahlaka aykırı veya zararlı olmak zorunda değildir. Dünyanın en yararlı maddesi veya en uygun davranışı bile bağımlılık süreci ve döngüsüne girdiğinde hırpani olacaktır.

Bir bağımlılık sürecindeki insan için hayatın yaşanılabilirliği söz konusu bağımlılık öznesinden ayrı düşünülemez hale geldiğinde bütün davranışlar bu yönde bozulmaya kişi önce sağlıklı düşünme karar verme mekanizmasını kaybeder ve kendi içine döner. Kişi kendini esir alan bu sürece sadık kaldıkça bu kölelik hali; kendini yalnızlaştıracak ve yalnızlık hali de bağımlılık esaretini besleyecektir. Sonucunda bir maddeden veya bir davranış sürecine bağlı olmak bütün bu parametreler kapsamında değerlendirildiğinde zor bir hal alacaktır.

Elbette ki bağımlılıktan kurtulmak zorunda kalmadan hayatı her alanda kararında ve tadında yaşamak tam sağlık haline en yakın karşılıktır. Ancak bu süreçte olmak da hayatın sonu değil ve çaresi var. Her insan kendi şifa kodlarını içinde barındırır. Başımıza gelen kilitli hallerin anahtarı daima içimizdeki denizdedir.

Bize iyi geleni bulmak, biraz sabır çokça çaba gerektirir. Basit mutluluklar ve ilkel beynimizin başrolde olduğu, idlerin aktif olduğu yanımızı pasifize ederek kişisel yeteneklerimizi fark edip iyi olan alışkanlıklarımıza odaklanıp ve duygulardan da kaçmadan, farkındalığımızı artırıp kendi meditasyon yolumuzu bulmak bizi beynimizi kandıran bağımlılık hallerinden uzak durmaya yöneltecektir.

Uyandığımız her yeni gün; bize benzeri olmayan bir deneyim imkânı bahşeder. Dün yolunda gitmeyen şeyler geride kaldı. Siz hiçbir şey kaybetmediniz. Bugün ise yarının daha iyi olması için bir fırsat. Sağlık ve umutla kalın. Kaynaklar: • Dick Swaab,2018, Beynimiz Neyse Biz Oyuz-Anne Karnından Alzheimer’a Beynin Nörobiyografisi,Akılçelenkitaplar. • Köknel, Ö. (1998). Bağımlılık. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi. • Mike Dow,2017, Yemek Bağımlılığı Size Kilo Aldıran Yiyeceklerden 28 Günde Vazgeçme Programı,Remzi Kitabevi. Link, B. G., Struening, E. L., Rahav, M., Phelan, J. C., Nuttbrock, L. (1997). On Stigma and Its Consequences: Evidence From A Longitudinal Study of Men with Dual Diagnoses of Mental İllness And Substance Abuse. Journal of Health and Social Behavior, 177-190. • Ögel, K. (2001). İnsan, Yaşam ve Bağımlılık. İstanbul IQ Kültür Sanat Yayıncılık. • Ögel, K. (2001). Madde Bağımlılarına Yaklaşım ve Tedavi. İstanbul:IQ Kültür Sanat Yayıncılık