KALİTELİ BESİYERİ NASIL HAZIRLANIR?
Besiyerlerinin üretimi karmaşık bir iş değildir. Ancak çok çeşitli besiyerleri hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hassas noktalar olabilir.
Besiyeri üretirken zor olan kaliteli ve hep aynı kalitede besiyerleri hazırlayabilmektir. Hazırlanan besiyeri, standartların altında ise maalesef ölümcül hatalara sebebiyet verilebilir.
Yüzlerce besiyeri ve onlarca seyreltici uluslararası standartlarda ve literatürlerde tanımlanmıştır. Kimi laboratuvarlar, besiyerlerini kuruluş dışından temin etmek yoluna giderken kimi laboratuvarlar ise kendi imkânları ile besiyeri üretmektedir. Bazı kuruluşlar ise birleşik bir metot seçerek besiyerlerinin bir kısmını dışarıdan bir kısmını ise kendileri hazırlamaktadır. Elbette çok çeşitli besiyerlerinin her birisinin kritik noktalarını bu yazıda açıklamak mümkün değil, yine de tüm besiyerlerinde ortak olan kritik noktaları açıklayabiliriz.
Besiyeri hazırlamak başlı başına bir iştir
Besiyeri hazırlamak başlı başına uzmanlık gerektiren bir iştir ve mikrobiyoloji deneylerinizin, tutarlı ve doğru sonuçlarınızın en önemli unsurlarından birisidir. Bazı işletmelerde besiyeri
hazırlamak için özel personel istihdam edilirken, besiyeri hazırlamanın başlı başına bir iş olduğunu kabul etmeyen işletmelerde deney personellerinden; yaptıkları deneylerin haricinde rutin olarak besiyeri hazırlaması da beklenmektedir.
Deneysel çalışmalarda ve az kullanılan besiyerlerini hazırlarken deney personelleri bu iş için çok vakit harcamayabilir. Ancak uyulması gereken deney standartları, hazırlanması gereken raporlar ve takip edilmesi gereken literatürlere rutin olarak hazırlanması gereken besiyerleri de eklenince deney personelinin esas işine odaklanması son derece zor olabilir.
Doğru bir alt yapı kurun
Diğer kritik nokta doğru alt yapıyı kurmaktır. Laboratuvarınızı kontaminasyona yer vermeyecek şekilde dizayn etmelisiniz. Besiyerlerinizin hazırlandığı ortamın sterilizesini ve temizliğini garanti altına alacak süreçler geliştirin.
Besiyerlerinin hazırlanmasında üst düzey standartların sağlanamaması yapacağınız deneyleri etkileyebilir. Maliyet sizi korkutabilir ancak yanlış bir kurguyla aksayan çalışmalarınız ve daha önemlisi kuruluşunuzun itibarı zarar görebilir.
Uzman personeller ve yüksek kaliteli malzemeler kullanın
Laboratuvar personeliniz, besiyeri hazırlama konusunda eğitimli olmalıdır. Oluşturduğunuz prosedürlere tam olarak uymalıdır.
Düşük kaliteli malzemelerle yüksek kaliteli bir besiyeri hazırlayamazsınız. Bunun için nitelikli tedarikçiler bulmalısınız. Her ürünün analiz sertifikalarını dikkatlice incelemeli ve uygun şekilde depolamalısınız.
Ekipmanınızın bakımları ve kalibrasyonları tam olmalıdır
Kullanacağınız cihazların bakımları tam olmalıdır. Gerekiyorsa kalibrasyonları ve doğrulamaları için prosedürler oluşturulmalı, takipleri düzgün olarak yapılmalıdır. HEPA filtreler ve laminar kabinlerin filtreleri düzenli olarak kontrol ettirilmelidir. pH metreleriniz, terazileriniz, pipetleriniz ve otoklavınız mutlaka kalibre edilmelidir. “Alet işler, el övünür.”
Saklama şartlarına riayet edin
Hazırladığınız besiyerleri saklama süresi boyunca steril olarak kalmalı, belirlediğiniz raf ömrü süresince beklenen performansı koruyabilmelidir. Bunun için gerekiyorsa özel ambalajlar kullanmalısınız. Besiyerlerinin üretildiği ve depolandığı tüm alanlar çevresel olarak izlenmelidir.
Kalite kontrolünü birinci öncelik haline getirin
Her iyi iş mutlaka kontrol edilmelidir. “Güven, kontrole mâni değildir.” En iyi besiyeri performansını sağlamak için iyi bir kalite kontrol sistemi de kurmalısınız. Ürettiğiniz besiyerinin fiziksel ve kimyasal kontrolleri ile sterilite ve performans testlerini de muhakkak yapılmalısınız. Sayımda kullanılacak besiyerlerinde yapacağınız kantitatif performans testleri, deneylerinizin güvenilirliğini artıracaktır.
Kalitenizi koruyacak ve ispatlayacak prosedürleri kurun ve işletin
Hazırlayacağınız besiyerleri hep aynı kalitede olmalıdır. Ayrıca bu durumu müşterilerinize de ispat etmeniz gerekebilir. Aksi taktirde alacağınız sonuçların güvenilirliğini tartışmaya açmış olursunuz.
Besiyerlerinizin güvenli olmasının yolu; onu güvenilir yöntemler kullanarak hazırlamanızdan geçer. Yapacağınız çalışmalarda hangi standardı kullanmanız isteniyorsa besiyeri o standarda uygun olarak hazırlanmalıdır ve süreçler prosedürlerde tanımlanmalıdır.