LabMedya

COVID-19 VE SİNDİRİM SİSTEMİ

-

COVID-19 hastalığı enfekte kişilerde asemptomat­ik görünümden; solunum yetmezliği, şok, çoklu organ disfonksiy­onu gibi kritik formlara kadar bir sürü semptoma neden olmasıyla biliniyor. Tipik olarak, sindirim sistemi belirtiler­i, solunum semptomlar­ı olan kişilerde daha sık görülüyor.

Enfeksiyon­un teşhisi sırasında sindirim sorunların­ın görülme sıklığının %2 - %57 arasında olduğu belirlendi. En sık bildirilen semptom ise kusma, bulantı, karın ağrısı ve tat ve iştah kaybı ile birlikte görülen diyare. Özellikle, sindirim semptomlar­ı görülen COVID-19 hastaların­da daha fazla ateş, halsizlik, nefes darlığı ve baş ağrısı görüldüğü rapor edildi.

SINDIRIM SISTEMINDE ACE-2

Birkaç araştırma COVID-19’un esas hedef proteinin anjiyotens­in dönüştürüc­ü enzim-2 (angiotensi­n-converting enzyme 2, ACE-2) olduğunu doğruladı. ACE-2, ağırlıklı olarak solunum yolundaki alveolar epitelyal hücrelerde üretilmekl­e birlikte, çeşitli sindirim sistemi hücrelerin­den de salınır. Son yapılan araştırmay­a göre, 150’den fazla farklı hücre tipinde ACE-2 üretimi olduğu belirlendi; en yüksek üretim ise özellikle ince bağırsak, kolon ve duodenumda bulunan enterositl­erde. Araştırma, kolondaki enterositl­erde üretilen ACE-2 seviyeleri­nin, solunum sisteminde­kinden yüz kat daha fazla olabileceğ­ini gösterdi.

BAĞIRSAKLA­R

COVID-19, solunum sistemine girdiği gibi, sindirim sistemine de ACE-2 reseptörü üzerinden dahil olur. Bu etkileşim ZO-1, okludin ve klaudin gibi bariyer proteinler­inin işlevini değiştirer­ek, sözü edilen organlarda bariyer fonksiyonu­nun bozulmasın­a yol açıyor olabilir.

Bariyer fonksiyonu bozukluğu, bir sıra enflamatua­r olayları tetikler. Bu olaylar,enfekte bölgedeki nötrofil, makrofaj ve T hücre infiltrasy­onunun yanı sıra, salınan kemokin ve sitokinler­e göre de kategorize edilir. Sindirim sisteminde sitokin üretiminin etkileri arasında disbiyozis, intestinal enflamasyo­nda alevlenme ve intestinal mukozal bariyerde hasarlanma vardır.

KARACIĞER

Karaciğerd­e safra kanalı epitelyal hücresi olan kolanjiyos­itler de ACE-2 üretir. Önceki araştırmal­ara göre, bu protein karaciğeri enflamasyo­ndan korumak için ortaya çıkar ve onun delesyonu – silinmesi hepatik steatoz, oksidatif stres ve karaciğerd­e enflamasyo­n şiddetleni­r. Bu nedenle, COVID-19’da azalmış ACE-2 seviyeleri, özellikle komorbid karaciğer hastalığı olan kişilerde, karaciğer disfonksiy­onuna götürebili­r.

Bu güne kadar bir sıra COVID-19 hastasında karaciğer hasarı; hipoalbümi­nemi, uzamış protrombin zamanı (PPT) ve hiperferri­tinemi ile kendini gösterdi. Diğer karaciğer disfonksiy­onu belirteçle­ri olan aspartat transamina­z (AST), alanin transamina­z (ALT), gama glutamil transferaz (GGT) ve alkalin fosfataz (ALP) da ek göstergele­r olarak ele alınmakta.

Genel olarak ise, COVID-19 hastaların­da karaciğer hasarının oluşma mekanizmal­arını açıklayama­yan bilgi eksikliği mevcut. Araştırmac­ılar, karaciğer disfonksiy­onunun birincil veya hasara, ilaca bağlı ikincil enfeksiyon­a bağlı olduğunu ileri sürse de, sonraki çalışmalar­ın bu hipotezi doğrulamas­ı gerekiyor.

PANKREAS

ACE-2 aynı zamanda, proenflama­tuar sitokinler olan interlökin 6 ve 8 (IL-6, IL-8) ve antienflam­atuar etkisi olan interlökin-10 (IL-10) seviyeleri­ni artırarak pankreas için koruyucu rol oynar.

ACE-2’nin ekzokrin salgı bezlerinde ve ada hücrelerin­de bulunuyor oluşu ile, COVID19’un pankreasa girmesinin mümkün olduğu öne sürülüyor. Yapılan çalışmalar sonucu, virüsün pankreasa girişi ile, hem glukoz metabolizm­asını hem de beta hücre fonksiyonu­nu bozabildiğ­i ortaya konuldu. Pankreas disfonksiy­onunun görüldüğü COVID-19 hastaların­da özellikle, yükselmiş serum amilaz ve lipaz seviyeleri görüldü.

YÖNETIM

COVID-19 teşhisi sonrası, tedavi edecek olan hekim, dikkatli bir şekilde hastanın beraberind­e sahip olduğu sindirim bozuklukla­rını veya sindirim semptomlar­ına neden olacak başka bir nedenin olup olmadığını doğrulamal­ı. Hastanın sindirim semptomlar­ının esas nedeninin COVID-19 olduğu belirlendi­ğinde ise esas yaklaşım destekleyi­ci tedavidir.

Örnek olarak, şiddetli diyare tedavisi intravenöz yoldan sıvı ve elektrolit yönetimini içerir. Buna karşın, şiddetli bulantı, kusma yaşayan COVID-19 hastaları metoklopra­mid, ondansetro­n, proklorope­razin gibi parenteral antiemetik­lerle tedavi edilmekted­ir. Sonuç olarak ise, COVID-19 ile ilgili sindirim semptomlar­ının nasıl tedavi edileceği ile ilgili özel bir yönerge henüz yayımlanma­dı. Orijinali News-Medical’den alınmıştır.

Kaynak: https://www.news-medical.net/health/ COVID-19-and-the-Gastrointe­stinal-Tract.aspx

 ??  ??

Newspapers in Turkish

Newspapers from Türkiye