DAHA İYİ BİR BİLİŞSEL PERFORMANS İÇİN MIND DİYETİ
Direncin temeli beslenmedir! İnsanların zor zamanlarla, travmalarla, büyük streslerle başa çıkabilmeleri için ilk önce iyi beslenmiş olmaları gerekir.
MIND diyet (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay), başarısı kanıtlanmış iki diyetin karışımından oluşur: DASH ve Akdeniz diyeti. DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti, “Yüksek tansiyonu durdurmak için diyet yaklaşımları” anlamına gelmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere, bu diyet yüksek tansiyonu tedavi etmek ve önlemeye yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Bu yönüyle, bir diyet değil beslenmede bir yaşam biçimi olarak düşünülebilir.
Yaşlanma, bedene ve zihne zarar verir.
Örneğin, yaşlanan insan beyninin dokusu bazen Alzheimer hastalığının ayırt edici özelliği olan anormal protein kümeleri geliştirir. Beyninizi bu etkilerden nasıl koruyabilirsiniz?
Yapılan bir çalışmada yaşlı yetişkinlerin, amiloid plakları olarak bilinen bu protein birikintilerini geliştirdiklerinde bile, MIND diyeti adı verilen özel bir diyetten yararlanabileceği belirlenmiştir. Plaklar, beyinde bulunan ve sinir hücreleri arasında oluşan ve tipik olarak düşünme ve problem çözme becerilerini engelleyen bir patolojidir. MIND diyetini yaşamlarının ileriki dönemlerinde orta derecede takip eden çalışma katılımcılarının biliş sorunları olmadığını göstermiştir.
Araştırmacılar, hafıza ve düşünme sorunları geliştirip geliştirmediklerini görmek için yıllık değerlendirmeleri ve bilişsel testleri tamamlamaları istenen 569 katılımcıyı izlemiştir. 2004'ten başlayarak, katılımcılara bir önceki yıl 144 gıda maddesini ne sıklıkta yediklerine dair yıllık bir gıda sıklığı anketi verilmiştir. Araştırmacılar, anket cevaplarını kullanarak, her bir katılımcıya, katılımcıların belirli yiyecekleri ne sıklıkla yediklerine bağlı olarak bir MIND diyet puanı verdi. MIND diyeti, 10 “beyin-sağlıklı gıda grubu” ve beş sağlıksız grup (kırmızı et, tereyağı ve margarin, peynir, hamur işleri ve tatlılar ve kızarmış veya fast food) dahil olmak üzere 15 diyet bileşenine sahiptir.
MIND diyetine bağlı kalmak ve bundan faydalanmak için, bir kişinin her gün en az üç porsiyon tam tahıl, yeşil yapraklı bir sebze ve diğer gruptan bir sebze daha yemesi gerekmektedir, fenolik bileşiklerden çilekgiller, kuruyemişler, iki günde bir fasulye, haftada en az iki kez kümes hayvanları ve en az bir kere balık yenmesi, tereyağının günde çay kaşığı ile sınırlandırılması ve tatlı, hamur işi tam yağlı peynirler, kızarmış veya fast food ürünlerinin haftada bir yenmesi önerilmektedir.
Araştırmacılar, sağlıklı ve sağlıksız gıda grupları için bildirilen alım sıklığına dayanarak, çalışma süresi boyunca her katılımcı için
MIND diyet skorunu hesaplamıştır. Daha yüksek bir MIND diyet puanının, Alzheimer hastalığı patolojisinden ve diğer yaşa bağlı beyin patolojilerinden bağımsız olarak daha iyi hafıza ve düşünme becerileri ile ilişkili olduğu da görülmüştür. Diyetin yaşlılarda bilişsel dayanıklılığa katkıda bulunabileceği belirtilmiştir.
Diyet değişiklikleri, bilişsel işleyişi ve bunama riskini etkileyebileceği bildirilmektedir. Yaşlanmayla birlikte bilişsel gerilemeyi yavaşlatmaya ve beyin sağlığına katkıda bulunmaya yardımcı olabilecek bireyin yapabileceği oldukça basit diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri olduğu bu çalışmada vurgulanmaktadır.
Bilişsel fonksiyonun bozulmasında, Akdeniz diyetine uyumun az olması, D vitamini yetersizliği, yetersiz n-3 yağ asitleri alımı ya da yetersiz balık tüketimi, B grubu vitaminlerinin, diyet polifenollerinin ve antioksidan besin ögelerinin yetersiz alımı ve alkolün fazla tüketilmesi beslenme ile ilgili potansiyel risk faktörleridir. Bilişsel sağlığın korunmasında bu besin ögelerinin tek başına değil, bütünsel diyet yaklaşımıyla ele alındığında daha etkili olduğu ileri sürülmektedir.
Kaynak:
Dhana, K., James, B. D., Agarwal, P., Aggarwal, N. T., Cherian, L. J., Leurgans, S. E., ... & Schneider, J. A. (2021). MIND diet, common brain pathologies and cognition in community-dwelling older adults. Journal of Alzheimer's Disease, 83 (2): 683 DOI: 10.3233/JAD-210107.