Maden Mühendisliği Bölümlerinin Kontenjan, Tercih, Yerleşen Öğrenci Kapsamında Değerlendirilmesi

Çağlara ismini veren madenler gibi maden mühendisliği de en az çağlar kadar eski ve kadim bir mühendislik dalıdır. Beslenme, barınma ve korunma içgüdülerinin insanları harekete geçirmesiyle, madenler, madenleri işletenler - çalıştıranlar, madenlerin işletme yöntemleri, madenlerin ve madenlerden elde edilen ürünlerin ticareti, çağlar ötesinden günümüze kadar insan hayatını şekillendiren temel unsurlardan biri olmuştur. Madenlerle ilgili aktörler, onların faaliyetleri ve yeni arayışlarda zamanla madenlerin mühendislik disiplinini ortaya çıkarmıştır.

Medeniyetlerin tarih sahnesindeki rollerinin hızlı değişimi ve gelişmişlikleri, uygarlık safhalarını kısa, orta veya uzun yıllarda tamamlamaları; madencilik faaliyetlerini, ne sürede tamamladıkları, madenlerini ne ölçüde uç ürünlere çevirebildikleri ile doğru orantılıdır. Modern hayatın tüm gereksinimlerinin karşılanması amacıyla cevherin, hammaddenin çıkarılmasını ve işlenmesini temel alan bu mühendislik dalı insanlık tarihinin her safhasında önemli bir yer işgal etmiştir.

Ülkemizde maden mühendisliği, tercih edilme anlamında özellikle son on yılda çok ciddi bir düşüş eğilimindedir. Doğal olarak bölümün tercih edilmesindeki düşüşe paralel olarak üniversite kontenjanlarında da önemli ölçüde azalmalar gözlemlenmiş ve hatta bazı bölümler kapanmıştır.

Bu makale ile ülkemizde maden mühendisliğinin tercih edilme oranındaki düşüşe dikkat çekerek, farkındalık oluşturmak amaçlanmıştır. 2008 – 2018 yılları arası maden mühendisliği eğitimi veren üniversiteler, açılan ve kapanan bölümler, kontenjanlar ve yerleşen öğrenci sayıları incelenerek, tercih edilirliği sayısal veriler üzerinden irdelenmiştir.

Sektörde Maden Mühendisinin İş Alanları, Görev Yetki ve Sorumlulukları

Maden mühendisinin ana görevlerini; mühendislik disiplini altında, uygun bilimsel metotlar ile can-mal emniyetini sağlayarak işletme güvenliğini riske atmayacak ve/veya riskleri minimize edecek biçimde, çevreye duyarlı, ekonomik - verimli bir şekilde maden rezervlerinin işletilmesini - kazanımını sağlayarak, devamında tesis ve proses boyutunda, cevher hazırlama ve zenginleştirme çalışmaları ile nihai uç ürün elde edilene kadarki olan süreçler de dahil olmak üzere farklı meslek grupları ile koordineli çalışarak alanını yönetmek şeklinde özetleyebiliriz. Maden mühendislerinin çalışma alanlarını genel olarak, maden işletmeciliği (madenin çıkarılması) aşamasında, açık ocak işletmeciliği, yer altı ocak işletmeciliği, göl madenciliği, deniz madenciliği, çözelti madenciliği, gaz madenciliği vb. olarak sınıflandırabiliriz. Ayrıca cevher hazırlama - zenginleştirme tesisleri de maden mühendislerinin öncelikli çalıştığı alanlar arasındadır. Bu alanlar dışında maden mühendisleri, delme-patlatma, kaya ve zemin mekaniği araştırmaları, su ve temel sondajı, zemin iyileştirme, kalite kontrol ve eksper olarak da çalışmaktadır. Yeni gelişmekte olan derin deniz madenciliği ve uzay madenciliği gibi konular da şüphesiz ileride maden mühendislerinin çalışma alanları arasında olacaktır.

Agrega ve çimento, kil endüstrisi (tuğla, kiremit, seramik vb. gibi), cam, boya ve kimya endüstrisi gibi sektörlerde de maden mühendisleri üretim ve kalite alanlarında çalışmaktadırlar. Maden mühendisleri kazı ve hafriyat bilgilerinden dolayı da tünel, metro, baraj, otoyol yapımı aşamalarında da çalışmaktadırlar. Bunun yanında aldıkları temel mühendislik eğitimi nedeni ile finans, pazarlama gibi alanlarda da iş bulabilmektedirler.

Maden mühendisleri, öncelikli olarak maden işletme faaliyetinde bulunulan maden ruhsatlarında daimi nezaretçi (daimi nezaretçi olabilecek nitelikteki maden mühendisi) ve/veya teknik eleman olarak görevlendirmektedir.

Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce (MAPEG) yetkilendirilen, Maden Kanunu kapsamında MAPEG'e verilmesi gereken rapor, proje ve her türlü teknik belgeyi hazırlamaya yetkili, YTK (Yetkilendirilmiş Tüzel Kişiler) bünyesinde de ana omurgayı oluşturmaları yanı sıra bu yapılarda Koordinatörlük görevini de yerine getirmektedirler

Kamuda ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, TKİ Genel Müdürlüğü, TTK Genel Müdürlüğü, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, MTA Genel Müdürlüğü, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, EÜAŞ, DSİ Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Belediyeler, İl Özel İdareleri, Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlıkları, Üniversiteler ve Yüksek Okullarında çalışabilmektedir.

3213 Sayılı Maden Kanununun 31. Maddesinde;

“(1) Kaynak tuzlaları hariç olmak üzere maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetleri, maden mühendisi nezaretinde yapılır. Maden ruhsat sahalarındaki işletme faaliyetlerinde asgari bir maden mühendisi daimi olmak üzere, işletme tekniği, büyüklüğü ve

yapısal durumu göz önüne alınarak diğer meslek disiplinlerinden mühendis istihdam edilmesi zorunludur. Daimi nezaretçi ile vardiyalı çalışan işletmelerde işletmenin büyüklüğü ve niteliği esas alınarak her vardiyada zorunlu olarak istihdam edilecek maden mühendisi ve görevlendirilecek diğer mühendislerin görev, yetki ve sorumlulukları, atanma usul ve esasları, eğitimi, çalışma usul ve esasları Bakanlıkça yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.

(2) Birinci fıkrada belirtilen istihdam şartlarını sağlamadan maden işletme faaliyetinde bulunulması hâlinde 30.000 TL idari para cezası uygulanarak maden işletme faaliyetleri durdurulur. İstihdam şartlarının sağlanması hâlinde faaliyete izin verilir.” hükümleri bulunmaktadır.

Madencilik sektörü çok tehlikeli işler sınıfına girmekte olup iş sağlığı ve güvenliği açısından da oldukça yüksek risk taşımaktadır. Maden Kanunu, maden mühendislerini maden işletmelerinde ciddi yetkiler ile donatarak bir o kadarda sorumluluk yüklemiş olup Maden Kanunu'nun tarihsel süreci içerisinde, Fenni Nezaretçilik, Teknik Nezaretçilik, Daimi Nezaretçilik ve Teknik Eleman gibi kritik görevler vererek önemli bir misyon yüklemiştir.

Maden Kanunu'nda yapılan değişiklikler ile madencilik faaliyetlerinin maden mühendisleri tarafından takibine daha çok önem verilmiş ve işletme faaliyetinde bulunulan her maden ruhsatına en az bir daimi nezaretçi atama zorunluluğu getirilmiştir. Bunun yanı sıra ruhsat sahasında faaliyet gösterilen ocak sayısı, üretim yöntemi, çalışan işçi sayısı ve vardiya sayısına bağlı olarak görevlendirilen daimi nezaretçi ve/veya teknik eleman sayısında da artış olabilmektedir.

2007 Yılı: 2007 yılında 16 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 6 üniversitemizde ikinci öğretim (Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur. 2006 yılındaki ani düşüşün ardından, 1105 kontenjanın tamamı dolmuştur.

2008 Yılı: 2008 yılında 17 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 6 üniversitemizde ikinci öğretim (Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur. Toplam 1480 kişilik kontenjanın tamamı dolmuştur.

Bütün üniversitelerin kontenjanlarında artış görülmüş, ayrıca Niğde Üniversitesinde Maden Mühendisliği Bölümüne ilk kez öğrenci (31 kişi) alınmıştır.

2009 Yılı: 2009 yılında 17 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 7 üniversitemizde ikinci öğretim (Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur.

Toplam 1542 kişilik kontenjana, 1537 öğrenci yerleşmiştir. Örgün öğretimde açılan kontenjanların tamamına yerleşim olmuştur. Genel kontenjanın sadece 5 tanesine yerleşim olmamıştır. (Karadeniz Teknik Üniversitesi ikinci öğretime öğrenci (52 kişi) almıştır. Süleyman Demirel Üniversitesi ikinci öğretiminde 72 kontenjana karşılık 67 yerleşen öğrenci olmuştur.)

2010 Yılı: 2010 yılında 18 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 8 üniversitemizde ikinci öğretim (Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur. Toplam 1762 kişilik kontenjana, 1737 öğrenci yerleşmiştir. Örgün öğretimde açılan kontenjanların tamamına yerleşim olmuştur. Genel kontenjanın 25 tanesine yerleşim olmamıştır (Cumhuriyet Üniversitesi ikinci öğretiminde 77 kontenjana karşılık 52 yerleşen öğrenci olmuştur.).

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesinde maden mühendisliği Bölümüne ilk kez öğrenci (47 kişi) alınmıştır. İnönü Üniversitesi ikinci öğretime öğrenci (57 kişi) almıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi eğitim dili İngilizce olmak üzere ikinci 36 kişilik ayrı bir kontenjan açmış ve öğrenci almıştır.

2010 yılı maden mühendisliğine en fazla öğrencinin yerleştiği yıl olup bu bağlamda önemlidir.

2011 Yılı: 2011 yılında 18 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 10 üniversitemizde ikinci öğretim (Cumhuriyet Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur. Toplam 1896 kişilik kontenjana, 1609 öğrenci yerleşmiştir. Genel kontenjanın 287 tanesine yerleşim olmamıştır.

• Cumhuriyet Üniversitesi'nde 77 kontenjana karşılık 54 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 77 kontenjana karşılık 7 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 77 kontenjana karşılık 57 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 77 kontenjana karşılık 43 yerleşen öğrenci,

• İnönü Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 57 kontenjana karşılık 23 yerleşen öğrenci,

• Niğde Üniversitesi'nde 57 kontenjana karşılık 48 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 57 kontenjana karşılık 7 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 77 kontenjana karşılık 30 yerleşen öğrenci olduğu tespit edilmiştir.

Ayrıca Dokuz Eylül Üniversitesi tekrar ikinci öğretime öğrenci almıştır.

2012 Yılı: 2012 yılında 19 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 8 üniversitemizde ikinci öğretim (Çukurova Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi) mevcuttur.

Toplam 1966 kişilik kontenjana, 999 öğrenci yerleşmiştir. 2012 yılı maden mühendisliği bölümünde en çok kontenjanın açıldığı yıl olmuştur. Genel kontenjanın 967 tanesine yerleşim olmamıştır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, ODTÜ, Selçuk Üniversitesi dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 72 kontenjana karşılık 18 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 82 kontenjana karşılık 21 yerleşen öğrenci,

• Cumhuriyet Üniversitesi'nde 82 kontenjana karşılık 14 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 82 kontenjana karşılık 41 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 82 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 62 kontenjana karşılık 36 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 82 kontenjana karşılık 29 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 82 kontenjana karşılık 8 yerleşen öğrenci,

• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 82 kontenjana karşılık 54 yerleşen öğrenci,

• İnönü Üniversitesi'nde 62 kontenjana karşılık 14 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 62 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Karadeniz Teknik Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 62 kontenjana karşılık 17 yerleşen öğrenci, • Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 54 kontenjana karşılık 44 yerleşen öğrenci,

• Niğde Üniversitesi'nde 62 kontenjana karşılık 6 yerleşen öğrenci,

• Selçuk Üniversitesi'nde 72 kontenjana karşılık 70 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 72 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 82 kontenjana karşılık 22 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 82 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Atatürk Üniversitesi Oltu Yerbilimleri Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü'nde ilk kez 57 kişilik kontenjan açılmış olup öğrenci yerleşmemiştir. Takip eden yıllarda da kontenjan açılmadığı tespit edilmiştir.

Cumhuriyet Üniversitesi ve Niğde Üniversitesi ikinci öğretime öğrenci almamıştır.

2013 Yılı: 2013 yılında 22 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup 4 üniversitemizde ikinci öğretim (Dokuz Eylül Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi) mevcuttur.

Toplam 1340 kişilik kontenjana, 737 öğrenci yerleşmiştir. Genel kontenjanın 603 tanesine yerleşim olmamıştır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve ODTÜ dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 10 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 13 yerleşen öğrenci,

• Cumhuriyet Üniversitesi'nde 52 kontenjana karşılık 6 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 52 kontenjana karşılık 22 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 52 kontenjana karşılık 19 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 52 kontenjana karşılık 15 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 41 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nin ikinci öğretiminde 72 kontenjana karşılık 34 yerleşen öğrenci,

• İnönü Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 15 yerleşen öğrenci,

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 20 yerleşen öğrenci,

• Selçuk Üniversitesi'nde 62 kontenjana karşılık 27 yerleşen öğrenci, aynı üniversitenin ikinci öğretiminde 62 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Şırnak Üniversitesi'nde 41 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Uşak Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 6 yerleşen öğrenci,

• Niğde Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık yerleşen öğrenci olmamıştır.

• Aksaray Üniversitesi'nde Maden Mühendisliği Bölümü'nde ilk kez 41 kişilik kontenjan açılmış olup öğrenci yerleşmemiştir.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Uşak Üniversitesi ve Şırnak Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümlerine ilk kez öğrenci alınmıştır. Niğde Üniversitesinin 21 kişilik, Aksaray Üniversitesinin de 41 kişilik örgün öğretim kontenjanın boş kalması diğer dikkat çekici noktalar olmuştur.

Çukurova Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ikinci öğretime öğrenci almamıştır.

İstanbul Teknik Üniversitesi eğitimi İngilizce olan kontenjanını kapatmış ve öğrenci almamıştır.

2014 Yılı: 2014 yılında 22 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup toplam 683 kişilik kontenjana, 545 öğrenci yerleşmiştir. Genel kontenjanın 138 tanesine yerleşim olmamıştır. İkinci öğretimlerin hepsi kapanmıştır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve ODTÜ dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 7 yerleşen öğrenci,

• Aksaray Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 21 yerleşen öğrenci,

• Cumhuriyet Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 6 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 31 kontenjana karşılık 13 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 31 kontenjana karşılık 15 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 12 yerleşen öğrenci,

• İnönü Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 31 kontenjana karşılık 26 yerleşen öğrenci, • Niğde Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 5 yerleşen öğrenci,

• Selçuk Üniversitesi'nde 31 kontenjana karşılık 16 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci,

• Şırnak Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

2014 yılında, Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde Maden ve Cevher Hazırlama Mühendisliği Bölümü ilk defa 21 kontenjan açmış olup 4 öğrenci tarafından tercih edilmiştir. Daha sonra ilgili bölüm öğrenci almamıştır. Uşak Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık yerleşen öğrenci olmamıştır.

2015 Yılı: 2015 yılında 17 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup toplam 602 kişilik kontenjana, 565 öğrenci yerleşmiştir. 37 kontenjan boş kalmıştır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, ODTÜ ve Selçuk Üniversitesi dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 7 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 21 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 31 kontenjana karşılık 17 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 26 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 21 yerleşen öğrenci,

• İnönü Üniversitesi'nde 21 kontenjana karşılık 17 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 11 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci,

Aksaray Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Uşak Üniversitesi ve Şırnak Üniversitesi'nde kontenjan açılmamıştır.

2016 Yılı: 2016 yılında 17 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup toplam 597 kişilik kontenjana, 410 öğrenci yerleşmiştir. 187 kontenjan boş kalmıştır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve ODTÜ dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 5 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 15 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Cumhuriyet Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 20 kontenjana karşılık 8 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 25 kontenjana karşılık 7 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 15 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nde 40 kontenjana karşılık 32 yerleşen öğrenci,

• Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde 40 kontenjana karşılık 13 yerleşen öğrenci,

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 6 yerleşen öğrenci,

• Selçuk Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 15 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

Aksaray Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Uşak Üniversitesi ve Şırnak Üniversitesinde kontenjan açılmamıştır. İnönü Üniversitesi'nde 15 kontenjana karşılık yerleşen öğrenci olmamıştır.

2017 Yılı: 2017 yılında 16 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup toplam 490 kişilik kontenjana, 366 öğrenci yerleşmiştir. 124 kontenjan boş kalmıştır.

Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve ODTÜ dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

• Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 5 yerleşen öğrenci,

• Dicle Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Dokuz Eylül Üniversitesi'nde 80 kontenjana karşılık 54 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 19 yerleşen öğrenci,

• Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde 20 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci, • Selçuk Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

İnönü Üniversitesi, Aksaray Üniversitesi, Niğde Üniversitesi, Uşak Üniversitesi ve Şırnak Üniversitesi'nde kontenjan açılmamıştır. Cumhuriyet Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık yerleşen öğrenci olmamıştır. SDÜ'de 2017 yılında Yerbilimleri Mühendisliği kurulmuştur.

2018 Yılı: 2018 yılında 16 üniversitemizde maden mühendisliği eğitimi için kontenjan açılmış olup toplam 495 kişilik kontenjana, 328 öğrenci yerleşmiştir. 167 kontenjan boş kalmıştır.

Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi (Cerrahpaşa), İstanbul Teknik Üniversitesi ve ODTÜ dışındaki üniversitelerin kontenjanları ciddi anlamda boş kalmıştır.

• Afyon Kocatepe Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Zonguldak Bülent Ecevit (Karaelmas) Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

• Çukurova Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 3 yerleşen öğrenci,

• Dokuz Eylül Üniversitesi'nde 80 kontenjana karşılık 36 yerleşen öğrenci,

• Dumlupınar Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 2 yerleşen öğrenci,

• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 16 yerleşen öğrenci,

• Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde 20 kontenjana karşılık 11 yerleşen öğrenci,

• Konya Teknik Üniversitesi'nde 10 kontenjana karşılık 1 yerleşen öğrenci,

• Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi'nde 20 kontenjana karşılık 9 yerleşen öğrenci,

• Süleyman Demirel Üniversitesi'nde 30 kontenjana karşılık 4 yerleşen öğrenci,

Dicle Üniversitesi, Cumhuriyet Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, Aksaray Üniversitesi, Niğde Üniversitesi ve Uşak Üniversitesi'nde kontenjan açılmamıştır. Şırnak Üniversitesi'nde 15 kontenjana karşılık yerleşen öğrenci olmamıştır.

Sonuç

Veriler değerlendirildiğinde, ülkemizde maden mühendisliğinin üniversitelerde tercih edilme durumunda özellikle 2012 yılı itibarıyla ciddi bir düşüş görülmektedir. Bilinirliği yüksek olan ODTÜ, Hacettepe Üniversitesi, İTÜ ve İstanbul Üniversitesi gibi üniversitelerin kontenjanları yoğun olarak tercih edilmekte olup buna karşın diğer Anadolu üniversitelerindeki kontenjanlar giderek azalmış ve hatta bazı bölümler kapanmıştır.

Maden mühendisliği bölüm sayısının geçmiş dönemlerde çok fazla olması, ayrıca ikinci öğretim eğitiminin de olması, bölümün hak ettiği değeri düşürmüş ve bölüme olan ilgiyi azaltmıştır.

Münferit olarak, madencilik faaliyetleri esnasında veya sonucunda gelişen durumların (madenciliğin çevre ve doğaya etkileri gibi) görsel ve yazılı medyada, çoğu zamanda haber kaygısı ile subjektif bir bakış açısıyla verilmesi, toplumda madencilik sektörü ile ilgili negatif bir algı oluşmasına neden olmuştur.

Meydana gelen elim maden kazalarının, toplum ve bu bölümü tercih etmeyi düşünen adaylar üzerinde de etkili olduğu düşünülmektedir.

Tercih ve kontenjanların azalma sebeplerinden birisi de adayın başarı sıralamasındaki yeridir. 2016 yılından itibaren maden mühendisliğini tercih edecek adayın ilk 240.000 adayın içerisine girebilmesi şartı aranmıştır. 2019 yılında ise bu rakam ilk 300.000 adayın içerisine girebilmesi şeklinde değiştirilmiştir. Ayrıca ekonomik anlamda, yüksek puanlarla girilen ve maddi anlamda getirisi yüksek olabilen diğer bazı meslek disiplinleri ile karşılaştırıldığında, iş ve para kazanma kaygısının da etkili olduğu bir gerçektir.

Açılan üniversite ve bölümlerin çeşitliliği ve fazlalığı da maden mühendisliğinin tercih edilebilirliğine negatif etki etmiştir.

Bu bilgiler ışığında analiz yapmak gerekirse tercih ve kontenjan oranlarındaki düşüşün nedenlerini, sosyolojik, ekonomik, kültürel ve üniversiteye giriş sınavındaki değişiklik olarak dört başlık altında toplanabileceği sonucuna varılmıştır.

Tercih ve kontenjanlardaki düşüş eğiliminin uzun yıllar devam etmesi durumunda; maden işletmeciliği (tüvenan üretime yönelik), tesis – proses kapsamında, projelendirme – danışmanlık vb. alanlarında sektörde fiili olarak çalışacak olan maden mühendisi sayısının azalacağı ve ihtiyacın artacağı düşünülmektedir. Ayrıca, maden mühendisliği bölümlerinden mezun olan öğrencilerin belli bir yüzdelik diliminin de madencilik sektöründe çalışmayarak farklı sektörlere kayması, bölümde okurken tekrar sınava girerek başka bölümlere geçiş yapan öğrenci sayısı da dikkate alınmalıdır.

Öncelikle ülkemiz açısından stratejik öneme sahip madenlerimizin verimli ve güvenli bir şekilde işletilebilmesi açısından gençlere sektörün önemi hakkında bilgilendirmeler yapılmalıdır.

Genç beyinlerin sektöre çekilmesi, buna paralel olarak üniversitelerimizdeki eğitim kalitesini daha yüksek noktalara taşıyarak, yabancı dil ağırlıklı, uzun süreli staj ve sektör ile birlikte eğitim gerçekleştirerek, özellikle sektörde tecrübeli maden mühendislerinin bölümlerde uygulamaya yönelik ders vermeleri sağlanarak, teorik ve pratik bilginin harmanlanmasının sağlanması da ayrıca önemlidir.

Uluslararası düzeyde, dünya madencilik sektöründe aktif olarak çalışıp söz sahibi olabilecek maden mühendislerinin yetiştirilmesi hedeflenerek bölümün tercih edilebilirliğinin arttırılması gerekmektedir.

Kaynaklar

1. mevzuat.gov.tr 2. osym.gov.tr

2007 - 2018 Yılları Arasında Üniversitelerde Maden Mühendisliği Kontenjanları ve Yerleşen Öğrenci Sayılarının Değerlendirilmesi

Grafik 2: 2007-2018 Yıllar İtibariyle Kontenjan ve Yerleşen Öğrenci Sayılarının Çizgisel Grafikle Gösterimi

Grafik 1: 2007-2018 Yıllar İtibariyle Maden Mühendisliği İçin Açılan Kontenjan Ve Yerleşen Öğrencilerin Sütunsal Gösterimi