ANILAR
THE MEMOIRS
Sadece benim yorumuma muhtaç eserler var; Karam, Sabret Gönül, Yıldızlı Semalar, Aheste Çek
Kürekleri, Kalamış gibi…
There are pieces like Karam, Sabret Gönül, Yıldızlı Semalar, Aheste Çek Kürekleri, Kalamış that just depend on my rendition.
Mustafa Sağyaşar 25 Aralık 1932 tarihinde Adana’da dünyaya gelir. Sesinin güzelliği ile genç yaşında dikkatleri üzerine çeken sanatçı profesyonel müzik hayatına
1951’de Ankara Radyosu’nda başlar. 22 yıl sonra İstanbul Radyosu’na geçer ve İstanbul Radyosundan emekli olduktan sonra 5 yıl daha akitli olarak aynı kurumda çalışmaya devam eder. 35 yıl jüri üyeliği, 23 yıl koro şefliği ve 17 yıl (Alâeddin Yavaşça başkanlığında, Sadun Aksüt ve Erol Sayan ile birlikte) repertuvar kurulu üyeliği yapar. Sesi geniş halk kitleleri tarafından çok sevilir, şarkılar onun adı ile anılır. 200’e yakın plak yapar, 600'ü aşkın şarkıyı kendine has yorumu ile dinleyiciye sunar. 67 yıldır müzik hayatına aralıksız devam eden Mustafa Sağyaşar 1998 yılında Kültür Bakanlığı’nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını alır. Beş kıtada konserler veren değerli müzik insanı, halen Mustafa Sağyaşar Kız Kulesi Türk Müziği korosu şefliğini yürütmektedir.
67 yıllık sanat serüvenini, anıları, tecrübeleri ve nasihatleri ile Mustafa Sağyaşar anlattı.
Mustafa Sağyaşar was born in 25th of December in 1932 in Adana. His voice is admired by many at a young age. The doyen musician steps into the professional music life at Ankara
Radio in 1951. After 22 years, he starts to work for Istanbul Radio. After his retirement from the institution, he continues to work for it on a contract for 5 more years. He works as a juror for 35 years, a choir conductor for 23 years, and as a member of the board of repertoire for 17 years (collectively with Sadun Aksüt, and Erol Sayan. The chairman of the board is Alâeddin Yavaşça). He has nearly 200 records, has over 500 renditions of songs. Having made great contributions to music uninterruptedly for 67 years now, Mustafa Sağyaşar is given the title of a national artist by the Turkish Ministry of Culture in 1998. Giving amazing concerts on all five continents, the respectable musician still holds office as the choir conductor of Maiden’s Tower Turkish Music Society.
For this issue of our magazine, Mustafa Sağyaşar showed the courtesy of sharing with us his 67-year journey in music, memoirs, experience and advices.
Uzun ve sağlıklı bir yaşamın ve de başarılarla dolu bir sanat yaşamının sırrını neyle açıklıyorsunuz?
Öncelikle benimle ilgili olarak basında yer alan röportajlardaki bir hususu düzeltmek istiyorum. Benimle ilgili yazıların bazılarında “iki çocuğumun olduğu yazılmış” ama benim üçüncü bir çocuğum var, hem de 47 yaşında. Üçüncü çocuğum doğmadan önce yapılmış bir röportajı hala kullanıyor insanlar. Günceli takip etmek lazım.
Sorunuzun cevabına gelince; Sanat hayatımın 67. yılındayım. Beş nesle hitap ettim. Müzik beni hayata bağlıyor. Ben 67 senedir her sahneye çıktığımda aynı şeyi söylerim, “Milyonları müziğe doyurdum ama ben hala doymadım”. Bu kadar uzun profesyonel müzik yaşamımın ardından hala amatör ruhumu muhafaza ederim. Her sahne öncesinde seyircilerimle buluşmanın tatlı heyecanını yaşarım. İşin sırrı budur.
TRT sınavlarının sanatçılar arasında çokça tartışıldığı bir dönem yaşıyoruz. Sizin Ankara Radyosu’na giriş sınavınız nasıldı?
Radyodaki stajyerliğimden sonra terfi sınavımı Münir Bey (Münir Nurettin Selçuk) yaptı. Mesud Cemil, Ruşen Ferit Kam, Refik Ahmet Sevengil gibi çok önemli müzik insanlarından oluşan 12-13 kişilik bir jürinin önündeydim. Yarım saate yakın sürdü sınavım. Münir Bey’e “Hocam, 19 farklı makamda büyük usulden eser hazırladım.” dedim. Bana güldü ve “Sen bize bir ağır semai oku.” dedi, “Çıkmaz Deruni Dilden”i okudum ama bir yandan da “Hoca, diğerlerine nazaran daha hafif olan bir eseri okutarak beni küçümsedi.” diye düşündüm. Yıllar sonra öğrendim ki meğer Münir Bey ağır semaiyi çok severmiş onun için okutmuş bu eseri.
Beraber ve solo şarkılarda düeti
ilk ben başlattım.
I was the first to initiate feats for ‘Beraber ve Solo Şarkılar’
collection.
What is the secret to a long and healthy life cherished with great achievements in art?
Before we start up, I would be pleased if you allow me to correct a thing about me as it is incorrectly covered in press. In an interview, it is written that I have two kids. But I have three. My third one is 47 years old. Bizarrely, press still uses and relies on an old interview that was made before my third kid was born. It needs updating.
As for the answer to your question... It is my 67th anniversary in art. I am blessed with the chance of addressing and appealing to five generations in rows. Music is what makes me hold on to life. “Millions of audiences are satisfied with my music, but I still have not had enough.”. This is what I never get tired of uttering whenever I get on the stage for my 67 years of experience in music. I still have an amateur sprit despite the long years of professional life in music. I am thrilled to meet the audience whenever I am going to get on the stage. If there is a secret to it, I think this must be it.
The TRT examinations are a hot debate for the artists nowadays, as I am sure you know. Can you tell us about your own experience with the entrance exam for Ankara Radio?
Following my internship at the radio, Mr. Selçuk (Münir Nurettin Selçuk) held my exam for promotion. I was standing in front of a jury formed of 12 or 13 persons. All very big names like Mesud Cemil, Ruşen Ferit Kam, Refik Ahmet Sevengil... The exam took half an hour or so. ‘Sir, I have prepared pieces in 19 different modes in major measure.” I said to Münir Nurettin Selçuk. He smiled and asked for a semai. I sang Çıkmaz Derun-ı Dilden. I remember that I thought he went easy on me by asking me for a relatively less challenging piece. I learned after years that he did love semai very much, that’s why he asked for one from me.
İyi şef notayı kafasına sokandır, kötü şef kafasını notaya sokandır, sadece el sallamakla bu iş olmaz.
Radyoya başladığınız dönemi göz önünde bulundurursanız, İstanbul ve Ankara Radyoları arasındaki tatlı rekabeti nasıl değerlendirirsiniz?
Ben radyoda çalışmaya başladığım yıllarda Ankara Radyosu İstanbul Radyosuna nazaran daha önemliydi (hala da önemlidir) çünkü uzun dalga üzerinden bütün Anadolu’ya yayın yapabiliyordu. İstanbul Radyosu’nun başta böyle bir teknik gücü yoktu. Öte yandan
Ankara Radyosu aynı zamanda bir eğitim yuvasıydı, konservatuvar gibi eğitim verirdi. Bana sorulunca “Ankara Radyosu mezunuyum.” derim. Sabah 8:30’da radyoya girer akşam canlı yayınlar bittikten sonra eve giderdik. “Ben Ankara Radyosu sanatçısıyım, tüm Türkiye’ye şarkı söylüyorum” demez her gün orada verilen eğitimlere katılırdım.
Müziği bilenler bazı şarkılar için “Bu şarkı Mustafa Sağyaşar’dan dinlenir.” derler? Sizin farkınız nedir?
Birçok şarkı bestekarı ile anılır ama birçoğu da yorumcu olarak benim adım ile anılır. En az 90 şarkı benim icram ile meşhur oldu. İrfan Özbakır, Erol Sayan, Avni Anıl, Şekip Ayhan Özışık, Yusuf Nalkesen, Sadettin Öktenay, Metin Eryürek gibi değerli bestekarların çoğu şarkısı benimle meşhur oldu. Çünkü ben plak, radyo ve gazino üçgenini çok iyi kullandım. 45’lik plakların altın devriydi, bir arka bir ön iki parça okurduk. 45’lik plağın ön yüzüne okunacak şarkıya “lokomotif”, arka yüzüne okunacak şarkıya “vagon” derdik ama bir bakardık zaman içerisinde arka yüze okuduğumuz “vagon” şarkı da popüler olmuş yani “lokomotif” olmuş. Bunun en güzel örneği Avni Anıl’ın “Bu Akşam Bütün Meyhanelerini Dolaştım İstanbul’un” isimli şarkısıdır. Bu şarkı üç yıl boyunca muhteşem bir popülerlikle dinlendi ama üç yılın sonunda popülerliği azalınca bu sefer plağın arka yüzündeki “vagon” şarkı, “Sevgimizin Aşkımızın Üstünden Sene Geçti Mevsim Geçti Ay Geçti” popüler oldu.
A fine conductor gets the tunes through his head, a poor
conductor gets his head
through the tunes. It’s not
just about using sticks and making
gestures.
Let’s go back to the times when you started to work for the Radio. How do you evaluate the amiable competition between the nationwide radios of Istanbul and Ankara?
In my time, when I started to work for the Radio, the Ankara Radio was more important than that of Istanbul because it was capable of broadcasting to the entire Anatolia on longwave, which was a technical feature the Istanbul Radio was initially deprived of. The Ankara Radio was also an institution of teaching and training as it would provide teaching like a conservatory. I consider myself a graduate of the Ankara Radio. We could commute to the radio at 8:30 a.m., and back to home after live broadcasts was over. Not even a day I flouted the trainings at the Radio by arguing that I was an artist of the Ankara Radio, who sang to entire country.
We sometimes hear that music enthusiasts love to listen to certain songs from you and from you only. What makes you different if I may ask?
Songs are immortal with their composer but there are several songs that are named after me. At least 90 pieces are wellknown after my rendition. Songs by very respectable composers, İrfan Özbakır, Erol Sayan, Avni Anıl, Şekip Ayhan Özışık, Yusuf Nalkesen, Sadettin Öktenay, Metin Eryürek just to name a fewgot famous after my rendition because I wisely used the triangle of record, radio and music hall as a tool. It was a golden age for 45 rpm single records that took up two pieces- one being on front side and the other being on the back side of the record. The piece on the front side would be called ‘locomotive’, and the one on the reverse would be called ‘carriage’. Quite commonly, the carriage would rise up to become locomotive, that’s, popular, in a short while. Bu Akşam Bütün Meyhanelerini Dolaştım İstanbul’un, a song by Avni Anıl is a great example for that matter. The song was a great hit for three years. When its popularity diminished by the end of the third year, the carriage song recorded on the reverse side, Sevgimizin Aşkımızın Üstünden Sene Geçti Mevsim Geçti Ay Geçti, became popular this time.
Ben üç dört tane dışında beste yapmadım.
“Beste yaparsam duygusal olarak hep kendi şarkılarımı okurum.” diye düşündüm. Bestelenmiş şarkılardan güzellerini seçtim ve halk ile buluşturdum. Bu işin sihri budur.
I did not compose but three - four compositions only. I thought I might only give a chance to my own compositions and sing them most of the time, that’s why I abstained from composing. But I did choose the fine quality of compositions and presented them to the taste of our people. That is the magic of it.
İyi yorumcu olmak için ne yapmalı?
Türkçe’yi iyi bileceksiniz. Vurgularınıza, kelimelerin telaffuzuna dikkat edeceksiniz. Okuduğunuz şarkının sözlerini kendiniz yazmış gibi yorumlayacaksınız. En küçük detaylara inip bunları dinleyiciye aktaracaksınız. Dinleyici ile birlik olduğunuzu ve onlara hitap ettiğinizi hissettireceksiniz. Seyircinin gözünün içine bakacaksınız. Elinize fırça alıp bir resmi değiştirme yetkiniz var mı? Elbette yok ancak resmin çerçevesini değiştirebilirsiniz. Beste de böyledir. Kendinize has yorumunuzu katacaksınız ama besteyi asla değiştiremeyeceksiniz.
Müzik yolculuğuna başlarken kimleri dinlediniz, kimleri örnek aldınız?
Sanat taklitle başlar. Ben sesime en yatkın olduğunu düşündüğüm Münir Nurettin Selçuk, Mustafa Çağlar gibi sanatçıları dinledim. Bir dönem Ahmet Üstün’e benzettiler beni. Ne zaman bant kayıtları yapıldı ve kendimizi dinlemeye başladık o zaman kendi sesimizi dinleyerek hatalarımızı düzelttik, doğal sesimizi bulduk..
What does it take for a fine rendition?
One needs to have a great command of the language. It is all about emphasis, pronunciation and intonation. The rendition should be so naturally and smoothly running that the audience should feel as if the singer has actually composed the song. One should go down even to the smallest detail just to allow the audience catch up with them. The audience should feel that you are one with the audience and you are addressing the audience. You will look in the eye of the audience. It may not up to you to grab a brush and alter a painting, but you can still select the frame. This is how it is with compositions, too. It must be quite a rendition of genuineness but the composition should remain unchanged.
Who did you like to listen to and who was your role models when you took a path in music?
Art begins in imitation. I listened to musicians like Münir Nurettin Selçuk, Mustafa Çağlar, whom I though my voice was predisposed to. People compared and likened me to Ahmet Üstün for a while. And then I started the tape recordings that gave me a chance to listen to myself and redress my mistakes when singing. That is how I found my natural singing voice.
Hiçbir bestekâr para kazanmak için beste yapmaz. Bestekarların mirasçıları, bestekar olmadıkları için farklı düşünürler.
Osmanlı’dan günümüze müzikte kullanılan makam sayısında ciddi bir azalış var. Makam hazinemizi kayıp mı ediyoruz?
Bir gün “Gönül Telimizi Titretenler” programının çekimleri için Antalya’ya İsmail Baha Sürelsan’ı ziyarete gittik. Sohbet esnasında ona “Türk müziğinde kaç makam var hocam?” diye bir soru sordum. Ağdalı üslubu ile “Evladım, 500 derler,
300 derler, herkes bir rakam söyler.” dedi. Ben de kendisine, “Hocam, ben 35 senedir Mesut Cemil, Ruşen Ferit Kam, Alaeddin Yavaşça ve sizinle çalıştım ve tüm bu tecrübelerim ile değerlendirdim, Türk müziğinde en fazla 35 makam vardır” dedim. İsmail Baha Sürelsan; “Oğlum hakikaten kabak makamı bile var.” dedi. İtirafa bakın…
Türk müziğinde 14 ana makam vardır. Bileşik makamlar ve şed (göçürülmüş) makamlar. Biri ne yapıyor, örneğin “Hüzzam Buselik” diyor. Aşağıya bir “buselik beşlisi” koymakla yeni makam olmaz, kendini de kabul ettiremez.
Saraydaki padişahların çoğu, makam bilgisi yüksek seviyede müzisyendi ve yanlarına da musiki bilgisi iyi olan müzisyenleri alırlardı. Saraydaki müzisyenler arasındaki rekabet ve yeni makam bulmak suretiyle padişahların gözüne girme yarışı, dönemin müzisyenlerinin ana makamlardan yeni makamlar türetmelerine ve böylece makam sayısının artmasına sebep oldu. Fakat bu makamlar, ana makamlar gibi yüzyıllar boyu yer edinemedi. Bana bugün “Türk müziğinde kaç makam var?” diye sorsalar, “15 makam var çünkü belli makamlarda besteler yapılıyor.” derim. Bugün kim Şevkefza, Ferahnak, Sultaniyegâh şarkı yapıyor? Hep Hicaz, Kürdilihicazkar, Acemkürdi, Rast, Nihavend… Yani özüne dönüyor.
Müzik adına çok önemli ve örnek bir hizmeti yerine getiren Makam Müzik Dergisini sizin şahsınızda tebrik ederim.
I know no great composer that composes for money. Inheritors of composers think otherwise simply because they are no composer.
Sadly, the number of modes used in music since the Ottoman period is decreasing substantially. Are we losing our treasury as far as modes are concerned?
One day, we went to see İsmail Baha Sürelsan in Antalya for shooing the show called “Gönül Telimizi Titretenler”. During our conversation, I asked the master how many modes there were in Turkish music. By employing a language of richly elaborated style, he responded: “They say 500, some says 300. Everybody takes the liberty to give a number, son.”. “Sir, I have been working with Mesut Cemil, Ruşen Ferit Kam, Alaeddin Yavaşça, and you for 35 years now. I have evaluated it with all my experience and I conclude to say that the Turkish music has maximum 35 modes.” I said. İsmail Baha Sürelsan responded: “Son, there is even a specific mode known as qabaq.” That was some confidence!
There are 14 major modes in Turkish music inclusive of compound modes and modulated modes. Assuming that you are composing in “Hüzzam Buselik”, just posing a buselik pentameter will not work. That would not help you acquire recognition, either.
Most of the royal sultans were highly-knowledgeable musicians, who often chose the company of music savvy people. The competition between the royal musicians who wanted to be in the sultan’s grace paved such a way that musicians of the time turned to derive brand new modes out of the major ones. This, in turn and inevitably, increased the number of modes in music. Nevertheless, the newly derived modes did not last centuries like the major modes. If I am asked how many modes the Turkish music has, I would stick to 15 because only certain modes are used for composing today.” Who composes in
Şevkefza, Ferahnak, Sultaniyegâh? Nobody.
It is all Hicaz, Kürdilihicazkar, Acemkürdi,
Rast, Nihavend... We see a reversion-toessence thing.
I would like to take this opportunity to extend my personal thanks to Makam Music Magazine for being brave enough and taking responsibility of doing a great job for music.